Άννα η Πορφυρογέννητη, Βυζάντιο: Από την δυσαρέσκεια στην ευτυχία πλάι στον Μεγάλο Δούκα Βλαδίμηρο

 

12/11/2024

Μπορεί τα τελευταία χρόνια να έχουν διαταραχτεί οι σχέσεις μας με την Ρωσία, ωστόσο οι δεσμοί μας πηγαίνουν πολύ πίσω στον χρόνο! Να μην ξεχνούμε ότι οι Ρώσοι, όπως και εμείς, είναι Ορθόδοξοι,

και επίσης η τέχνη τους έχει στο διάβα των αιώνων επηρεαστεί πολύ από την ελληνοβυζαντινή τέχνη. Πού οφείλεται αυτή η ελληνική επιρροή στους Ρώσους; Πιθανότατα στον γάμο ενός Ρώσου ηγεμόνα με μια Ελληνίδα του Βυζαντίου!...

Το 988 μ.Χ. αυτοκράτορας του Βυζαντίου ήταν ο Βασίλειος Β΄ της Δυναστείας των Μακεδόνων, ο οποίος ονομάστηκε Βουλγαροκτόνος. Θεωρείται ένας από τους καλύτερους βυζαντινούς αυτοκράτορες, γιατί στα περίπου πενήντα χρόνια της βασιλείας του, κατέστησε το κράτος του πραγματική υπερδύναμη. Επίσης, αγαπήθηκε από τον λαό του όσο λίγοι αυτοκράτορες.

Ο Βασίλειος, καθώς και τα αδέρφια του, Κωνσταντίνος Η΄ και Άννα, ήταν πορφυρογέννητα παιδιά του Ρωμανού Β΄ και της Θεοφανώς, γιατί και τα τρία είχαν γεννηθεί κατά την διάρκεια της βασιλείας του πατέρα τους.

Γιατί ο  Βασίλειος συνάπτει συμμαχία με τους Ρώσους 

Το 988 μ.Χ. ο αυτοκράτορας είχε να αντιμετωπίσει σοβαρά προβλήματα στο εσωτερικό του, γιατί ο Βάρδας Φωκάς και ο Βάρδας Σκληρός είχαν ξεσηκωθεί εναντίον του, έχοντας μαζί τους και στρατό, διεκδικώντας, έκαστος φυσικά, τον θρόνο για τον εαυτό του. 

Ο Βασίλειος ζήτησε στρατιωτικές ενισχύσεις από τον ηγεμόνα των Ρώσων, τον Μεγάλο Δούκα του Κιέβου, τον Βλαδίμηρο Α΄. Ο Ρώσος Πρίγκιπας δέχθηκε να βοηθήσει τον αυτοκράτορα του Βυζαντίου, υπό τον όρο να παντρευτεί την 25χρονη πορφυρογέννητη Άννα! Με αυτόν τον τρόπο, ο Βασίλειος και ο Βλαδίμηρος δεν θα ήταν μόνο σύμμαχοι, αλλά και συγγενείς, χωρίς βέβαια να παραβλέπουμε την εξυπηρέτηση των οικονομικών και κοινωνικών συμφερόντων εκατέρωθεν.

Για τον Βασίλειο και για τον Κωνσταντίνο ήταν πολύ δύσκολη η απόφαση να δώσουν την αδερφή τους την πορφυρογέννητη στον Ρώσο που θεωρούνταν τότε "βάρβαρος", μια και ακόμα η χώρα του ήταν ειδωλολατρική. Επίσης, το πολιτισμικό επίπεδο του Βυζαντίου ήταν πολύ ανώτερο του ρωσικού. 

