29/10/2024
Αν η ανάσταση του έθνους ήταν το 1821 ο Μακεδονικός Αγώνας ήταν η ανάσταση της ελληνικής ψυχής.
Αυτό τονίζει ο αξέχαστος Πάρις Κελαϊδής μιλώντας στα εγκαίνια του Μουσείου Μακεδονικού Αγώνα το 1984, έτος που είχε αφιερωθεί στο σπουδαίο αυτό κεφάλαιο της σύγχρονης ιστορίας.
Μια φράση του Βασίλη Λαούρδα, που συμπληρώνει θαυμάσια ο Άγγλος ιστορικός Ντούγκλας Ντάκιν γράφοντας: «Ο αγώνας εκείνος απέτρεψε να χαθεί ό,τι ονομάστηκε αργότερα Ελληνική Μακεδονία».
Και καταλήγει ο Παναγιώτης Κανελλόπουλος: «Ο αγώνας αυτός είναι το μέγιστο κατόρθωμα του Ελληνισμού τα τελευταία εκατό χρόνια».
Ο μεγάλος αυτός ξεσηκωμός που έστειλε τόσα Κρητικόπουλα από κάλεσμα ψυχής στο μέτωπο, έγινε σε μια περίοδο που η Μακεδονία, η Ήπειρος και η Θράκη ήταν επαρχίες της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, όπως ήταν και η Βουλγαρία, η Σερβία, το Μαυροβούνι και η Ρουμανία.
Μια εποχή που η Ελλάδα με όρια από Λάρισσα μέχρι Σπάρτη ζούσε τις περιπέτειες της πτώχευσης (1893) και βίωνε την οδύνη ενός πληγωμένου γοήτρου από τον αποτυχημένο πόλεμο του 1897.
Αν όμως η ελεύθερη χώρα βρισκόταν σε μια παθητική κατάσταση, στην σκλαβωμένη Κρήτη έβραζε η εθνική συνείδηση κι όλο το μεγαλείο κρύβεται σε μια λεπτομέρεια που ελάχιστοι γνωρίζουν αλλά ο Κελαϊδής την αναδεικνύει στην εμπνευσμένη ομιλία του.
Συνέβη αρκετές φορές οι οπλαρχηγοί που έχαναν στον αγώνα ολόκληρο το σώμα που πολεμούσε υπό τις διαταγές του να επιστρέφουν στο νησί για να στρατολογήσουν νέους.
Αντί όμως να τους υποδεχτούν με θρήνους, κατάρες και αιτιάσεις, οι ίδιες οικογένειες που είχαν νεκρό φρόντιζαν να αναπληρώσουν με άλλους νέους το κενό. Κι έτσι με νέα δύναμη γύριζαν στο μέτωπο οι οπλαρχηγοί για να συνεχίσουν τον αγώνα.
Οι μισοί Μακεδονομάχοι ήταν Κρητικοί
Δεν είναι τυχαίο ότι από τους 6.000 εθελοντές οι 3.000 ήταν Κρητικοί που έκαναν τραγούδι το κάλεσμα του δεσπότη Γεμανού Καραβαγγέλη:
« …Ελάτε σεις ηρωικοί τση Κρήτης Πολεμάρχοι,
τσ’ Ηπείρου οι σταυραετοί και Μακεδονομάχοι,
Ρούβα και Βάρδα και Κλειδή και Θύμιε Καούδη,
Κατσίγαρη και Πούλακα, Σκουντρή και Νικολούδη
και Καραβίτη και Μακρή, Σκαλίδη, Μαυρογέννη,
Μπολάνη και Καλογερή, Γαλάνη, Σεϊμένη…
Ψυχές μεγάλες με τιμή σ’ αγώνες, αγιασμένες
τση Μάνας Κρήτης οι γενιές οι χιλιοδοξασμένες…».
Από τους 3 Γενικούς Αρχηγούς οι 2 ήταν Κρητικοί.
Από τους 82 Αρχηγούς Σωμάτων οι 19 ήταν Κρητικοί
Και από τους 19 ιδιώτες αρχηγούς οι 14 ήταν Κρητικοί
Αυτοί που έμειναν για πάντα στη Μακεδονική γη ήταν:
Αρχηγοί – Οπλαρχηγοί: 13
Oμαδάρχες: 12
Εθελοντές Οπλίτες-Πράκτορες: 639
Εθελοντές σε σώματα μη Κρητικών: 108
Σύνολο: 769
Το Ρέθυμνο είχε επίσης μια σημαντική συμμετοχή στον αγώνα. Από τους πιο γνωστούς Μακεδονομάχους αναφέρονται στις επίσημες λίστες των έγκριτων ιστορικών πηγών.
