Ερμής ο Αμφιπολίτης: Το μακεδονικό ψηφιδωτό που μας δείχνει προς τα πού πρέπει να κοιτάξουμε

21/11/2024

Ο Ερμής ο Αμφιπολίτης σε ένα ψηφιδωτό που το χαρακτηρίζει μοναδική πλαστικότητα μορφών για το τέλος του τέταρτου αιώνα.

Η ελεύθερη κίνηση του Ερμή, η χρήση μη συμβατικής έκφρασης στο πρόσωπό του, που ξεφεύγει από την κλασική απόδοση χαρακτηριστικών και θυμίζει πραγματικό πρόσωπο, καθιστούν το ψηφιδωτό πρωτοποριακό για την εποχή του.

Ο καλλιτέχνης τόλμησε να κάνει την υπέρβαση και να ξεφύγει από την άκαμπτη στατικότητα των μορφών που συναντάμε στα ψηφιδωτά της Πέλλας της ίδιας περιόδου.

Η τεχνική παρουσιάζει επίσης μοναδικά χαρακτηριστικά καινοτομίας που δεν απαντώνται σε κανένα γνωστό ψηφιδωτό που έχει ως τώρα βρεθεί.

Χρησιμοποιείται ασφαλώς το βότσαλο ως δομική μονάδα ψηφίδας, κάτι που είναι και χαρακτηριστικό των πρώτων ψηφιδωτών, όμως η σχέση των ψηφίδων μεταξύ τους είναι και πάλι πρωτοποριακή. Αφήνεται κενό, χρωματισμένο και με τέτοιες διαστάσεις που είναι ικανό να προσδώσει την ελευθερία στο βλέμμα να καθορίσει το περίγραμμα των μορφών και το περιεχόμενο του αντικειμένου. Καθώς το μάτι ταξιδεύει από σημείο σε σημείο στο ψηφιδωτό, η ταχύτητα του βλέμματος προσδίδει ειδική εντύπωση στο αντιληπτικό αισθητήριο του θεατή. Λεπτομέρειες που φανερώνονται όταν το μάτι αφήνεται ελεύθερο να περιπλανηθεί κι όταν δεν εστιάζει σε αυτές. 

Θα έλεγε κανείς ότι οι Πλατωνικές θεωρίες περί Ιδεών, Μορφών και απεικόνισης του Αοράτου μέσα από καθορισμένες υλικές σχέσεις μετουσιώνονται με έναν ιδιαίτερα μυστικό τρόπο στο ψηφιδωτό της Αμφίπολης. Μας μαθαίνει ο Ερμής πως να χρησιμοποιούμε τον έσω οφθαλμό μας αποτυπώνοντας την ιδέα της εικόνας στην ψυχή μας.

Ξεχωριστές αντιθέσεις, διαχρωματικά συμπυκνώματα και πυκνώματα συνθέτουν μια αέναη και διαρκή κίνηση στο αθέλητο-ηθελημένο ταξίδι της Περσεφόνης προς το επέκεινα.

Το μικρόν και το μέγα συνομιλούν, συνθέτονται, αντιμάχονται με σκοπό ακόμα άγνωστο σε εμάς. Ίσως ο Ερμής να μας δείχνει πού πρέπει να κοιτάξουμε. Μας οδηγεί στο σωστό μέρος.

Ένα μεταφυσικό έργο τέχνης σχεδιασμένο να εξυπηρετεί βαθιά θρησκευτικές ανάγκες και διεργασίες. Τα κίνητρα και οι αρχές της τέχνης αυτής καθόρισαν την μετέπειτα χριστιανική αγιογραφία και την κοσμική αναγέννηση.

Ένα έργο τέχνης που αναμφίβολα θα του άξιζε η παγκόσμια αναγνώριση μέσα από εργασίες. -Πηγή