Ωστόσο, ο Ρώσος είχε ήδη στείλει δυνάμεις για να βοηθήσει τον Βασίλειο, χάρη στις οποίες κατάφερε να καταστείλει την εξέγερση. Κατά συνέπεια, ο Βασίλειος ήταν αναγκασμένος να τηρήσει την συμφωνία με τον Βλαδίμηρο. Αλλά, καθυστερούσε, γεγονός που εξόργισε τον Ρώσο που για αντίποινα, πολιόρκησε το βυζαντινό λιμάνι Χερσώνα (στην χερσόνησο της Κριμαίας), απειλώντας μάλιστα να φτάσει μέχρι και την Κωνσταντινούπολη. 

Τότε ο Βασίλειος του μήνυσε πως θα του στείλει την αδερφή του για να γίνει επιτέλους ο γάμος, αλλά με τον όρο ότι ο Βλαδίμηρος και ο λαός του θα βαπτιστούν Χριστιανοί. Ο Μεγάλος Δούκας δέχθηκε αμέσως και ανεπιφύλακτα τον όρο.

Η Άννα ήταν ευχαριστημένη με την προοπτική αυτού του γάμου;

Όχι, δεν ήταν. Ικέτευε μάλιστα τον αδερφό της να ακυρώσει την συμφωνία με τον Ρώσο. Δυστυχώς, ο Βασίλειος δεν μπορούσε να ακυρώσει την συμφωνία και να θέσει σε κίνδυνο την αυτοκρατορία του. 

Έτσι, η Άννα αναγκάστηκε να υποχωρήσει, να ετοιμάσει τα πλούσια προικιά της και να πάρει το πλοίο που θα την πήγαινε στην Χερσώνα, μαζί βέβαια με την συνοδεία της (ευγενείς, ιερωμένοι, υπηρέτες, επιστήμονες και διάφοροι καλλιτέχνες). Όπως λέγεται, την ημέρα της αναχώρησής της από την Κωνσταντινούπολη, ο λαός την αποχαιρέτησε με δάκρυα στα μάτια. 

Η Άννα μπορεί να μην ήθελε να παντρευτεί τον Βλαδίμηρο, ωστόσο, όταν έφτασε στην Χερσώνα, οι φόβοι της διαψεύστηκαν. Μπροστά της δεν στάθηκε ένας άξεστος και άσχημος Ρώσος, αλλά ένα ψηλός, ξανθός και γεροδεμένος άντρας. Ο Βλαδίμηρος μαγεύτηκε από την Άννα, αλλά κι αυτή γοητεύτηκε από τον άντρα, με τον οποίο τελικά απέκτησε τρία παιδιά. 

Κοινή πορεία 

Ο Βλαδίμηρος κράτησε τον λόγο που είχε δώσει στον Βυζαντινό αυτοκράτορα. Βαπτίστηκε Χριστιανός, όπως και οι άρχοντες και σιγά σιγά ο υπόλοιπος ρωσικός λαός. Ο Χριστιανισμός γίνεται η επίσημη θρησκεία του κράτους. 

Η Άννα η πορφυρογέννητη κυβέρνησε στο πλευρό του Βλαδίμηρου, και υπηρέτησε με όλες τις δυνάμεις της τον ελληνικό πολιτισμό, μεταφράζοντας για παράδειγμα πολλά βιβλία στη σλαβική γλώσσα, κάτι που συνέβαλε στην γέννηση του ρωσικού πολιτισμού. Ίδρυσε, επίσης, εκκλησίες και μοναστήρια.

Ο Βλαδίμηρος, αυτός ο ερωτύλος και χωρίς εγκράτεια άνδρας, αγάπησε πολύ την Άννα και της έμεινε αφοσιωμένος μέχρι τον θάνατό της το 1011 μ.Χ. Μάλιστα, ζήτησε να τον θάψουν πλάι της. Χάρη στην Άννα, έγινε εγκρατής και πονόψυχος. Μαζί οι δυο τους βοήθησαν και προστάτευσαν τους φτωχούς και τους αδύναμους. 

Στα χρόνια της βασιλείας του καταργήθηκε η θανατική ποινή. Η εκκλησία τον ανακήρυξε Άγιο και τιμά την μνήμη του στις 15 Ιουλίου.