 |
| Της αρέσουν όλα όσα κάνει; Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν. Εικόνα: miss.cabul/ Shutterstock.com |
28/7/2025
Η Ευρώπη πληρώνει δισεκατομμύρια για παγκόσμια προβλήματα. Οι ΗΠΑ ωφελούνται, ενώ η ΕΕ πολύ συχνά χάνει. Πού οδηγεί αυτή η πορεία;
Γράφει ο Harald Neuber, Telepolis.de
Η συμφωνία στη δασμολογική διαμάχη μεταξύ ΕΕ και ΗΠΑ, που ανακοινώθηκε μια βροχερή Κυριακή στο γήπεδο γκολφ του Ντόναλντ Τραμπ στη Σκωτία, σηματοδοτεί μια καμπή στις διατλαντικές σχέσεις.
Αυτό που η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν αποκαλεί «το καλύτερο που θα μπορούσαμε να πάρουμε» είναι στην πραγματικότητα μια οδυνηρή συνθηκολόγηση στο δόγμα «Πρώτα η Αμερική». Με μια κίνηση, ο Τραμπ μετέτρεψε τους Ευρωπαίους σε αυτό που ήταν πάντα στην κοσμοθεωρία του: σε υποτελείς που πληρώνουν.
Η ανατομία μιας κακής συμφωνίας
Δασμοί 15% σε σχεδόν όλες τις ευρωπαϊκές εξαγωγές προς τις ΗΠΑ – αυτός είναι ο πυρήνας της συμφωνίας, την οποία η von der Leyen πωλεί ως «σταθερότητα σε αβέβαιους καιρούς». Αλλά οι αριθμοί λένε μια διαφορετική ιστορία: Η ΕΕ δεσμεύεται για 750 δισεκατομμύρια δολάρια για αμερικανική ενέργεια κατά τη διάρκεια της θητείας του Trump, επιπλέον 600 δισεκατομμύρια δολάρια σε επενδύσεις στις ΗΠΑ, επιπλέον των υφιστάμενων δεσμεύσεων, και «τεράστιες ποσότητες» στρατιωτικού εξοπλισμού.
Τι παίρνουν οι Ευρωπαίοι σε αντάλλαγμα; Το προνόμιο να μπορούν να εξάγουν τα προϊόντα τους με χαμηλότερο δασμολογικό συντελεστή από το απειλούμενο 30%. Είναι σαν ένας εκβιαστής να μειώνει τη ζήτησή του από ένα εκατομμύριο ευρώ σε 500.000 ευρώ και να αφήνει το θύμα ευγνώμονα.
Η Ευρώπη ως παγκόσμιος ταμίας -Πληρώνει παντού, χωρίς να ωφελείται
Αυτή η συμφωνία εντάσσεται άψογα σε ένα ανησυχητικό μοτίβο: Η Ευρώπη πληρώνει παντού αλλά σπάνια ωφελείται. Τα στοιχεία είναι συγκλονιστικά:
Άμυνα και Ουκρανία: Από την έναρξη του πολέμου, η ΕΕ έχει παράσχει πάνω από 135 δισεκατομμύρια ευρώ στην Ουκρανία, εκ των οποίων σχεδόν 50 δισεκατομμύρια ευρώ έχουν διατεθεί για στρατιωτική υποστήριξη. Τον Ιούλιο του 2025, προστέθηκε ένα επιπλέον πακέτο ανοικοδόμησης ύψους 2,3 δισεκατομμυρίων ευρώ. Οι ΗΠΑ, από την άλλη πλευρά, πληρώνουν την υποστήριξή τους από τους Ευρωπαίους - ο Τραμπ δεν το κρύβει αυτό.
