Με τρελαίνει όταν λένε την Θράκη παραμεθόριο: Κάλη Καρατζά, μια μεγάλη Ελληνίδα συγγραφέας "έφυγε"...

4/11/2020

-Την Θράκη πρέπει να προσέξουμε και την Ελληνική Παράδοση! 

-Με τρελαίνει όταν λένε την Θράκη παραμεθόριο!

-Δεν ξέρω από πότε ανάβω το καντήλι στο σπίτι μου...

Μια διαφορετική Ελληνίδα, η Κάλη Καρατζά που άφησε την τελευταία πνοή της στις 26 Οκτωβρίου. Διαφορετική γιατί όταν μιλούσε και έγραφε, πάντρευε το παλιό με το σύγχρονο, την παράδοση με τον 21ο αιώνα και την Ελλάδα με την Ευρώπη.

Και επέμενε ότι τα κακώς πεπραγμένα οφείλονται στους εαυτούς μας (και όχι σε εξωγενείς εχθρούς), που έμαθαν να συμπεριφέρονται ως νεόπλουτα κακέκτυπα που ουδεμία σχέση έχουν με τον Ελληνισμό, που ήταν, και θα πρέπει να είναι, πνεύμα...

Συνέντευξη με την Κάλη Καρατζά, πριν χρόνια, που αναδημοσιεύεται εδώ, γιατί αυτή η συγγραφέας υπηρέτησε το πνεύμα του Ελληνισμού, αλλά δεν της αποδόθηκαν οι πρέπουσες τιμές τώρα που έφυγε... 

Γεννήθηκε στην Αλεξανδρούπολη, μεγάλωσε στην Καβάλα κι έζησε για ένα χρόνο στην Θεσσαλονίκη ως φοιτήτρια της φαρμακευτικής. Τις σπουδές της ολοκλήρωσε στην Αθήνα. Για την πορεία της από τόπο σε τόπο, μέσα στην Ελλάδα, είπε:

"Έχω μια γεωγραφική πορεία παρόμοια με τις ηρωίδες μου στο πρώτο βιβλίο, στα "Δακρυσμένα Φεγγάρια", την Μέλπω, την Αλεξάνδρα και την Σουλτάνα, οι οποίες ξεκίνησα από εκεί, από την Θράκη, πήγαν στην Θεσσαλονίκη και μετά στην Αθήνα. Ταύτισα, κατά κάποιο τρόπο, τα πράγματα ανάμεσα σε μένα και το πρώτο μου βιβλίο, στο οποίο υπάρχουν μνήμες και αναφορές στα μέρη εκείνα, που είναι πάντοτε αγαπημένα μέρη, παρά το γεγονός ότι τα επισκέπτομαι σπάνια... Τον τελευταίο χρόνο έκανα ένα-δυο ταξίδια λόγω υποχρεώσεων που κυρίως αφορούσαν τα βιβλία μου, ήμουν δηλαδή καλεσμένη. Και, ένιωσα έτσι ένα μετάνιωμα ψυχής που δεν έμεινα εκεί, κι ήρθα να μείνω σ΄ αυτή την απρόσωπη πόλη, την Αθήνα, που σε ρουφάει και ξεχνάς πραγματικά, τι έχεις αφήσει πίσω σου..."

Ερ.: Όταν γράφετε, ακολουθείτε κάποιους κανόνες, από τους οποίους δεν παρεκκλίνετε για κανέναν λόγο; Ποια, δηλαδή, εργασία προηγείται, πριν φτάσει το βιβλίο σας στον αναγνώστη; 

Απ.: Στις μέρες μας, πολλοί μιλούν για "ποιοτική γραφή". Διαβάζω για παράδειγμα κριτική για κάποιο βιβλίο, σύμφωνα με την οποία η γλώσσα του είναι καταπληκτική, τα ελληνικά καταπληκτικά, τα ρήματα, τα επιρρήματα, όλα αυτά που κι εγώ τα αντιμετωπίζω όταν γίνεται η διόρθωση από τον εκδοτικό οίκο. Και κάποιες φορές έρχομαι σε σύγκρουση μαζί τους, όταν για παράδειγμα μου λένε ότι σε μια σελίδα έβαλες δύο φορές την ίδια λέξη... Μα, όταν μιλάω, στη ζωή μου, και για πέντε λεπτά, μπορεί να βάλω δύο και τρεις φορές τη ίδια λέξη. Αυτό το ψάξιμο, όταν είναι υπερβολικό, εμένα με τρελαίνει. Όταν γράφω, αφήνομαι. Αφήνω το μυαλό μου, και την καρδιά μου, και την ψυχή μου. Τα πράγματα θέλω να είναι αγαπησιάρικα, όσο πόνο και να έχουν... 

