Μια παλιά τραυματισμένη εικόνα της Παναγίας που κουβαλά τα σημάδια του ξεριζωμού

14/12/2025

Όταν οι τούρκοι σκότωσαν ένα ανήμπορο γεροντάκι...

Η παρούσα αφήγηση ξετυλίγει τη δραματική διαδρομή ενός οικογενειακού κειμηλίου, το 1916, από το χωριό «Κοιλάδ», κοντά στην Τραπεζούντα, το οποίο ανήκε σε μια οικογένεια κρυπτοχριστιανών.  

Κουβαλώντας πάνω της τα σημάδια του ξεριζωμού

Η εικόνα αυτή, που σημαδεύτηκε από τα πυρά Τούρκων στρατιωτών στον δρόμο προς την Παναγία Σουμελά, διασώθηκε ως εκ θαύματος και μεταφέρθηκε στην Ελλάδα, κουβαλώντας πάνω της τα σημάδια του ξεριζωμού. 

Μέσα από την περιπέτεια της διάσωσής της και την τελική της κατάληξη στα χέρια της Εκκλησίας, αναδεικνύονται οι θυσίες και η βαθιά θρησκευτική πίστη των Ελλήνων του Πόντου.

Η οικογένεια κρυπτοχριστιανών του Κοιλάδ

Στο «Κοιλάδ», δεκαπέντε χιλιόμετρα νότια της Τραπεζούντας, στο δρόμο προς το Μοναστήρι της Παναγίας Σουμελά, ζούσε μια οικογένεια κρυπτοχριστιανών, η οποία, όταν το 1916 κατάλαβαν την Τραπεζούντα οι Ρώσοι, ξεθάρρεψε και φανερώθηκε.

Η Ρωσική κατάληψη της Τραπεζούντας κράτησε όμως λίγο, αφού όπως είναι γνωστό, μετά την Οκτωβριανή επανάσταση στη Ρωσία (1917), τα Ρωσικά στρατεύματα αποσύρθηκαν από την περιοχή.

Η κρυπτοχριστιανική οικογένεια από το «Κοιλάδ» ήταν πλέον εκτεθειμένη. Εγκατέλειψε το χωριό και ακολούθησε τα Ρωσικά στρατεύματα. Είχε όμως και έναν γέρο κατάκοιτο, που δεν μπορούσε να ακολουθήσει τα υπόλοιπα μέλη.

Οικογενειακά παιχνίδια

Τούρκοι στρατιώτες που μπήκαν στο σπίτι της οικογένειας, αμέσως μετά την αναχώρηση των Ρώσων, πυροβόλησαν και σκότωσαν το ανήμπορο γεροντάκι. Μια παλιά εικόνα της Παναγίας που κρέμονταν πάνω από το κεφάλι του, τραυματίστηκε κι αυτή από το βόλι του Τούρκου στρατιώτη.

Η εικόνα της Παναγίας

Η συγκεκριμένη εικόνα της Παναγίας περιήλθε, ύστερα από λίγο, στα χέρια του Τράνξογλη (Τρανξίδη Θεόδωρου). Του την έδωσε φίλος του Τούρκος, που ως οπαδός του Ισλάμ, μιας καθαρά ανεικονικής θρησκείας, δεν είχε κανένα ενδιαφέρον για την εικόνα.

Η εικόνα πρέπει να ήταν πολύ παλιά, αν λάβουμε υπόψη ότι ως κρυπτοχριστιανοί, θα πρέπει να την αγόρασαν την εποχή που ήταν ακόμη φανεροί Χριστιανοί.

Την εικόνα αυτή την έφερε ο Τράνξογλης στην Ελλάδα. Την τοποθέτησε στον ιερό Ναό Αγίου Γεωργίου Σιδερά, να λειτουργηθεί και να ευλογηθεί, μια και τόσες δεκαετίες βρισκόταν κυνηγημένη στο σκοτάδι του υπογείου της κλωστής οικογένειας.

Όταν επισκέφθηκε ο Μητροπολίτης Σερβίων και Κοζάνης, μακαριστός Διονύσιος, το χωριό, έπεσε το έμπειρο μάτι του στην πανέμορφη αυτή εικόνα, που βρισκόταν μέσα στο ιερό, και τη ζήτησε από τον εφημέριο του χωριού, π. Θεμιστοκλή Σαλαπασίδη.

Εκείνος του είπε ότι η εικόνα δεν ανήκει στην εκκλησία, αλλά σε μια οικογένεια του χωριού, που την άφησε για να λειτουργηθεί.

Ρώτησε να μάθει τον ιδιοκτήτη της εικόνας. Του είπε ότι πέθανε, ζει όμως ο γιος του Χαράλαμπος, που είναι μάλιστα παρών στην Εκκλησία. Ο Μητροπολίτης κάλεσε τον Χαράλαμπο στο ιερό και του είπε:

«Αυτή την εικόνα την θέλω πολύ. Αν μου τη δώσεις, θα κάνω σαρανταλείτουργο στον μακαρίτη πατέρα σου»

Ο Χαράλαμπος δεν θέλησε να χαλάσει το χατίρι του Μητροπολίτη και του την έδωσε.

Οικογενειακό κειμήλιο

Την ιστορία της εικόνας διηγήθηκε ο Χαράλαμπος στον γράφοντα, ύστερα από πολλά χρόνια. Ο γράφων στενοχωρήθηκε πολύ, γιατί ήταν ένα οικογενειακό κειμήλιο, που θύμιζε τα βάσανα των Ελλήνων του Πόντου.

Ούτε ο ίδιος τόλμησε να τη ζητήσει από τον Επίσκοπο, τον οποίο σεβόταν βαθύτατα. Θα ήταν όμως ευτυχής να παρέμενε οικογενειακό κειμήλιο. -Πηγή: lelevose.gr