Παγκόσμιες συνεργασίες: Μέσω του προγράμματος «Global Gateway», η ΕΕ κινητοποιεί έως και 300 δισεκατομμύρια ευρώ για παγκόσμια έργα υποδομών έως το 2027, συμπεριλαμβανομένων 150 δισεκατομμυρίων ευρώ μόνο για την Αφρική. Το νέο πρόγραμμα «Global Europe» παρέχει επιπλέον 200 δισεκατομμύρια ευρώ για την περίοδο 2028-2034 – σχεδόν 29 δισεκατομμύρια ευρώ ετησίως.
Μετανάστευση: Μόνο για την Αφρική, η ΕΕ παρέχει περίπου 20 δισεκατομμύρια ευρώ ετησίως για την καταπολέμηση των βαθύτερων αιτιών της μετανάστευσης. Χώρες όπως το Μάλι, ο Νίγηρας και η Λιβύη λαμβάνουν δισεκατομμύρια σε βοήθεια – ενώ οι ΗΠΑ σφραγίζουν τα νότια σύνορά τους και αναγκάζουν την Ευρώπη να πληρώσει τον λογαριασμό για την παγκόσμια μετανάστευση.
Προστασία του κλίματος: 336 δισεκατομμύρια ευρώ – το 30% του προϋπολογισμού της ΕΕ για την περίοδο 2021-2027 – θα επενδυθούν σε μέτρα προστασίας του κλίματος. Επιπλέον 250 δισεκατομμύρια ευρώ θα προστεθούν από το ταμείο NextGenerationEU. Οι ΗΠΑ, ωστόσο, αποσύρθηκαν από τη Συμφωνία του Παρισιού επί Τραμπ.
Αναπτυξιακή βοήθεια: Η ΕΕ και τα κράτη μέλη της συνεισφέρουν το 46% της παγκόσμιας αναπτυξιακής βοήθειας – περισσότερο από τις ΗΠΑ, την Κίνα και όλους τους άλλους μαζί.
Επενδύσεις χωρίς απόδοση
Η τραγική πτυχή αυτής της κατάστασης είναι ότι δισεκατομμύρια ευρώ από ευρωπαϊκά κεφάλαια συχνά εξανεμίζονται χωρίς κανένα αποτέλεσμα. Το πρόγραμμα προώθησης της δημοκρατίας στην Κεντρική Αμερική είναι ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα. Εκατοντάδες εκατομμύρια ευρώ διοχετεύονται σε έργα που, στην καλύτερη περίπτωση, μειώνουν τη μετανάστευση προς τις ΗΠΑ - όχι προς την Ευρώπη. Με αυτόν τον τρόπο, οι Ευρωπαίοι χρηματοδοτούν έμμεσα λύσεις σε προβλήματα εσωτερικής πολιτικής των ΗΠΑ.
Παρόμοια είναι η κατάσταση και με τις επενδύσεις στην Αφρική. Ενώ η Κίνα κατασκευάζει στρατηγικά υποδομές και εξασφαλίζει πρόσβαση σε πρώτες ύλες, η Ευρώπη επενδύει χρήματα σε διάσπαρτα αναπτυξιακά έργα χωρίς μετρήσιμα κριτήρια επιτυχίας. Τα 1,9 δισεκατομμύρια ευρώ για την παραγωγή αφρικανικών εμβολίων μπορεί να είναι αξιέπαινα από ανθρωπιστική άποψη, αλλά δεν δημιουργούν κανένα οικονομικό ή γεωπολιτικό πλεονέκτημα για την Ευρώπη.
Η τέχνη της κακής διαπραγμάτευσης
Πώς φτάσαμε ως εδώ; Το διαπραγματευτικό στυλ της ΕΕ αποκαλύπτει θεμελιώδεις αδυναμίες. Ενώ ο Τραμπ έπαιξε με την απειλή δασμών 30% και δημιούργησε σαφή χρονική πίεση, η φον ντερ Λάιεν προσπάθησε να κερδίσει πόντους με γοητεία και κολακεία. «Είστε γνωστή ως μια σκληρή διαπραγματεύτρια», ψέλλισε στη συνέντευξη Τύπου.
