Αναστάσιος Χρυσάφης, ο Συνταγματάρχης Μακεδονομάχος γιατρός: Έπραξα το καθήκον μου, έγραψε κι έπειτα τον δολοφόνησαν οι σλάβοι

 
19/12/2025

Ο Αναστάσιος Χρυσάφης αποδείχθηκε ατόφιο χρυσάφι στους αγώνες για την Απελευθέρωση της Μακεδονίας μας! Χωρίς δισταγμούς, έδωσε την περιουσία του στην πατρίδα - Πώς τον σκότωσαν οι βούλγαροι...

Αναστάσιος Χρυσάφης από τις Σέρρες. Μεταξύ των ηγετικών στελεχών του Μακεδονικού αγώνα του Νομού Σερρών ήταν ο μετεκπαιδευθείς στη Βιέννη χειρουργός γυναικολόγος ιατρός Αναστάσιος Χρυσάφης. Ήταν συνταγματάρχης και φρούραρχος του Μακεδονικού αγώνα των Σερρών.

Θυσίασε τα πάντα στον αγώνα. Έλαβε μέρος σ’ όλες τις φάσεις του αγώνα συνεργαζόμενος στενά με το Ελληνικό Υποπροξενείο των Σερρών. Με το μεγαλύτερο γιο του Κωνσταντίνο στο χωριό Τζίντζιος, όπου είχε κτήματα, μύησε όλους τους κατοίκους στον αγώνα και παρελάμβανε τα όπλα και τα πυρομαχικά που στέλνονταν με ιστιοφόρα στον κόλπο του Ορφανού από την Ελεύθερη Ελλάδα. Τα φύλασσε στις αποθήκες του κτήματός του και τα προωθούσε στα ανταρτικά σώματα. Ήταν ο εγκέφαλος της διοργάνωσης του Αγώνα και προμηθευτής όπλων όλης της Ανατολικής Μακεδονίας.

Τούτο φαίνεται από το ιδιόγραφό του υπόμνημα, το οποίο βρέθηκε στο σπίτι της κουνιάδας του στην Αθήνα, που πήγε να το δώσει προσωπικά στο διάδοχο Κωνσταντίνο. Πρότεινε για διπλωματικούς λόγους να αποκεντρωθεί ο Μακεδονικός αγώνας από το Ελληνικό Προξενείο και συνιστούσε τη διοργάνωση τριών ανεξαρτήτων απ’ αλλήλων ανταρτικών σωμάτων, υπαγομένων στις διαταγές του στρατιωτικού Κέντρου των Σερρών. Επεσήμανε τις ελλείψεις και τα τρωτά του αγώνα και πρότεινε ριζικά μέτρα ενόπλου αποτελεσματικής δράσεως, ειρηνικής προπαγάνδας και εθνικής κατηχήσεως των χωρικών από το Ελληνικό κομιτάτο. Έφερε χρήματα από την Ελληνική Κυβέρνηση και οργάνωσε τα ανταρτικά σώματα. Το σώμα του Καπετάν Δούκα δρούσε σύμφωνα με το υπόμνημά του. Ενίσχυσε το ταμείο και με δικές του 1.500 χρυσές λίρες για την συνέχιση του αγώνα. Ζήτησε από το Ελληνικό κράτος την άμεση συμπαράσταση προς τους Μακεδόνες, διότι πολλές φορές τους ξεσήκωνε να ελευθερωθούν, αλλά μετά στις δύσκολες και κρίσιμες στιγμές τους άφηνε ακάλυπτους μπροστά στις βιαιότητες και τις σφαγές των Τούρκων.

Ο γιος του Κωνσταντίνος, κατά διαταγή του Κέντρου, μαζί με άλλους ελεύθερους σκοπευτές πυροβόλησαν στη γέφυρα του Στρυμονικού το στενά συνεργαζόμενο με τους νεότουρκους, οπλαρχηγό Αλέξανδρο Ευρυθιώτη. Συνελήφθη από τους Τούρκους και πολιορκήθηκε η οικία του για να ερευνηθεί. Η μάνα του Αθανασία, γνώριζε την κρύπτη του αρχείου του Μακεδονικού αγώνα Σερρών στο σπίτι της. Για να μη το βρουν οι Τούρκοι και οδηγηθούν πολλοί Σερραίοι στη φυλακή και στην αγχόνη, ζήτησε από τον επικεφαλής αξιωματικό να μεταφέρει τρόφιμα από την αποθήκη για να δειπνήσουν οι 25 στρατιώτες. Βρήκε την ευκαιρία και έκαψε όλο το αρχείο του Μακεδονικού αγώνα στο τζάκι της κουζίνας. Οι Βούλγαροι στις 29-6-1913 εκδικήθηκαν τον Αναστάσιο Χρυσάφη. Τον φυλάκισαν και τον πήραν μαζί τους κατά την αποχώρησή τους στις 28-8-1913. Καθ’ οδόν προς το Λιμπούνοβο, τον αποτελείωσαν κτυπώντας τον με τον υποκόπανο του όπλου. Βρέθηκε στις τσέπες του σημείωμα που έγραφε « Έπραξα το καθήκον μου».

Η επταμελής οικογένειά του αντιμετώπισε το φάσμα του θανάτου από την πείνα, αλλά επέζησε με μια σύνταξη των 300 δραχμών του Δημοσίου και ανέδειξε αντάξιους απογόνους.

Πληροφορίες από Σακτούρη, Αναμνήσεις εκ του διπλωματικού μου σταδίου, 1897-1933, σ. 50 -Πηγή: "Ο Μακεδονικός Αγώνας στο νομό Σερρών", Σέρρες 2012.