• Εμμανουήλ Σκουντρής: Αρχηγός Μακεδονικού Αγώνα 1903-1908. Από το Άδελε Ρεθύμνου. Αριθμός Ανδρών 148.
• Ευάγγελος Φραγκιεδάκης – Γαλλιανός: Οπλαρχηγός Σώματος Μακεδονικού Αγώνα. Από τον Πρινέ Ρεθύμνου. Αριθμός Ανδρών 84.
• Ηλίας Δεληγιαννάκης: Οπλαρχηγός Μακεδονικού Αγώνα. Φονεύθηκε στο Σκρα το 1918, Ανθυπολοχαγός. Από την Αργυρούπολη Ρεθύμνου. Αριθμός Ανδρών 135.
• Νικόστρατος Καλομενόπουλος – Νίδας: Αρχηγός Μακεδονικού Αγώνα, μετέπειτα Στρατηγός. Από το Ρέθυμνο Κρήτης. Αριθμός Ανδρών 105.
• Αριστείδης Κιτράκης – Νύσταρης: Οπλαρχηγός Μακεδονικού Αγώνα. Από τα Ρούστικα Ρεθύμνου. Αριθμός Ανδρών 8.
• Γεώργιος Μηναδάκης – Λιάπης: Οπλαρχηγός Μακεδονικού Αγώνα 1903-1906. Από το Αμπελάκι Ρεθύμνου. Έπεσε στο Λέχοβο (Χωριό της Φλώρινας). Αριθμός Ανδρών 6.
• Γεώργιος Λιαπάκης: Οπλαρχηγός Μακεδονικού Αγώνα. Από το Ρέθυμνο Κρήτης. Αριθμός Ανδρών 17.
• Στυλιανός Κλειδής: Αρχηγός Μακεδονικού Αγώνα 1903-1908. Από τα Αγκουσελιανά Αγίου Βασιλείου Ρεθύμνου. Αριθμός Ανδρών 120. Έπεσε στο Μέτσοβο το 1912, πολεμώντας όρθιος τους Τούρκους.
Άγνωστοι οι περισσότεροι Μακεδονομάχοι
Η προσέλευση Κρητικών εθελοντών συνεχίστηκε μέχρι το τέλος του 1908.
Αξίζει να θυμηθούμε μερικούς από τους ήρωες αυτούς:
Από τους άγνωστους Μακεδονομάχους ήταν ο Εμμανουήλ Σκουντρής.
Αυτόν ανέσυρε από τη λήθη με μια εξαιρετική εργασία του ο εκλεκτός ιστορικός Παναγιώτης Παρασκευάς που εντοπίσαμε στο περιοδικό «Εν Χανίοις».
Ο κ. Παρασκευάς μας πληροφορεί μέσα από την αναλυτική παρουσίαση του ήρωα πως ήταν ένας απλός χωρικός, από το Άδελε, που καταγόταν πιθανότατα από την οικογένεια Σκουντριδάκη.
Ο Σκουντρής φέρεται να είναι μεταξύ των ιδιωτών που οργανώθηκαν από τον Καλαποθάκη και τον Πολίτη.
Το Σεπτέμβρη του 1904 ο Σκουντρής τραυματίστηκε στη μάχη του Τριγώνου Φλώρινας. Μεταφέρθηκε στο Πισοδέρι και νοσηλεύτηκε στο σπίτι του ιερέα Παπασταύρου. Επειδή όμως ήταν σοβαρά τραυματισμένος τον έστειλαν στην Αθήνα, όπου και θεραπεύτηκε. Επέστρεψε όμως στο μέτωπο με δικό του σώμα από 148 άνδρες.
Μια μικρή αναφορά στον Σκουντρή γίνεται και στο Κρήτη – Αφιέρωμα.
Η εργασία του κ. Παρασκευά όμως εξαιρετικής σπουδαιότητας θα έπρεπε να μοιραζόταν στα σχολεία. Σπάνια βρίσκεις σε παρόμοια δημοσιεύματα τόσο ακριβή στοιχεία και μια τόσο πλήρη περιγραφή της ζωής και του έργου ενός ήρωα.
Ο Σκουντρής που τιμήθηκε με προτομή στη Φλώρινα, είναι άγνωστος στον τόπο του.
Πέθανε λίγο μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.
Συνεχίζεται - Εύα Λαδιά / Πηγή
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου