Οι Μακεδόνες του Μ. Αλεξάνδρου: Φορείς διάδοσης του Ελληνικού Πολιτισμού

1/11/2024

Αν η πορεία του Αλεξάνδρου προς την Ανατολή ήταν μόνο μια στρατιωτική επιχείρηση, σήμερα κανείς δεν θα μιλούσε γι΄ αυτόν και ούτε θα προσπαθούσαν γείτονες να κλέψουν την ιστορία της Μακεδονίας μας!

Ο Μ. Αλέξανδρος είχε δεχθεί ουσιαστική παιδεία. Είναι γνωστό ότι μελετούσε με ιδιαίτερη ευχαρίστηση ποιητές, ιδιαίτερα τον Όμηρο. Αναφέρεται ότι ο Αριστοτέλης είχε ειδική «έκδοση» του Ομήρου για τον Αλέξανδρο.

Τον Αλέξανδρο «στην ένοπλη εξερεύνηση» ακολούθησαν ποιητές, φιλόσοφοι, μουσικοί, ηθοποιοί. Ακόμα, αθλητές, πανελληνιονίκες, που λάβαιναν μέρος στους αγώνες που διοργάνωνε. Πολλοί συνέρρευσαν εκεί μετά τις πρώτες επιτυχίες και την αίγλη των ηρωικών κατορθωμάτων. 

Έλληνες μηχανικοί και αρχιτέκτονες συνέβαλαν θετικά στην ανάπτυξη των περιοχών με τη δημιουργία μεγάλων αναπτυξιακών έργων (2). Ουσιαστική επιστημονική αποστολή, της οποίας τα μέλη προώθησαν την έρευνα. Στην Βακτριανή προκάλεσε το ενδιαφέρον του Αλεξάνδρου φλεγόμενο υγρό με έντονη οσμή, το πετρέλαιο. Ο ίδιος ο Αλέξανδρος ανέθεσε στο Νέαρχο τον ονομαστό περίπλου από τον Ινδό ως τον Ευφράτη, σε μια προσπάθεια ανακάλυψης δρόμου παράπλου της Ν. Ασίας.

Πολλές πόλεις ιδρύθηκαν, των οποίων τη θέση επέλεγε ο ίδιος. Στα παράλια της Μεσογείου ιδρύθηκαν δύο Αλεξάνδρειες, της Αιγύπτου και της Συρίας (Αλεξανδρέττα). Αρχαίες μαρτυρίες αναφέρουν ότι εβδομήντα πόλεις ίδρυσε ο Αλέξανδρος. Πολλές όμως απ’ αυτές φαίνεται πως ιδρύθηκαν αργότερα. Στόχος του Αλεξάνδρου ήταν να αποτελέσουν οι πόλεις κέντρα του ελληνικού πολιτισμού, γεγονός που θα διευκόλυνε τη διοίκηση του αχανούς κράτους. Για πρώτη φορά τότε οργανώθηκε μαζική εκπαίδευση τριάντα χιλιάδων νέων για να στελεχώσουν τη διοίκηση (Πλουτάρχου, Βίος Αλεξάνδρου,47.3,71.1). 

Το ελληνικό στοιχείο, μολονότι αποτελούσε μειοψηφία, είχε αισθητή παρουσία στην οικονομική και πνευματική ζωή των πόλεων. Η ανάπτυξη αυτή προσείλκυσε και άλλους Έλληνες του μητροπολιτικού χώρου. Σιγά σιγά επιβλήθηκε ο ελληνικός τρόπος ζωής και διακυβέρνησης. Βουλή και εκκλησία του δήμου λειτούργησαν σε πολλές πόλεις. Ναοί, βωμοί και αγάλματα κόσμησαν τις πόλεις της Ανατολής. Πολλοί ντόπιοι έμαθαν ελληνικά και έγιναν φορείς του ελληνικού πολιτισμού.

Τα ελληνιστικά βασίλεια της Αιγύπτου, της Συρίας και της Περγάμου, καθώς και τα λεγόμενα εθνικά, του Πόντου, της Βακτριανής, της Βιθυνίας και της Καππαδοκίας, βοήθησαν να απλωθούν τα σύνορα του Ελληνισμού και να μετατοπιστεί το κέντρο βάρους του πολιτισμού. Η ευρεία κυκλοφορία των ελληνικών νομισμάτων διευκόλυνε τις συναλλαγές.Το εμπόριο άνθησε. Προϊόντα άγνωστα, μπαχαρικά, μεταξωτά υφάσματα, αρώματα, έγιναν προσιτά στους κατοίκους των νέων μεγαλουπόλεων.

Πολλές από τις πόλεις συνέχισαν επί πολλούς αιώνες να διατηρούν τον ελληνικό χαρακτήρα τους. Ευρήματα, όπως ναοί, αγάλματα, νομίσματα, και συνήθειες, θρύλοι και παραδόσεις, τοπωνύμια κ.ά. θυμίζουν την παλιά δόξα. Πολλοί λαοί διατηρούν ακόμα στη μνήμη τους το μεγάλο «Ισκεντέρ». 

Αλήθεια, αν η πορεία του Αλεξάνδρου προς την Ανατολή ήταν μόνο μια στρατιωτική επιχείρηση, ελάχιστα θα είχε κάποιος να αναφέρει σήμερα.

Απόσπασμα άρθρου από ekivolos.gr & Φωτογραφία: Ρωμαϊκό μετάλλιο με την εικόνα του Μεγάλου Αλεξάνδρου