Σωκράτης: Γιατί θα μπορούσε να χαρακτηριστεί σαν πρόδρομος του Ιησού

5/2/2023

Ο Σωκράτης (αρχαία Αθήνα, 470 π.Χ.-399 π.Χ.) είναι ο μεγαλύτερος φιλόσοφος όλων των εποχών και θεωρείται ο ιδρυτής της δυτικής φιλοσοφίας. Πολλοί είναι αυτοί που υποστηρίζουν ότι ο Σωκράτης μπορεί να χαρακτηριστεί σαν πρόδρομος του Ιησού. Γιατί; 

Ο Σωκράτης υπήρξε πρότυπου ανθρώπου σεμνού που καλλιεργούσε την αυτογνωσία του. Εξάλλου, παγκοσμίως είναι γνωστή η ρήση του: "Εν οίδα ότι ουδέν οίδα", δηλαδή, ένα ξέρω ότι τίποτα δεν ξέρω. Ήταν άνθρωπος ηθικός που προτιμούσε να τον αδικούν παρά να αδικεί. 

Ο Σωκράτης ήταν μεγάλος πατριώτης. Δίδασκε ότι και από την μητέρα και από τον πατέρα και από όλους τους άλλους προγόνους, πολυτιμότερο αγαθό είναι η πατρίδα. 

Το 399 π.Χ. καταδικάστηκε από τους Αθηναίους συμπατριώτες του σε θάνατο και πέθανε πίνοντας το κώνειον (δηλητήριο).

Ο Σωκράτης, που υπήρξε και δάσκαλος του Πλάτωνα (ο οποίος μετά τον θάνατό του κατέγραψε τους διαλόγους που είχαν κι έσωσε έτσι ένα μεγάλο μέρος της διδασκαλίας του φιλοσόφου), ήταν ερευνητής και πιστός υπηρέτης ενός ύψιστου γι΄ αυτόν αγαθού, της αλήθειας. Θα μπορούσε κάποιος να τον χαρακτηρίσει σαν πρόδρομο του Ιησού. Γιατί, πάντα, αγωνιούσε για την επικράτηση της αλήθειας, του δικαίου και της αρετής. 

Η αρετή, για τον Σωκράτη, αποτελεί επιστήμη. Και το δίκαιο είναι πολύτιμη βάση για την ανθρώπινη κοινωνία. Όποιος γνωρίζει το δίκαιο, ενεργεί, ή πρέπει να ενεργεί, σύμφωνα με αυτό, ακόμα κι όταν καταπατά τον προσωπικό του μικρόκοσμο. 

Ο άνθρωπος, κατά τον φιλόσοφο Σωκράτη, πρέπει πάντα να αγωνίζεται για την γνώση, διαφορετικά, εξαιτίας της άγνοιας, γίνεται κακός. 

Η γνώση είναι αναγκαία, αφού σ΄ αυτήν στηρίζεται η αρετή, και άρα η αρετή είναι διδακτή. 

Στην αριστοτεχνική χρήση της διαλεκτικής μεθόδου σε συνομιλίες για φιλοσοφικά, αλλά κυρίως για ηθικά ζητήματα, στηρίζεται η Σωκρατική μαιευτική τέχνη και ειρωνεία. Ξεκινώντας ο Σωκράτης από το "εν οίδα ότι ουδέν οίδα", καταπολεμά με ειρωνεία την φαινομενική γνώση και μέσω των ερωτήσεων και απαντήσεων προσπαθεί να οδηγήσει τον συνομιλητή στο σημείο που να ανεβάζει στο φως της συνείδησής του την αλήθεια που ήταν κρυμμένη στο νου του. 

"Της ψυχής επιμελείσθαι", δηλαδή η στροφή στον εσωτερικό κόσμο, είναι ένας από τους πυρήνες της Σωκρατικής διδασκαλίας. Το "γνώθι σαυτόν" αποτελεί τον ύψιστο σκοπό της ανθρώπινης ενέργειας. 

Το "δαιμόνιον σημείον", το οποίο ο Σωκράτης αντιλαμβάνεται ως φωνή της θεότητας, αποτελεί μία σημαντική πεποίθηση για τον φιλόσοφο μας, την οποία απόκτησε μετά από συνεχή έλεγχο και αδιάλειπτη αυτοεπισκόπηση αναφορικά με την αξία ορισμένων ενεργειών, ή την απαξία αυτών. 

Ενώ, όμως, ο Σωκράτης δίδασκε στους συμπατριώτες του και κυρίως στους νέους Αθηναίους την δύναμη της γνώσης που αποτελεί την βάση της αρετής, καθώς και τον διαρκή αυτοέλεγχο για την επικράτηση καλών και όχι κακών πράξεων στην πόλη, οι αντίπαλοί του είχαν εξοργιστεί μαζί του. Γιατί η διδασκαλία του Σωκράτη χτυπούσε τα προσωπικά τους συμφέροντα, για την εξυπηρέτηση των οποίων απαιτούνταν κακές πράξεις. 

Έτσι, ο Μέλητος, με την υποστήριξη του Άνυτου και του Λύκωνος, κατηγόρησε τον Σωκράτη ότι τα βάζει με τους θεούς και ταυτόχρονα διαφθείρει τους νέους!!! "Αδικεί Σωκράτης ους μεν η πόλις νομίζει θεούς ου νομίζων, έτερα δε καινά δαιμόνια εισηγούμενος. Αδικεί δε και τους νέους διαφθείρων". 

Παρόμοια, αν όχι χειρότερα, συμβαίνουν και στην σύγχρονη Ελλάδα, στην κοινωνία της οποίας καμία σημαντική θέση δεν κατέχουν ο πραγματικός πατριωτισμός, η αληθινή γνώση και η ανιδιοτελής αρετή. Αν ζούσε σήμερα ο Σωκράτης, πάλι θα τον σκοτώναμε, γιατί οι αξίες του δεν μας εξυπηρετούν... (Φωτογραφία:gettyimages.at)