Στοά των Ειδώλων, οι γνωστές Μαγεμένες: Ο Γάλλος διανοούμενος Miller τις έκλεψε από την Θεσσαλονίκη το 1864

 

 24/6/2023

Ο Γάλλος Miller, διάσημος στην εποχή του, διανοούμενος, εκμεταλλεύτηκε την θέση του, και άρπαζε σημαντικά αρχαιολογικά ευρήματα, όπως τις Μαγεμένες, με την "ευγενική συμπαράσταση" των Δυνάμεων της εποχής και των Τούρκων. Τίποτα δεν έχει επιστραφεί στην Ελλάδα, τίποτα!

Το σημαντικότερο μνημείο που κλάπηκε από τη Θεσσαλονίκη στη διάρκεια της τουρκοκρατίας, και μάλιστα μετά την επανάσταση του 1821, ήταν η Στοά των Ειδώλων, οι γνωστές Μαγεμένες. 

 

Πρόκειται για μια κορινθιακή κιονοστοιχία του 2ου αιώνα μ.Χ. με τέσσερις αμφίγλυφα διακοσμημένους πεσσούς, με παραστάσεις μορφών της ελληνικής μυθολογίας (Διόνυσος, Αριάδνη, Δίας/κύκνος και Λήδα, Δίας/αετός και Γανυμήδης, Αύρα, Διόσκουρος, Νίκη και Μαινάδα).

 

Το άγνωστο από την αρχαιότητα μνημείο βρισκόταν τον 19ο αιώνα στην αυλή του σπιτιού ενός εβραίου εμπόρου στη συνοικία Ρογός και η ακριβής θέση του είναι σήμερα περί τα 70 μέτρα πίσω από το άγαλμα του Ελευθέριου Βενιζέλου στην πλατεία Αρχαίας Αγοράς. 

 

Η κλοπή των αμφίγλυφων πεσσών έγινε το Νοέμβριο του 1864 από τον γάλλο παλαιογράφο E. Μιλέρ, κατόπιν εντολής του αυτοκράτορα Ναπολέοντα Γ΄ και με την πλήρη στήριξη του πασά της πόλης. 

 

Ο Μιλέρ (Emmanuel Clément Bénigne Miller, 1812-1886) ήταν μαθητής του Karl Benedikt Hase στη Σχολή Ανατολικών Γλωσσών στο Παρίσι. Από το 1833 εργαζόταν στο τμήμα των ελληνικών χειρογράφων στο Cabinet des Manuscrits της Βασιλικής Βιβλιοθήκης και από το 1850 ήταν βιβλιοθηκάριος της Champre des Députés.

 

Το 1840 ίδρυσε με τον Joseph Adolphe Aubenas το Revue de Bibliographie Analytique, ένα περιοδικό βιβλιοκριτικής. Το 1860 έγινε μέλος της Ακαδημίας των Επιγραφών και από το 1866 επίτιμο μέλος της Ελληνικής Φιλολογικής Ένωσης Κωνσταντινούπολης.

 

Από το 1876 μέχρι το 1886 είχε την έδρα του δασκάλου του στη Σχολή των Ανατολικών Γλωσσών, θέση στην οποία τον διαδέχθηκαν ο Émile Legrand και ο Γιάννης Ψυχάρης. Ασχολήθηκε με βυζαντινούς λόγιους όπως ο Μανουήλ Φιλής, ο Λεόντιος Μαχαιράς και ο Θεόδωρος Πρόδρομος.

 

Στο πλαίσιο της ενασχόλησής του με την Κωδικολογία και την Παλαιογραφία έκανε πολλά ταξίδια στην Ελλάδα (Άθως-Βατοπέδι), στην Ισπανία (Εσκοριάλ) και στη Ρωσία. To 1864 αποκόμισε από ανασκαφές που έκανε στην Θάσο σημαντικά ευρήματα και επιγραφές, τις οποίες μετέφερε στο Λούβρο.

 

Την ίδια χρονιά πραγματοποίησε και την αρπαγή των Μαγεμένων, την οποία περιγράφει λεπτομερώς σε επιστολές που έστελνε στη σύζυγό του. Οι επιστολές εκδόθηκαν μετά τον θάνατό του στο E. Miller, Le Mont Athos, Vatopédi, l' île de Thasos, Paris 1889.

 

Η επιστημονική του ενασχόληση με τις αρχαιότητες δεν τον διαφοροποιεί από τον Τόμας Μπρους, 7ο κόμη του Έλγιν, ο οποίος, 50 χρόνια πριν, είχε προβεί στη βάναυση αποκόλληση των γλυπτών του Παρθενώνα. Πηγή: Εφορεία Αρχαιοτήτων Πόλης Θεσσαλονίκης