Κύπρος, 18 Ιανουαρίου 1957: Με περισσότερες από 40 σφαίρες δολοφόνησαν οι Άγγλοι τον ατρόμητο Μάρκο Δράκο

 17/2/2024

 Η ζωή και ο θάνατος, μετά από προδοσία, ενός ζωντανού θρύλου, του Μάρκου Δράκου!

Έγινε θρύλος πολύ πριν πεθάνει ο Μάρκος Δράκος. Και τ’ όνομά του ήταν πασίγνωστο για τη λεβεντιά, την παλληκαριά και την αγωνιστική έξαρση που τον χαρακτήριζε. Όπου περπάτησε, όπου έζησε, οι άνθρωποι και οι τόποι διηγούνται τα έργα του κι ανυπόκριτος είναι ο θαυμασμός κι η ηθική επιβολή που προκαλούσε. Ήταν προσωπικότητα εμπνευσμένη από υψηλά ιδεώδη. Σωστός χριστιανός, σωστός Έλληνας, σωστός άνθρωπος. Πίστευε με όλη του την ψυχή στο Θεό και στην Ελλάδα. Κι η πίστη του ήταν μια διαρκής ακλόνητη πραγματικότητα. Ολοκληρωμένη. Χωρίς αμφισβητήσεις, χωρίς κλυδωνισμούς και σκαμπανεβάσματα. 

Η πίστη του ήταν η απροσμάχητη δύναμή του, που τον κρατούσε πάντα όρθιο και τον επέβαλλε στη συνείδηση του κόσμου που τον γνώριζε. Γι’ αυτό και κανείς δεν αμφισβήτησε ποτέ το ηθικό ύψος του ήρωα. Ο Μάρκος Δράκος είχε ηρωικό πνευματικό ανάστημα πολύ πριν διεκδικήσει την αθανασία, στην ατμόσφαιρα της αποθέωσης τη νύχτα της 18ης Ιανουαρίου 1957.

Τα παιδικά του χρόνια τα έζησε στη Λεύκα. Φοίτησε στη Σχολή Σαμουήλ της Λευκωσίας. Πρωτοστάτησε στη χριστιανική κίνηση που κατεύθυνε ο Παπασταύρος, αναμείχθηκε στον συνδικαλισμό. Δέχτηκε μ’ ενθουσιασμό το κάλεσμα του αγώνα κι ανέλαβε εκπληκτική δράση πριν από την επίσημη έναρξη της απελευθερωτικής εποποιίας του Κυπριακού Ελληνισμού. 

Ο Μάρκος Δράκος ήταν σ’ όλες τις εκφάνσεις της πνευματικής κι εθνικής ζωής φυσιογνωμία ηγετική. Και πολλές φορές αφηγήσεις που τον αφορούν γράφτηκαν σ’ αυτή τη σειρά των κειμένων. Διηγήσεις συναγωνιστών, που αναρριγούν από συγκίνηση στη θύμηση του παλληκαριού, έστω κι αν πέρασαν τόσα χρόνια από τη νύχτα της θυσίας του.

                                                        Πηγή

 Η αγωνιστική παρουσία του

Πρωτοστάτησε στις αποστολές εναντίον του ραδιοφωνικού ιδρύματος των Άγγλων και του Κεντρικού Αστυνομικού Σταθμού. Τον Ιούλιο του 1955 συνελήφθηκε. Κλείστηκε στις Κεντρικές Φυλακές κι ακολούθως στο Φρούριο Κερύνειας. Δραπέτευσε με άλλους αγωνιστές, υπό μυθιστορηματικές συνθήκες, όπως γράφτηκε σε προηγούμενες αναφορές. Βγήκε αντάρτης στα βουνά κι η φήμη του απλωνόταν παντού σαν καταξιωμένου αγωνιστικού προτύπου. Η δράση του ως αρχηγός ανταρτών καλύπτει τεράστια έκταση. Έδρασε στη Σολιά, τραυματίστηκε στο Μερσινάκι των αρχαίων Σόλων, όπου έπεσε ο Χαράλαμπος Μούσκος και συνελήφθηκαν ο Ζάκος κι ο Μιχαήλ, που απαγχονίστηκαν στη συνέχεια. Κυριαρχούσε στα βουνά του Κύκκου, όπου κατέφυγε κι ο Διγενής. Ήταν στον Κύκκο, στις φωτιές, όταν οι Εγγλέζοι αποπειράθηκαν να κάψουν τον Αρχηγό και τους αντάρτες της ΕΟΚΑ. Οι Εγγλέζοι, που χαρακτήριζαν τον Μάρκο -και δίκαια- ένα από τα στελέχη του σκληρού πυρήνα της ΕΟΚΑ, τον επικήρυξαν για £5.000 (λίρες).

