Συγκλονιστική επιστολή-ντοκουμέντο του Μακεδονομάχου Βάρδα: Οι Αθηναίοι βάζουν σε κίνδυνο τον Μακεδονικό Αγώνα

6/4/2023

Ο Κρητικός Μακεδονομάχος Γεώργιος Τσόντος Βάρδας σε επιστολή του στον Καπετάν Παύλο Γύπαρη, μαρτυρά τους κινδύνους που διατρέχει ο Μακεδονικός Αγώνας από την πολιτική των Αθηνών (όπως ακριβώς συμβαίνει και σήμερα!). Κινδυνεύουμε να θρηνήσουμε τον Αγώνα και ίσως και την ίδια την Μακεδονία!...

Αγαπητέ μου Καπετάν Γύπαρη,

Ελπίζω και εύχομαι να σε εύρη η επιστολή μου με πλήρη υγείαν.

Όπως είχομεν ομιλήσει προ της αναχωρήσεως σου εντεύθεν εις την Αγίαν Τριάδα, ο αγώνας μας εδώ, μ΄ όλην την οργανωμένην προεργασίαν των κομιτατζήδων, εστεφανούτο με μεγάλην επιτυχίαν.

Δυστυχώς, τώρα τελευταία, όπως γνωρίζετε, οι αξιώσεις των μελών του κομιτάτου να διευθύνουν, από τας Αθήνας εις την Μακεδονίαν τα εθνικά σώματα, είναι παράλογες, κινδυνεύομεν να θρηνήσωμεν πολλούς πολεμιστά, ίσως και τον Αγώνα. 

Διά τον λόγον αυτόν γράφω σήμερον και εις τους άλλους καπεταναίους, οι οποίοι ευρίσκονται υπό σοβαράς αφορμάς, όπως και υμείς, εις τας Αθήνας. 

Εννοείται ότι εις όλους αυτούς γράφω περιωρισμένα.

Γράφω εις όλους ότι λόγοι πατριωτικοί επιβάλλουν να συγκεντρωθήτε, να πάτε εις τα γραφεία του κομιτάτου, να πήτε εις αυτούς τους αγαπητούς Κυρίους ότι, αν πράγματι αγαπούνε και πονούνε τον Εθνικόν Αγώνα της Μακεδονίας, όπως πιστεύομεν, επιβάλλεται να περιορισθούν εις τον πατριωτικόν των ρόλον, ο οποίος συνίσταται εις το να προετοιμάζουν εις τας Αθήνας τα εθελοντικά σώματα και να τα αποστέλλουν έως τα Ελληνοτουρκικά σύνορα, με όλα τα εφόδια. 

Εκείθεν, έπειτα, οι οργανωμένοι οδηγοί των αξιωματικών των Ελληνικών Προξενείων θα τους παραλαμβάνουν να τους προωθούν εκεί όπου δρουν οι Βουλγαρικές συμμορίες και όχι εκεί που δρα και κινείται ο Τουρκικός στρατός. 

Διά τους λόγους αυτούς είναι απαράδεκτον να διευθύνωνται από τας Αθήνας, εις τα βουνά της Μακεδονίας, τα σώματα. Τα μέλη του Κομιτάτου δεν έχουν, δεν μπορούν να έχουν γνώσιν, πότε κινείται ο Τουρκικός στρατός και εις ποία διαμερίσματα. 

Μόνον οι Αξιωματικοί, οι οποίοι υπηρετούν εις τα Ελληνικά Προξενεία, πληροφορούνται καταλλήλως, αν όχι πάντοτε, τουλάχιστον πολλές φορές και από αυτούς λαμβάνομεν και ημείς γνώσιν. 

Εις τα Προξενεία αυτοί λαμβάνουν γνώσιν τάχιστα πότε και πού γίνονται συμπλοκαί μεταξύ τουρκικού στρατού και Ημετέρων ή των Ημετέρων και των Κομιτατζήδων... 

Διά όλα αυτά επιβάλλεται να εξουδετερωθή ο κίνδυνος τον οποίον διατρέχουν τα Ελληνικά Εθνικά Σώματα, το να οδηγούνται προς το άγνωστον. 

Διά τούτο, Αγαπητέ Καπετάν Παύλο, φρόντισε να διαφωτίσης τους άλλους Καπεταναίους, διότι μόνον από αυτού είναι δυνατόν να θεραπευθή το κακόν, άλλως φοβούμαι ότι αν συμβούνε και άλλα ατυχήματα, όπως του Αρχηγού Ν. Καλομενοπούλου, ασφαλώς θα επέλθη απογοήτευσις μεγάλη εις την ελευθέραν Ελλάδα, και εις την Μακεδονίαν κυρίως, θα ζημιωθή ο Αγώνας. Ελπίζω να διϊδουν την μεγάλην ανάγκην την οποίαν επιβάλλει η εθνική φωνή της αγωνιζομένης Μακεδονίας, να παραιτηθούν από τας παραλόγους και τας καταστρεπτικάς αξιώσεις των Εισηγητών της κακής τροπής του Αγώνος. 

Εν εναντία περιπτώσει, είμεθα αποφασισμένοι οι πλείστοι αξιωματικοί και οι ιδιώτες Καπεταναίοι, να παραχωρήσωμεν την θέσιν μας εις οιονδήποτε έλθει εις Μακεδονίαν. Και ο Σπυρομήλιος, Κατεχάκης, Ρέμπελος και Ζαχαρίας Φούφας κ.λπ. είναι σύμφωνοι μαζί μου, καθώς κι΄ εκείνοι οι οποίοι υπηρετούν εις τα Προξενεία. 

Σε παρακαλώ, μετά το Συμβούλιον το οποίον θα γίνη εις τα γραφεία του Κομιτάτου, να με ενημερώσης με επιστολήν σου, την οποία να αποστείλης όπως σου έγραψα εις τον Νικόλαον Κοντογούρην, αλλά με το ψευδώνυμον του, εις το Προξενείον του Μοναστηρίου.

Με πολλήν αγάπην, Γεώργιος Τσόντος Βάρδας 

Πηγή: Οι Πρωτοπόροι του Μακεδονικού Αγώνος, 1903-1909, Παύλος Γύπαρης, Αθήναι 1962