Μικρασιατική Καταστροφή: Οι υπεύθυνοι του Ολοκαυτώματος του Ελληνισμού

Δωρεά Λένας Σαμαρά (Ιστορικά Αρχεία 371/1) Πηγή: Μουσείο Μπενάκη

16/10/2022

Όλεθρος στην Μικρά Ασία. Ο Ελληνισμός ξεριζώνεται και εκδιώκεται από τα εδάφη στα οποία κατοικούσε για χιλιάδες χρόνια. Θρήνος στην Μικρά Ασία. Ψυχές πληγιασμένες, κορμιά βιασμένα, σπίτια καμένα. Προδοσία στην Μικρά Ασία. Πολλοί παράγοντες και πολλά πρόσωπα εξουσίας οδήγησαν σ΄ αυτήν την τραγωδία. Ποιοι ήταν οι υπεύθυνοι του Ολοκαυτώματος του Μικρασιατικού Ελληνισμού; 

Η ιστορία δεν έδωσε ακόμα την απάντησή της στο ερώτημα αυτό με αντικειμενικότητα. Ίσως γιατί είναι πολύ κοντά τα γεγονότα προς τους ανθρώπους που έγραψαν ιστορία και θεώρησαν κριτικά τα γεγονότα του εικοστού αιώνα. 

Ήδη όσο απομακρυνόμαστε από τα γεγονότα εκείνα, μπορούμε με πιο ξεκάθαρο μάτι να τα κρίνουμε. Και ως μία πρώτη κρίση, για το τραγικό συμβάν της Μικρασιατικής Καταστροφής και τον ξεριζωμό του Ελληνισμού της Ανατολής, μπορούμε να διατυπώσουμε τα εξής:

1.Ευθύνεται για την καταστροφή ο Ελευθέριος Βενιζέλος που διεξήγαγε τις εκλογές της 1ης Νοεμβρίου 1920. Και ευθύνεται γιατί: α) Σε καιρό πολέμου δεν ήταν απαραίτητες οι εκλογές. β) Επέλεξε απρόσφορο χρόνο να ξεκαθαρίσει ίσως παλαιούς λογαριασμούς του με το Παλάτι. 

2.Ευθύνονται οι κυβερνήτες του χρόνου της καταστροφής (Γούναρης, Θεοτόκης κ.ά.) γιατί: α) Παρά τις προειδοποιήσεις των συμμάχων επανέφεραν τον βασιλιά Κωνσταντίνο. Όσο κι αν ήταν βασιλικοί, μπορούσαν, για χάρη του εθνικού συμφέροντος, να του συστήσουν να μην επανέλθει. β) Καλλιέργησαν την εντύπωση στον λαό και τον στρατό ότι, μόλις ανέβουν στην εξουσία, θα συνάψουν ειρήνη και θα ξαναφέρουν τους στρατιώτες στα σπίτια τους. Έτσι καλλιεργήθηκε η ιδέα του "οίκαδε", με αποτέλεσμα, αντί τα μάτια λαού και στρατού να είναι στραμμένα προς το μέτωπο, να κοιτάζουν προς τον δρόμο της επιστροφής. γ) Αποφάσισαν να οργανώσουν επίθεση κατά της Κωνσταντινούπολης και να ανοίξουν νέο μέτωπο (υπήρχαν στη Θράκη 45.000 περίπου Έλληνες στρατιώτες κατά τον χρόνο της Μικρασιατικής τραγωδίας, ενώ ήδη το θέατρο των πολεμικών επιχειρήσεων ήταν εκτεταμένο και ήταν αμφίβολο αν μπορούσε να καλυφθεί από τον ελληνικό στρατό). δ) Αφού ήλθαν σε αντίθεση με τους συμμάχους, στη συνέχεια, παλινδρομώντας, επέδειξαν αδικαιολόγητα δουλική υποχωρητικότητα απέναντί τους. 

3.Ευθύνεται ο βασιλιάς Κωνσταντίνος γιατί, για να ικανοποιήσει προσωπικές βλέψεις και συμφέροντα, αντί να παραμείνει έξω και να μην επανέλθει στην Ελλάδα, αφού δεν τον ήθελαν οι σύμμαχοι, έσπευσε να επανέλθει προκαλώντας την οργή και την μεταβολή της στάσης των τελευταίων απέναντι στην χώρα μας. Έτσι έγινε αιτία κάθε μεταγενέστερης συμφοράς για τον τόπο. 

4.Ευθύνονται οι σύμμαχοι που, παραβλέποντας κανόνα διπλωματίας και παραγνωρίζοντας την προσφορά της Ελλάδας, μόνο και μόνο γιατί άλλαξε κυβέρνηση και επέστρεψε στην Ελλάδα ο (εχθρικά βέβαια διακείμενος απέναντί τους) βασιλιάς Κωνσταντίνος, "ανέκρουσαν πρύμναν", και ακολουθώντας γραμμή πλεύσης αντίθετη τελείως προς την έως τότε ακολουθούμενη, εγκατέλειψαν την Ελλάδα και ενίσχυσαν την έως τότε εχθρική τους χώρα, την Τουρκία. 

Απόσπασμα από το βιβλίο: Το εγκόλπιο των Ελλήνων, Π.Α.Κωνσταντινίδη, εκδ. "Νέος Λόγος", Αθήνα.