Ερ.: Μιλήστε μας για τα νεανικά χρόνια, αυτά που επηρέασαν την προσωπική σας πορεία. 

Απ.: Στα δεκαοχτώ μου έγινε η μεγάλη φασαρία... Ήθελα να κάνω σκηνοθεσία, να φύγω έξω... Μοναχοπαίδι εγώ, δικηγόρος ο πατέρας μου στην Καβάλα, καταλαβαίνετε λοιπόν τι φασαρία έγινε τότε, όταν μου είπε να αναλάβω το δικηγορικό γραφείο, και του απάντησα ότι δεν το θέλω, γιατί δεν με καλύπτει... Και μου είπε, ξέχασέ το, τι θα πας να γίνεις, σκηνοθέτης;

Έβλεπα τις ταινίες, όταν τις έφερναν στην επαρχία. Απαγορευόταν τότε, εκτός από τις Κυριακές που έφερναν ταινίες με τον Ταρζάν, τον Χονδρό-Λιγνό κ.ά.. Εγώ όμως πολλές φορές, μετά το μάθημα, τρύπωνα στο καμαράκι της προβολής (όπου ερχόταν οι καθηγητές και μας έπιαναν πολλές φορές), έβλεπα τα έργα που ήθελα, και πάντοτε ένιωθα ένα χέρι στην πλάτη να με τραβάει και να μου λέει: Τσιβελέκη (το πατρικό μου), αύριο αποβολή, να έρθεις με τον πατέρα σου. Μια-δυο, πήγε ο πατέρας μου στον γυμνασιάρχη και του είπε, άφησέ την να βλέπει, έχει πάθος με τον κινηματογράφο. 

Κάποια στιγμή τα όνειρα της συγγραφέως κουκουλώθηκαν, τα έχασε, πήγε στην φαρμακευτική... 

Ερ.: Υπήρξε κάποιο γεγονός που έγινε η "αφορμή", επιτρέψτε μου τη λέξη, ώστε να ζωντανέψουν πάλι τα όνειρά σας; 

Απ.: Υπήρξε μια συγκυρία τραγική στη ζωή μου, έχασα τον άντρα μου στα τριάντα μου χρόνια, η κόρη μου ήταν μόλις 42 ημερών τότε... Και βρήκα ένα πάρα πολύ καλό δικαιολογητικό για όλους και για μένα. Όταν μου ζητούσαν να κάνουμε κάτι, π.χ. να βγούμε έξω, απαντούσα αρνητικά, έλεγα ότι θα γράψω... Και γέμισα την μοναξιά μου όχι με τους έξω φίλους, αλλά με τους δικούς μου φίλους, τους ήρωες... Πολλά από όσα έγραψα τότε δεν δημοσιεύτηκαν... Κάποια στιγμή μόνο είχα δώσει σε έναν παραγωγό μια ιστορία, εγώ δεν ήξερα τι θα πει σενάριο, "Το Δίλημμα", και το πήγε στην τηλεόραση την κρατική, στην ΕΡΤ-2 τότε, το οποίο το εγκρίναν και μου ζήτησαν να κάνω σενάριο. 

Όμως δεν ήξερα τι ήταν το σενάριο, και ήταν πολύ αργά για μένα να πάω έξω, και να σπουδάσω σενάριο... Κι έκανα κάτι άλλο. Ήταν η εποχή με τα βιντεοκλάμπ και τις κασέτες... Πήγα σ΄ ένα-δύο από αυτά, και μέσα σε δύο χρόνια, το θυμάμαι ακόμα αυτό, είδα 1.130 ταινίες. Εκτός από αυτά τα ράμπο, έβλεπα όλα τα άλλα είδη... Επιπλέον έφερα και βιβλιογραφία από έξω, και βάσει αυτής, και της εικόνας, έμαθα το σενάριο... 