Παρόλο που οι Ευρωπαίοι είχαν προετοιμάσει αντίποινα σε αμερικανικά προϊόντα αξίας 93 δισεκατομμυρίων ευρώ, ο Τραμπ γνώριζε ότι η Ευρώπη πολύ δύσκολα θα μπορούσε να αντέξει οικονομικά έναν εμπορικό πόλεμο σε σχέση με τις ΗΠΑ. Με εμπορικό έλλειμμα 235 δισεκατομμυρίων δολαρίων με την ΕΕ, είχε όλα τα χαρτιά στα χέρια του.
Το τίμημα της αδυναμίας
Αυτό που κάνει αυτή τη συμφωνία ιδιαίτερα πικρή είναι ότι είναι μόνο η αρχή. Ο Τραμπ έχει ήδη ανακοινώσει ότι θα επιβάλει δασμούς στους ημιαγωγούς σε δύο εβδομάδες. Οι δασμοί 50% στον χάλυβα και το αλουμίνιο θα παραμείνουν σε ισχύ. Και η υποσχεμένη μείωση; Ασαφείς νύξεις χωρίς χρονοδιάγραμμα.
Τα 750 δισεκατομμύρια δολάρια για την ενέργεια των ΗΠΑ ουσιαστικά σημαίνουν ότι η Ευρώπη αντικαθιστά την εξάρτησή της από το ρωσικό φυσικό αέριο με μια εξάρτηση από το αμερικανικό LNG – σε σημαντικά υψηλότερες τιμές. Τα 600 δισεκατομμύρια δολάρια σε πρόσθετες επενδύσεις θα δημιουργήσουν θέσεις εργασίας στις Ηνωμένες Πολιτείες, ενώ οι ευρωπαϊκές τοποθεσίες θα βρίσκονται υπό πίεση.
Μια ιστορική αποτυχία
Αυτή η συμφωνία θα μείνει στην ιστορία ως η στιγμή που η Ευρώπη παρέδωσε την οικονομική της κυριαρχία. Ενώ η ΕΕ δαπανά περισσότερα από 350 δισεκατομμύρια ευρώ για την άμυνα το 2025 και διοχετεύει εκατοντάδες δισεκατομμύρια περισσότερα σε παγκόσμια έργα, επιτρέπει στον εαυτό της να αντιμετωπίζεται σαν ικέτης από τον Τραμπ.
Η πικρή ειρωνεία: Η Ευρώπη χρηματοδοτεί τη σταθερότητα της παγκόσμιας τάξης, από την οποία επωφελούνται κυρίως άλλοι. Οι ΗΠΑ εισπράττουν δασμούς και πωλούν υπερτιμημένη ενέργεια και όπλα, ενώ η Ευρώπη πληρώνει - για την Ουκρανία, για την Αφρική, για την προστασία του κλίματος, για τη μετανάστευση.
Ήρθε η ώρα για μια θεμελιώδη αναδιάρθρωση. Η Ευρώπη πρέπει να σταματήσει να είναι ο ταμίας του κόσμου. Κάθε επένδυση πρέπει να συνδέεται με σαφή, μετρήσιμα οφέλη για την ΕΕ. Αντί για διάχυτη αναπτυξιακή βοήθεια, χρειαζόμαστε στρατηγικές συνεργασίες. Αντί για μονομερείς παραχωρήσεις προς τις ΗΠΑ, χρειαζόμαστε σίγουρη υπεράσπιση.
Η εναλλακτική είναι ζοφερή: μια Ευρώπη που πληρώνει και πληρώνει, αλλά καταλήγει με άδεια χέρια – οικονομικά αποδυναμωμένη, πολιτικά περιθωριοποιημένη, καταδικασμένη να είναι ασήμαντη σε έναν κόσμο που διαμορφώνεται από άλλους.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου