Ο καπετάν Μπρούφας σχίζει σαν θύελλα όλη την Μακεδονία (Μέρος 1ο)

Ο Μακεδονομάχος Αθανάσιος Μπρούφας

10/7/2022

Όταν ακόμα οι Έλληνες αγωνίζονταν για την Μακεδονία μας! 

Η επιτροπή που απαρτίστηκε από μέλη της Εθνικής Εταιρείας για το συντονισμό και την οργάνωση του αγώνα στη Μακεδονία στα τέλη του περασμένου αιώνα,

κάλεσε σε σύσκεψη τους παλιούς Μακεδόνες οπλαρχηγούς, οι περισσότεροι από τους οποίους είχαν καταφύγει μετά την επανάσταση του 1878 στη Θεσσαλία. Ανάμεσα σ΄ εκείνους που ήρθαν σε μυστικές επαφές με τα μέλη της Εθνικής Εταιρείας, συγκαταλέγονταν οι Ζέρμας, Αλαμάνος, Μακρής, Ναούμ, Κωνσταντινίδης, Βλαχάβας, Αθανάστιος Μπρούφας, Τάκης Νάντσιος (Περήφανος) και οι Λάζος και Χρήστος Βερβέρας. 

Η στρατολογία των Μακεδόνων ανταρτών υπήρξε σχετικά εύκολη, αφού την εποχή εκείνη ζούσαν στη Θεσσαλία 2.000-3.000, από τους οποίους οι 1.000 περίπου βαρύνονταν με τη συμμετοχή τους στα επαναστατικά γεγονότα του 1878. Παράλληλα σημειώθηκε κινητοποίηση των πλούσιων Ελλήνων Μακεδόνων της Θεσσαλίας, ανάμεσα στους οποίους ξεχώριζε ο μεγαλοκτηματίας Νκόλαος Τσάπανος από το Τύρνοβο του Μοναστηρίου, που αγνοώντας τα σχέδια της Εθνικής Εταιρείας, είχε ζητήσει ν΄ αγοράσει από την Ευρώπη 500 όπλα, για να εξοπλίσει τους Μακεδόνες αντάρτες. 

Η αρχηγία του κινήματος του 1896 ανατέθηκε σ΄ ένα παλαίμαχο και ακαταπόνητο Μακεδόνα αγωνιστή, σε μια πραγματική ηρωική φυσιογνωμία, που δεσπόζει στο προσκήνιο της Ιστορίας της Μακεδονίας στα τέλη του 19ου αιώνα, στον έμπειρο Αθανάσιο Μπρούφα, ο οποίος είχε λάβει μέρος στην επανάσταση του 1878. Είναι αξιοσημείωτο το γεγονός ότι η επαναστατική δραστηριότητα του Αθ. Μπρούφα συνεχίστηκε αμείωτη σε ολόκληρο το μακεδονικό χώρο και μετά το 1878. Οι σχετικές πηγές μνημονεύουν ενδιαφέροντα στοιχεία για τις πυκνές επαφές των ελληνικών ανταρτικών σωμάτων του Αθ. Μπρούφα και του Καραναούμη με τον πρωτεργάτη του γνωστού επαναστατικού κινήματος Αναστάσιο Πηχεών, που καταγόταν από την Αχρίδα...

Στα 1896 ο Μπρούφας ανάλαβε μαζί με τους παλαίμαχους Μακεδόνες οπλαρχηγούς να συγκροτήσει ανταρτικά σώματα, να επιλέξει τους αρχηγούς τους σε συνεργασία με τα μέλη της Εθνικής Εταιρείας και να αποτολμήσει να περάσει στη Μακεδονία, αψηφώντας τεράστιους πραγματικά κινδύνους. 

Οι περισσότεροι αντάρτες που συμμετείχαν στα επαναστατικά σώματα, τα οποία έδρασαν στο μακεδονικό χώρο - 400 περίπου συνολικά Έλληνες αντάρτες πέρασαν τελικά στη Μακεδονία - κατάγονταν από τη Δυτική Μακεδονία. Ακολουθούσαν οι Ηπειρώτες και σε μικρότερα ποσοστά οι Θεσσαλοί, οι Ρουμελιώτες, ορισμένοι Κρητικοί και άλλοι Έλληνες από τη Ρωσία και την Ανατολική Ρουμελία. Ο κύριος οπλισμός των σωμάτων αποτελούνταν από μακρύκανα όπλα (γκρα) με ξιφολόγχη. 

