Ανατόμος Carlo Giacomini: Ο άνθρωπος με τους χίλιους εγκεφάλους που "ζει" ως σκελετός μέχρι σήμερα

Ο Ιταλός Carlo Giacomini (1840–1898) ήταν επικεφαλής του Ανατομικού Ινστιτούτου του Τορίνο και πέρασε δεκαετίες ερευνώντας ανθρώπινους εγκεφάλους - Museum of Human Anatomy, University of Turin

10/4/2025

Στους χαλεπούς καιρούς που ζούμε, με την εγκληματικότητα να έχει ξεπεράσει κάθε όριο, είναι λογικό να αναρωτιόμαστε αν κάποιος γεννιέται με εγκέφαλο εγκληματία ή αν η εγκληματική του φύση είναι επίκτητη. Ο ανατόμος από το παρελθόν, Carlo Giacomin, απαντά... 

Γράφει ο Manuel Opitz στο geo.de

Στα τέλη του 19ου αιώνα, ο ανατόμος Carlo Giacomini διατήρησε περισσότερους από χίλιους εγκεφάλους. Οι έρευνές του έρχονταν σε αντίθεση με τη δημοφιλή τότε θεωρία του «γεννημένου εγκληματία».

Υπάρχει ο «εγκληματικός εγκέφαλος»; Και αν ναι: Πώς μοιάζει; Στα τέλη του 19ου αιώνα, γιατροί και επιστήμονες άρχισαν να ταξινομούν τους εγκληματίες βάσει εξωτερικών φυσικών χαρακτηριστικών – και προέβαλαν τη θεωρία ότι οι ανωμαλίες του κρανίου και της επιφάνειας του εγκεφάλου εντόπιζαν τους εγκληματίες. Πρώτος και καλύτερος ο Ιταλός Τσέζαρε Λομπρόζο: Διέδωσε με επιτυχία το αφήγημα του «γεννημένου εγκληματία».

Αλλά δεν ακολούθησαν όλοι οι επιστήμονες τη διατριβή του: ο ανατόμος Carlo Giacomini εξέτασε περισσότερους από χίλιους ανθρώπινους εγκεφάλους. Και με τα αποτελέσματά του διέψευσε τη διαδεδομένη υπόθεση περί «εγκληματικών εγκεφάλων».

Οι συντηρημένοι εγκέφαλοι συρρικνώθηκαν

Ο Τζιακομίνι, γεννημένος το 1840 στη βόρεια ιταλική επαρχία, σπούδασε ιατρική στο Τορίνο και στη συνέχεια ετοίμασε αρχικά μέρη σώματος από ανθρώπινα πτώματα για έρευνα. Σε ηλικία μόλις 36 ετών, έγινε διευθυντής του φημισμένου Ανατομικού Ινστιτούτου εκεί και γρήγορα εστίασε τις σπουδές του στους εγκεφάλους. Κατά τη διάρκεια της έρευνάς του, όπως και όλοι οι άλλοι επιστήμονες της εποχής του, βρέθηκε αντιμέτωπος με ένα σοβαρό πρόβλημα: δεν υπήρχαν κατάλληλες μέθοδοι συντήρησης.

Οι περισσότεροι ανατόμοι σκλήρυναν τους εγκεφάλους —αφού τους είχαν αφαιρέσει από το κρανίο ενός πτώματος— χρησιμοποιώντας ένα διάλυμα βασισμένο σε νιτρικό οξύ, αλκοόλ και διχρωμικό κάλιο. Ωστόσο, εμφανίστηκαν ρωγμές. Πάνω απ 'όλα, τα όργανα που αντιμετωπίζονταν με αυτόν τον τρόπο συρρικνώθηκαν.

Ως εκ τούτου, ο Giacomini ανέπτυξε μια νέα διαδικασία δύο σταδίων για τη διατήρηση του εγκεφάλου. Για να γίνει αυτό, πρώτα βύθισε το όργανο σε διάλυμα χλωριούχου ψευδαργύρου και στη συνέχεια γλυκερίνης. Η διαδικασία κράτησε έως και 15 ημέρες. Σύμφωνα με τον ανατόμο, ο εγκέφαλος που σκληραίνει με αυτόν τον τρόπο θα πρέπει να είναι κατάλληλος τόσο για ερευνητικούς σκοπούς όσο και ως διδακτικό υλικό για μαθητές. Η διαδικασία που παρουσίασε ο Τζιακομίνι στη Βασιλική Ακαδημία Ιατρικής του Τορίνο το 1878 έγινε η βάση για την περαιτέρω εργασία του. Παράλληλα, επέκτεινε το μουσείο του ινστιτούτου με μια συλλογή από έτοιμα όργανα.

Κατά τη διάρκεια της καριέρας του, ο Τζιακομίνι διατήρησε περισσότερους από χίλιους εγκεφάλους – αυτούς των γυναικών και των ανδρών, των νέων και των ηλικιωμένων, αυτών που είχαν πεθάνει στα νοσοκομεία καθώς και εκείνων που είχαν πεθάνει στις φυλακές.

Τζιακομίνι:Τα μυαλά των εγκληματιών δεν έχουν ιδιαιτερότητες 

Ανακάλυψε ότι χαρακτηριστικά που ο Cesare Lombroso και άλλοι επιστήμονες είχαν ταξινομήσει ως χαρακτηριστικά του «εγκληματικού εγκεφάλου» μπορούσαν επίσης να ανιχνευθούν σε πολλούς εγκεφάλους ανθρώπων που δεν είχαν καταλήξει ποτέ στη φυλακή.

Αντίστοιχα, ο Τζιακομίνι εξήγησε: «Το γεγονός είναι, ωστόσο, ότι δεν μπορούμε να αποδείξουμε ότι οι εγκέφαλοι των κοινωνικών απόκληρων εμφανίζουν έναν συγκεκριμένο τύπο διάταξης, αλλά μάλλον τις ίδιες παραλλαγές στις ίδιες αναλογίες με άλλους εγκεφάλους, και δεν μπορούμε με κανέναν τρόπο να συνδέσουμε αυτές τις παραλλαγές με τις κακόβουλες πράξεις τους». Σύμφωνα με τον ανατόμο, ορισμένες συνελίξεις του εγκεφάλου δεν συνδέονται με συγκεκριμένα χαρακτηριστικά ή ικανότητες ενός ατόμου.

Ο σκελετός του Carlo Giacomini βρίσκεται τώρα στο Μουσείο Ανθρώπινης Ανατομίας στο Τορίνο – συμπεριλαμβανομένου του εγκεφάλου του -Museum of Human Anatomy, University of Turin

Ωστόσο, τα αποτελέσματα του Τζιακομίνι έπεσαν στο περιθώριο στη συζήτηση για τους «γεννημένους εγκληματίες» – εν μέρει επειδή ο επιστήμονας πέθανε ξαφνικά από εγκεφαλικό το 1898 και οι μελέτες του παρέμειναν εν μέρει ημιτελείς. Ενώ οι εθνικοσοσιαλιστές αργότερα ριζοσπαστικοποίησαν τις θεωρίες του Λομπρόζο για να νομιμοποιήσουν τα προγράμματα ευθανασίας τους, ο Τζακομίνι έπεσε στη λήθη.

Αλλά η τελευταία του επιθυμία εκπληρώθηκε: κληροδότησε τον σκελετό του στο Ανατομικό Ινστιτούτο του Τορίνο – και αποφάσισε ότι ο εγκέφαλός του έπρεπε να διατηρηθεί και να εκτεθεί σύμφωνα με τη μέθοδό του. Σήμερα βρίσκεται σε ένα γυάλινο κουδούνι στα πόδια του σκελετού μέσα στο  Museum für menschliche Anatomie