Επιστολή Γερμ. Καραβαγγέλη στον Ι. Δραγούμη: Ανήκεστος συμφορά ο θάνατος του Παύλου Μελά!

Μπροστά στον νεκρό Παύλο Μελά, ο Μητροπολίτης Καραβαγγέλης έκλαψε απαρηγόρητος και λιποθύμησε.

Λιθαράκι-λιθαράκι διατηρείται ζωντανή η ιστορία της Μακεδονίας μας! Για να μην ξεχάσουμε αυτούς που θυσιάστηκαν, ώστε να γεννηθούμε εμείς ελεύθεροι στα ιερά χώματά της! 

Στην εποχή μας, που συντελέστηκε η πιο βίαιη προσβολή της ιστορίας και των ηρώων της, με την ψευδο-συμφωνία των Πρεσπών, που επέτρεψε τους σλάβους να χρησιμοποιούν το πανάρχαιο όνομα της Μακεδονίας μας, στην εποχή μας, που με τα όργανα της ψευδο-αριστεράς σκότωσε για άλλη μια φορά τους ήρωες του Μακεδονικού Αγώνα, στην εποχή μας λοιπόν χρειαζόμαστε, όσο ποτέ άλλοτε, τις φωνές των Μακεδονομάχων που μάς δείχνουν τον δρόμο της Λευτεριάς. 

Υπό αυτό το πνεύμα, παρατίθεται αυτούσια η επιστολή του Γερμανού Καραβαγγέλη-Μητροπολίτη Καστοριάς, στον Ίωνα Δραγούμη, με την οποία του μιλούσε, με θρήνο ψυχής και μυαλού, για τον θάνατο του Παύλου Μελά.

"Τη 26η Νοεμβρίου 1904

Κύριον Ίωνα Δραγούμην - Αθήνας

Φίλτατε αδελφέ,

Μαθών ότι εφθάσατε εις Αθήνας, εν συγκινήσει ψυχής και φρικτή δοκιμασία τεθλιμμένης καρδίας υποβάλλω τη Υμετέρα Αγάπη θερμά συλλυπητήρια επί τη εθνική απωλεία του ενδόξου ήρωος, ενθουσιώδους πατριώτου, πολυκλαύστου αδελφού μου, πολυτίμου γαμβρού σου και πρωτομάρτυρος της εθνικής παλιγγενεσίας. 

                                                                                                                Ίων Δραγούμης

Εγώ τον εθρήνησα και τον θρηνώ εισέτι απαρηγόρητος. Φαντάζομαι δε μακρόθεν οποία καταιγίς φρικώδης ενέσκηψεν εις τον δεδοξασμένον οικόν σας και ποίαν πληγήν κατήνεγκεν εις την τρυφεράν σου καρδίαν η ανήκεστος συμφορά. 

Αφού εμέ ουδείς δύναται να παρηγορήσει, εύχομαι θερμώς ο Θεός των πατέρων ημών να ενισχύσει την τεθλιμμένην καρδίαν σου και να παρηγορήσει χήραν και ορφανά εν τη φρικώδει δοκιμασία. 

Τα χρέη των συγγενών του αειμνήστου πρωτομάρτυρος είχον το ατύχημα να εκτελέσω εγώ. Τη 23η του απαισίου μηνός μετέφερεν επί κραβάτου εις την πόλιν ημών ο στρατός το ιερόν του πολυκλαύστου μας εθνομάρτυρος. Είναι αδύνατον να περιγράψω ενταύθα την άληστον και ζοφώδη εκείνην ψυχολογικήν στιγμήν. Μικρού δειν έπιπτον λιπόθυμος εν τω Διοικητηρίω και οι κρουνοί των δακρύων μου προύδοσαν εις τους πέριξ την ανεμοζάλην της κολονισθείσης ψυχής μου. Συνελθών εκ της αποτόμου σκοτιδινιάσεως εζήτησα να ενταφιάσω το ιερόν λείψανον του αειμνήστου μας μάρτυρος. 

                                                                                        Ο Παύλος Μελάς με την οικογένειά του

Περί την δύσιν του ηλίου παρεδόθη μοι υπό των Αρχών, αλλά το μεν ένεκα της παρελθούσης ώρας, το δε θέλων να κερδίσω καιρόν προς προετοιμασίαν ανάλογον του μεγάλου ανδρός, κατέθεσα το σεπτόν νεκρόν εντός μικράς βυζαντινής εκκλησίας κειμένης απένταντι της Μητροπόλεως, δι΄ όλης δε της νυκτός άγρυπνος διαμείνας εν τω οίκω επιστηθίου λαβόντος με παρ΄ εαυτώ, όπως με παρηγορήσει ητοίμασα νέον νεκρικόν κράβατον με επιστέγασμα φέρον το σημείον του σταυρού και το κλεινόν όνομά του, ητοίμασα τον ένδοξον τάφον του εν τω περιβόλω του βυζαντινού ναού υπό δύο δενδρύλια απέναντι του παραθύρου μου, τη δε επαύριον Κυριακή, όρθρου βαθέος, περιέδεσα τα μαρτυρικάς χειράς του με εν μετάξινον μαντίλιον μου, κατέθεσα επί του στήθους του εν Ευαγγέλιον, ένα Σταυρόν και μία εικόνα και πριν αρχίσει η λειτουργία ετελέσαμεν την κηδείαν του. 

Πεπνιγμένος εν λυγμοίς ανέγνωσα τα ευχάς εντός του Μητροπολιτικού ναού και μη υπάρχοντος εν αυτώ νεκροταφείου μετέφερα ο ίδιος εις το παρακείμενον περίβολον του βυζαντινού ναού των Ταξιαρχών το σεπτόν σκηνός του, το κατέβρεξα με πύρινα δάκρυα και απελθών έπεσα επί της στρωμνής μου όπως θρηνώ τον αοίδημον ήρωα. Οι ιερείς καθ΄ εκάστην ημέρα διετάχθησαν να εύχωνται επί του τάφου του. Προσωρινώς ανιδρύσαμεν ευπρεπή τάφον επί του οποίου φέγγει ο νεκρικός φανός, μέχρις ου ανατείλει η ημέρα καθ΄ ην η πατρίς θα ανεγείρει σύσσωμος επ΄ αυτού το αθάνατον της δόξης τρόπαιον. Τη 22α τρέχοντος ετελέσθη αθορύβως μνημόσυνον, είθε δε η θεία Πρόνοια να ευδοκήσει μετ΄ ου πολύ να τελέσωμεν μνημόσυνον πάνδημον οι πάντες επί το αυτό. 

Δεν θα λησμονήσω επί ζωής τας οδυνηράς πικρίας, ας διήλθον τας ημέρας αυτάς, εξακολουθώ δε ευρισκόμενος νοερώς εν μέσω υμών και συνοδυρόμενος υμίν. 

Απαρηγόρητος 

Κώστας Γεωργίου

(Το ψευδώνυμο του Μητροπολίτη Καστοριάς)". 

Η επιστολή είναι από τα Απομνημονεύματα του Γερμανού Καραβαγγέλη - Ο Μακεδονικός Αγών