Το πρώτο ελληνικό αντάρτικο σώμα, το οποίο συγκροτήθηκε στις αρχές Ιουλίου του 1896, αποτελέστηκε από 89 άνδρες με αρχηγό τον Αθ. Μπρούφα και υπαρχηγούς τους Μακεδόνες Δημ. Καρναβό, Τάκη Νάτσιο (Περήφανο), Ιωαν. Γεωργαντά, Ιωαν. Τσάμη, Βασ. Οικονόμου και Λάζο Βαρζή. Το σώμα του Μπρούφα αποβιβάστηκε κοντά στη Σκάλα Ελευθεροχωρίου του σημερινού νομού Πιερίας και αφού πέρασε από το βυζαντινό μοναστήρι της Μακρυράχης και το τουρκικό τσιφλίκι της Παλατίτσας (Βεργίνας), έφτασε στη θέση Μπάλιανη, όπου αιχμαλώτισε προσωρινά τον αδελφό του δερβέναγα της περιοχής εκείνης, τον οποίο αργότερα άφησε ελεύθερο. 

Ο Μακεδονομάχος Τάκης Νάτσιος (Περήφανος)

Βαδίζοντας έπειτα προς τη Βέροια, διέσχισε το χωριό Χάντοβο (Πολύμηλος) όπου προμηθεύτηκε τις απαραίτητες ζωοτροφές και κατευθύνθηκε στη συνέχεια στις δυτικές υπώρειες του Βερμίου στο Ξηρολίβαδο (Καρά-Τσαϊρ). Εκεί το σώμα του Μπρούφα συγκρούστηκε για πρώτη φορά με τουρκικό λόχο. 

Η πρώτη ελληνική νίκη στο Καρά-Τσαϊρ προκάλεσε πανικό στις τουρκικές αρχές και ιδιαίτερη αίσθηση στους σκλαβωμένους Έλληνες της Μακεδονίας... 

Οι πληροφορίες των Ευρωπαίων και των Ελλήνων προξένων στη Μακεδονία συμφωνούν ως προς την αρχική παρουσία του σώματος του Μπρούφα στο Ελευθεροχώρι τον Ιούλιο του 1896. Μνημονεύουν επίσης τις πρώτες νικηφόρες συγκρούσεις στο Ξηρολίβαδο, πληροφορία που επιβεβαιώνεται και από τις τουρκικές πηγές. 

Έτσι, Τούρκοι αξιωματούχοι του Μοναστηριού ανάφεραν ότι κατά τη σύγκρουση στο Ξηρολίβαδο, που είχε προκαλέσει μεγάλες κινητοποιήσεις των τουρκικών μονάδων στο Μοναστήρι, στη Θεσσαλονίκη, στη Νάουσα, στα Καϊλάρια και στην Κοζάνη, είχαν σκοτωθεί 40 Τούρκοι στρατιώτες και είχαν αιχμαλωτιστεί 17 και ένας ταγματάρχης, ο οποίος αφηγούνταν ότι οι Έλληνες φορούσαν ευζωνική στολή, είχαν μαζί τους γιατρό και φαίνονταν γενναίοι άνδρες. 

Ο Αυστριακός και ο Γάλλος πρόξενος του Μοναστηρίου προσδιορίζουν χρονικά την άφιξη του πρώτου ελληνικού σώματος στην Μακεδονία στις 18 Ιουλίου, την πρώτη εμφάνισή του στο μοναστήρι του Αγ. Προδρόμου έξω από τη Βέροια στις 20 Ιουλίου και τη σύγκρουσή του στην επομένη στο Ξηρολίβαδο. 

Επίσης αναφέρουν ότι οι Έλληνες αντάρτες απελευθέρωσαν τους αιχμαλώτους τους μετά τον πανηγυρισμό της νίκης, αφού τους πήραν πρώτα τα όπλα και πολεμοφόδια και διακήρυξαν ότι είχαν έλθει με σκοπό να ελευθερώσουν τους συμπατριώτες τους από τον τουρκικό ζυγό. 

Συνεχίζεται

Μπορείτε να διαβάσετε το Δεύτερο Μέρος εδώ

Πηγή: Κων. Α. Βακαλόπουλος, από το βιβλίο του "Η Μακεδονία στις παραμονές του Μακεδονικού Αγώνα" εκδ. Μπαρμπουνάκης, Θεσσαλονίκη, δημοσιευμένο άρθρο στο περιοδικό "Μακεδονική Ζωή", τεύχος 258, Νοέμβριος 1987.