Μετά έκανα τον "Πύργο του Μοσκώφ" πάλι στην ΕΡΤ-1 με τον Ανδρέα Μπάρκουλη και την Μαρία Φωκά, έκανα τα "Αστέρια σε παρέλαση", μια σειρά δραματοποιημένη. Έκανα το καθημερινό, για δύο χρόνια, στο Μέγα, τους "Παράλληλους δρόμους" με τον Τίτο τον Βανδή, και σποραδικά έκαμα διάφορα στην τηλεόραση. 

Τελικά την κέρδισε το γράψιμο... "Είπα, εγώ, το κομπιούτερ μου και το αναγνωστικό μου κοινό, το οποίο είναι πάρα πολύ μεγάλο, και να είναι καλά!" Όλα ξεκίνησαν όταν απευθύνθηκε με το έργο "Δακρυσμένα Φεγγάρια" σε εκδοτικό οίκο... 

Η Κάλη Καρατζά "ζήτησε" από τους ανθρώπους να είναι δυνατοί, όσα ανατρεπτικά κι αν συμβαίνουν στην ζωή τους, γιατί μόνο έτσι βγαίνει νικητής. "Θέλω να βγαίνει νικητής ο άνθρωπος, κι αυτό ακριβώς θέλω να τονίσω κάθε φορά, στα βιβλία μου. Θέλω να αφήσω κάτι μέσα από την δουλειά μου... 

Και πιστεύω ότι ο κάθε άνθρωπος με δύο πράγματα μπορεί να προχωρήσει: Με την πίστη στον Θεό, και την εσωτερική του δύναμη. Δεν υπάρχει τίποτα άλλο.

Ερ.: Κατά την γνώμη σας, η Θράκη σήμερα είναι ένα φροντισμένο κομμάτι του ελληνισμού;

Απ.: Πάντοτε, εκείνο που με πληγώνει, και δημόσιες συζητήσεις όταν ακούω, είναι όταν λένε: Στην παραμεθόριο... Αυτό το παραμεθόριο, εμένα με τρελαίνει... Μην ξεχνάμε τι πέρασμα ήταν η Θράκη, για τον Δυτικό και τον Ανατολικό κόσμο... 

Πήγαινα μικρή στην Θράκη, στο Διδυμότειχο, στον παππού... Και θυμάμαι την αρχοντιά τους, την περηφάνια τους, τον πόνο τους για τα μέρη που χάσανε...

Η συγγραφέας τόνισε την ιδιωτική πρωτοβουλία που συνέβαλε τα μέγιστα στην ανάπτυξη της Θράκης, όχι μόνο στην οικονομία, αλλά και στον πολιτισμό. 

Ερ.: Όταν πήγατε στην Θράκη, πρόσφατα, υπήρξε κάτι που σας πλήγωσε; 

Απ.: Έβγαινα από το Σουφλί και πήγαινα στο Διδυμότειχο. Και ξαφνικά μου έρχεται ένα μήνυμα "καλώς ήρθατε στην Τελεστέτ Τουρκίας". Και ρώτησα τον ταξιτζή αν περάσαμε τα σύνορα... Όχι, μου απάντησε ο άνθρωπος, τέτοιο σήμα βγαίνει εδώ. Επίσης, εντύπωση κι αρνητικά συναισθήματα που προκάλεσαν οι πινακίδες στην εθνική... Έβλεπα: Τουρκ-Αλεξανδρούπολη, Τουρκ-Σουφλί... Δηλαδή πρώτα το Τουρκ, ότι θα φτάσεις κάποια ώρα στην Τουρκία, κι έπειτα εδώ... 

Κι αναρωτιόμουν, ανάποδα δεν θα έπρεπε να είναι; Διδυμότειχο, μετά Ορεστιάδα, μετά Τουρκία... Γιατί λοιπόν μπήκε πρώτα το Τουρκ; 

Η συγγραφέας μίλησε για την παράδοση που πρέπει όλοι οι Έλληνες να προστατεύουμε σαν τα μάτια μας:

Εμείς, οι μεγάλοι, πρέπει όλα αυτά που ζήσαμε να τα λέμε, να τα περνάμε στα παιδιά μας, να ξέρουν τις ρίζες του. Να ταξιδεύουμε τα παιδιά μας σε μέρη που ήταν το σπίτι του παππού και της γιαγιάς, που ήταν το πηγάδι της θείας της Κατίνας, το χωράφι του τάδε... Και δεν χρειάζεται να πηγαίνουμε τα παιδιά μας μόνο σε μέρη κοσμικά, με τα ωραία ξενοδοχεία... Πρέπει να περάσουμε τέτοια στοιχεία στα παιδιά μας, και να κρατήσουμε τις συνήθειες μέσα στα σπίτια μας... 

