Οι Τρώες όλων των τάξεων απολάμβαναν κρασί στην Τροία της Εποχής του Χαλκού, σύμφωνα με νέα μελέτη

Δέπας αμφικύπελλον από τις ανασκαφές του Schliemann στην Τροία.
[Credit: Ινστιτούτο Κλασικής Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου του Tübingen/Valentin Marquardt, CC BY-SA]

 4/4/2025

Για πρώτη φορά, οι επιστήμονες αποκάλυψαν χημικές αποδείξεις ότι το κρασί καταναλωνόταν σε μεγάλη κλίμακα στην αρχαία Τροία, διαψεύδοντας τις προηγούμενες υποθέσεις ότι ήταν προνόμιο μόνο της ελίτ.

Επιστήμονες από τα Πανεπιστήμια του Tübingen, της Βόννης και της Ιένας πραγματοποίησαν βιομοριακή ανάλυση αγγείων πόσης από τη θρυλική πόλη και διαπίστωσαν ότι το κρασί ήταν κάτι που έπιναν τόσο οι ανώτερες όσο και οι κατώτερες τάξεις. Τα ευρήματά τους δημοσιεύθηκαν στο αμερικανικό περιοδικό αρχαιολογίας American Journal of Archaeology.

Η έρευνα επικεντρώθηκε στο δέπας αμφικύπελλον, ένα χαρακτηριστικό πήλινο δισχιδές αγγείο γνωστό από τα ομηρικά έπη. Τα αγγεία, που χρονολογούνται από το 2.500 έως το 2.000 π.Χ., είχαν ανασκαφεί αρχικά από τον Γερμανό αρχαιολόγο Heinrich Schliemann τον 19ο αιώνα και υπέθεσε ότι χρησιμοποιούνταν σε εορταστικές προπόσεις, όπως περιγράφεται στην Ιλιάδα. Παρ' όλα αυτά, το ερώτημα για το αν όντως περιείχαν κρασί είχε μείνει αναπάντητο μέχρι την παρούσα έρευνα.

Ο Δρ Stephan Blum από το Πανεπιστήμιο του Tübingen εξήγησε: «Ο Heinrich Schliemann είχε ήδη υποθέσει ότι το δέπας κύπελλον χρησιμοποιούνταν σε γιορτές - όπως ακριβώς περιγράφεται στην Ιλιάδα. Η έρευνά μας επιβεβαίωσε τώρα ότι τα αγγεία αυτά χρησιμοποιούνταν πράγματι για κρασί».

 

Δέπας αμφικύπελλον που βρέθηκε έξω από το τείχος της ακρόπολης της Τροίας II. [Credit: Πανεπιστήμιο του Tübingen]

 

Οι ερευνητές χρησιμοποίησαν αέρια χρωματογραφία (GC) και φασματομετρία μάζας (GC-MS) για να αναλύσουν οργανικά κατάλοιπα σε κεραμικά θραύσματα κυπέλλων του συγκεκριμένοου είδους από τη συλλογή κλασικής αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου του Tübingen. Η εξέταση έδειξε την παρουσία πυρουβικού και βυκανικού οξέος-χημικοί δείκτες ζυμωμένου χυμού σταφυλιού. Ο Dr. Maxime Rageot του Πανεπιστημίου της Βόννης, ο οποίος ήταν επικεφαλής της ανάλυσης των υπολειμμάτων, δήλωσε: «Οι ενδείξεις αυτών των οξέων ήταν πειστικές: εμφανίζονται μόνο όταν ο χυμός σταφυλιών ζυμώνεται. Έτσι τώρα μπορούμε να δηλώσουμε με σιγουριά ότι από τα συγκεκριμένα κύπελλα έπιναν πράγματι κρασί και όχι απλώς χυμό σταφυλιού».

Αν και το κρασί θεωρούνταν από καιρό προϊόν πολυτελείας κατά την Εποχή του Χαλκού, οι αρχαιολόγοι έχουν πλέον διαπιστώσει ότι δεν ήταν αποκλειστικό προϊόν της κοινωνικής ελίτ. Η χημική ανάλυση των κυπέλλων από τους εξωτερικούς οικισμούς της Τροίας, που φιλοξενούσαν απλούς ανθρώπους, αποκάλυψε επίσης τα ίδια υπολείμματα κρασιού. «Έχουμε επίσης μελετήσει χημικά, κύπελλα που βρέθηκαν στον εξωτερικό οικισμό της Τροίας και επομένως εκτός της ακρόπολης», δήλωσε ο Blum. «Αυτά τα αγγεία περιείχαν επίσης κρασί, οπότε είναι σαφές ότι το κρασί ήταν καθημερινό ποτό και για τους απλούς ανθρώπους».

Η ανακάλυψη έρχεται σε αντίθεση με τις παραδοσιακές πεποιθήσεις ότι η κατανάλωση κρασιού ελεγχόταν αυστηρά από την άρχουσα ελίτ. Σε πολλές αρχαίες κοινωνίες, το κρασί συνδεόταν γενικά με την ελίτ λόγω της πολυπλοκότητας της καλλιέργειας και του εμπορίου των σταφυλιών. Όμως η θέση της Τροίας σε μια περιοχή ευνοϊκή για την αμπελοκαλλιέργεια υποδηλώνει ότι το κρασί μπορεί να ήταν ευρύτερα διαθέσιμο σε όλα τα επίπεδα της κοινωνίας.

Το ασημένιο παράδειγμα από το Βρετανικό Μουσείο, που βρέθηκε κοντά στην Τροία. [Credit: The Trustees of the British Museum, CC BY-SA]

Η καθηγήτρια Karla Pollmann, πρόεδρος του Πανεπιστημίου του Tübingen, δήλωσε: «Η έρευνα για την Τροία έχει μακρά παράδοση στο Πανεπιστήμιο του Tübingen και χαίρομαι που μπορέσαμε να προσθέσουμε ένα ακόμη κομμάτι στο παζλ που αποκαλύπτει την εικόνα της Τροίας».

Παραδοσιακά θεωρείται σύμβολο πλούτου και θρησκευτικών τελετουργιών, τα νέα αυτά στοιχεία δείχνουν ότι στην Τροία, η κατανάλωση κρασιού ήταν μια εκδημοκρατισμένη πρακτική. Το εύρημα αυτό εγείρει νέα ερωτήματα σχετικά με την κατανάλωση κρασιού σε άλλους αρχαίους πολιτισμούς. Περαιτέρω βιομοριακή έρευνα σε άλλες τοποθεσίες του Αιγαίου και της Ανατολίας μπορεί να καθορίσει αν η διαδεδομένη κατανάλωση κρασιού ήταν μοναδικό χαρακτηριστικό της Τροίας ή ένα ευρύτερο περιφερειακό φαινόμενο.

Διαβάστε εδώ τη σχετική επιστημονική δημοσίευση.

Blum, S. W. E., Rageot, M., & Mühlenbruch, T. (2025). The question of wine consumption in early bronze age Troy: Organic residue analysis and the depas amphikypellon. American Journal of Archaeology, 129(2), 263–279. doi:10.1086/734061

Πηγές: Archaeology News & anaskafi