Κωστής Παλαμάς: Η Πολιτεία λωλάθηκε, κι απόπαιδα τα κάνει το Νου, το Λόγο, την Καρδιά...

 24/6/2025

Κάθε λέξη του ποιητή, είναι μαχαιριά στην καρδιά. Όχι γιατί ο Κωστής Παλαμάς έζησε την μαύρη εποχή της πατρίδας μας και εμείς στεναχωριόμαστε τώρα για το παρελθόν μας. Αλλά γιατί, κάθε του λέξη αντικατοπτρίζει την κατάντια και την κατρακύλα και της σύγχρονης Ελλάδας.

Ο Παλαμάς, το 1908, έγραψε το ποίημα "Γύριζε", αποτυπώνοντας με δραματικό τρόπο την προσωπική του απόγνωση για την ένδεια της χώρας σε κάθε τομέα της ζωής. Η Ελλάδα τότε ήταν μια χώρα χρεοκοπημένη, ταπεινωμένη, πολιτικά, οικονομικά, κοινωνικά διαλυμένη. Οι ξένοι ζητούσαν να της αρπάξουν τα πάντα. Και οι πολιτικάντηδες της εποχής, έρμαια των προσωπικών τους ματαιοδοξιών και ανικανοτήτων, εκχωρούσαν εθνική κυριαρχία. 

Όσο για τον λαό, ταλαιπωρημένος και με σκυμμένο το κεφάλι, υπέκυπτε στα προστάγματα των δημαγωγών και όχι του έθνους. 

Τι άλλαξε μέχρι σήμερα; Τίποτα, κι ας έχουμε μια υψηλή τεχνολογία, της οποίας γίναμε δούλοι. 

Θαρρείς και ο ποιητής αποτύπωνε τότε στο χαρτί, τις δικές μας ημέρες:

 «Γύριζε»

“Γύριζε, μή σταθής ποτέ, ρίξε μας πέτρα μαύρη,

ο ψεύτης είδωλο είναι εδώ, το προσκυνά η πλεμπάγια,

η Αλήθεια τόπο να σταθή μια σπιθαμή δέ θάβρη.

 Αλάργα. Νέκρα της ψυχής της χώρας τα μουράγια. 

 

Η Πολιτεία λωλάθηκε, κι απόπαιδα τα κάνει

το Νου, το Λόγο, την Καρδιά, τον Ψάλτη, τον Προφήτη·

κάθε σπαθί, κάθε φτερό, κάθε χλωρό στεφάνι,

στη λάσπη. Σταύλος ο ναός, μπουντρούμι και το σπίτι.

 

Από θαμπούς ντερβίσηδες και στέρφους μανταρίνους

κι από τους χαλκοπράσινους η Πολιτεία πατιέται.

Χαρά στους χασομέρηδες! Χαρά στους αρλεκίνους!

Σκλάβος ξανάσκυψε ο ρωμιός και δασκαλοκρατιέται. 

 

Δεν έχεις, Όλυμπε, θεούς, μηδέ λεβέντες η Όσσα,

ραγιάδες έχεις, μάννα γή, σκυφτούς για το χαράτσι,

κούφιοι και οκνοί καταφρονούν τη θεία τραχιά σου γλώσσα,

των Ευρωπαίων περίγελα και των αρχαίων παλιάτσοι. 

 

Και δημοκόποι Κλέωνες και λογοκόποι Ζωίλοι,

Και Μαμμωνάδες βάρβαροι, και χαύνοι λεβαντίνοι·

Λύκοι, κοπάδια, οι πιστικοί και ψωριασμένοι οι σκύλοι

Κι οι χαροκόποι αδιάντροποι, και πόρνη η Ρωμιοσύνη!”

Κωστής Παλαμάς (1859-1943), από την ποιητική συλλογή "Η Πολιτεία και η Μοναξιά"