Εγώ, για παράδειγμα, το καντήλι δεν ξέρω από πότε το ανάβω... Το πήρα από τη γιαγιά, από τη μάνα μου, και το ανάβω... Η κόρη μου το βλέπει... Δεν μπορώ να πιστέψω ότι μια μέρα θα κάνει σπίτι και δεν θα το ανάβει!

Είναι, όπως βάζουμε στην κατσαρόλα το φαγητό, πριν από όλα ανάβουμε το καντήλι, δεν μπορώ να φανταστώ ότι αυτό θα σταματήσει. Τότε θα είμαι απαισιόδοξη, αν το δω αυτό...

Ναι, πρέπει να κρατάμε τα έθιμα και να τα δίνουμε στις επόμενες γενιές. Κατά τη γνώμη μου, είναι πολύ σημαντικό να βλέπει η κόρη μου τη γιαγιά να ζυμώνει την πίτα την πολίτικη, όπως την ζύμωνε η μάνα της, με τις διάφορες ευχές που λέγανε παλιά και τα στολίσματα, ναι, είναι μια πάρα πολύ ωραία εικόνα, και την έχει μέσα της η κόρη μου, γιατί να μην την κάνει κι αυτή; 

Ερ.: Μιλήστε μας για το θάνατο, τον φοβάστε;

Απ.: Ανθρώπινα, πολλές στιγμές, ναι. Δεν φοβάμαι το μετά, επειδή είμαι βαθιά θρησκευόμενη και πιστεύω στην ορθοδοξία μας, πιστεύω ότι υπάρχει μετά αυτή η δικαίωση του ανθρώπους, η λύτρωση, η ξεκούραση, η αιώνια. Φοβάμαι την στιγμή του θανάτου... 

Η Κάλη Καρατζά μίλησε και για την σχέση ανάμεσα στην Ελλάδα και στην Ευρωπαϊκή Ένωση:

"Πρέπει να είμαστε πρώτα Έλληνες και μετά Ευρωπαίοι. Άλλωστε, προηγηθήκαμε των Ευρωπαίων, γιατί ξαφνικά να αλλάξουμε; Θα ήθελα την Ευρωπαϊκή Ένωση μέσα από την οικονομική συνεργασία, και όχι μπερδέματα που να καταστρέφουν τον πολιτισμό μου και το πολιτισμικό μου κομμάτι. Ναι, να συνυπάρχουμε, ο καθένας όμως με την ταυτότητά του, και η κάθε χώρα με την προσωπικότητά της. 

Και όπως η συνέντευξη έφτανε προς το τέλος της, η Κάλη Καρατζά πρόσθεσε:

"Η ευτυχία είναι στιγμές... Την ώρα που κοιτάζεις τα λουλούδια... Να ζητάμε λιγότερα. 

Λιγότερα πράγματα πρέπει να ικανοποιούν τον άνθρωπο, κι όχι η πολυτέλεια... Γιατί πρέπει να έχει κανείς MBW, αφού μπορεί κι αλλιώς; Γιατί το ακριβό ρούχο ή έπιπλο, κι όχι το φθηνότερο; 

Πήραν όλοι φόρα, μπήκαν σ΄ ένα καλούπι και τρέχουν... Ας αναρωτηθούν, πού πηγαίνουν... 

Αποσπάσματα από την συνέντευξη στην Νίκη Μάρκου που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Ελληνόραμα, τεύχος 9, Ιούλιος 2004.

Καλό ταξίδι Κάλη Καρατζά στην αντίπερα όχθη! Η στιγμή που φοβόσουν πέρασε, κι εσύ πια βρίσκεσαι στον τόπο της ξεκούρασης και της ανάπαυσης...