Η ορειβασία του θανάτου στη Μαραθάσα

Η τελευταία φάση της ζωής του ήρωα εξελίσσεται στα βουνά, τον Ιανουάριο του 1957. Ήταν μια θλιβερή περίοδος για την Οργάνωση. Οι αλλεπάλληλες συλλήψεις, οι ανακρίσεις της φρίκης στους θαλάμους βασανιστηρίων, οι προδοσίες, κατάφερναν κάθε μερόνυχτο νέα οδυνηρά πλήγματα στην ΕΟΚΑ. Ο δήμιος της Κύπρου, ο τότε Κυβερνήτης σερ Τζων Χάρτινγκ, χτυπούσε παντού με σατανική σκληρότητα. Στις πόλεις, στην ύπαιθρο, στα βουνά. Οι οργανωμένες έρευνες στα σπίτια, οι ομαδικές συλλήψεις, βρίσκονταν στην ημερήσια διάταξη. Χαρακτηριστικά αναφέρεται πως στις 15 Ιανουαρίου 1957, 7η επέτειο του Ενωτικού Δημοψηφίσματος, σε μια πολύωρη επιχείρηση των αγγλικών στρατιωτικών δυνάμεων, ανακρίθηκαν μόνο στην εντός των τειχών Λευκωσία κάπου 3.000 πολίτες.Τα σκληρά μέτρα του Χάρτινγκ επεκτάθηκαν και στα βουνά, όπου δρούσαν οι ομάδες ανταρτών. Κάποιοι συνελήφθηκαν, κάποιοι μίλησαν και στις 16 Ιανουαρίου τρεις αντάρτες ανακαλύφθηκαν στο κρησφύγετό τους από τους Άγγλους. Αυτό το γεγονός σηματοδότησε την έναρξη της τελευταίας πορείας του Μάρκου Δράκου στα βουνά της Μαραθάσας. Για ν’ αποφύγει πιθανή εμπλοκή στον κλοιό των εκτεταμένων στρατιωτικών επιχειρήσεων, αποφάσισε τη μετακίνηση της ομάδας του προς την περιοχή Σολέας. Δυστυχώς, όμως, η αναζήτηση καταφυγίου κατέληξε στη μοιραία συνάντηση με το θάνατο, που περιπλανιόταν στις βουνοπλαγιές, αναζητώντας τον ηρωικό μαχητή της ελευθερίας.

Οι ενέδρες των Άγγλων

Οι Άγγλοι χτένιζαν την Πιτσιλιά κι οι ενισχυμένες δυνάμεις τους αγκάλιαζαν θανατικά ορεινούς χώρους της δραματικής μετακίνησης του Μάρκου και της ομάδας. Κι οι αντάρτες, χωρίς να το καταλάβουν, έπεσαν στα δίχτυα των Πραιτωριανών του αμείλικτου διώκτη τους, του στρατάρχη Χάρτινγκ που έστησαν ενέδρες σε δασώδη σημεία πιθανών διελεύσεων των αντρών της ΕΟΚΑ. Σε τέτοια ενέδρα έπεσαν ο Μάρκος Δράκος κι ο Κώστας Λοΐζου, που πήγαιναν μπροστά. Ήταν μια νύχτα φοβερή, με ασυνήθιστη αντάρα. Με χαλαζοθύελλα που μαστίγωνε την πλάση, αστραπές εκτυφλωτικές κι αστροπελέκια που ανάσκαφταν το βουνό στην περιοχή Σινά Όρος. Κατά μια μαρτυρία, τους δύο ένοπλους αντάρτες είδε στη λάμψη μια αστραπής ο Άγγλος στρατιώτης Γουντ, που αφηγήθηκε: «Ενώ φρουρούσα, αντίκρυσα ξαφνικά μπροστά μου ένα πρόσωπο. Παραμείναμε κι οι δύο ακίνητοι για μερικά δευτερόλεπτα, βλέποντας ο ένας τον άλλο. Στη συνέχεια έριψα μια ριπή με το αυτόματό μου». Κατά την ίδια μαρτυρία, ακολούθησε σφοδρή ανταλλαγή πυρών από τα υπόλοιπα μέλη της ομάδας. Ο Δράκος ήταν νεκρός. Ο Κώστας Λοΐζου, αν και τραυματίστηκε, κατάφερε, μέσα στον ορυμαγδό της μάχης, ν’απομακρυνθεί.

Στο λημέρι Τρουλλινού

Δεκαεφτά μέρες, προσθέτει ο Τεύκρος, πέντε άντρες με τον Μάρκο έμειναν στο λημέρι «Τρουλλινός», απέναντι από τον Καλοπαναγιώτη. Οι προμήθειες ήταν ελάχιστες κι έτρωγαν μια φορά τη μέρα. Στις 14 Ιανουαρίου, κατά την αφήγηση του αγωνιστή, ο Καραΐσκος, αντάρτης της ομάδας που στάληκε στη Λευκωσία για εγχείρηση στη μύτη, συνελήφθη ενώ έβγαινε από την κλινική και πρόδωσε τα κρησφύγετα Γερακιών και Τρουλλινού. Οι Εγγλέζοι έκαναν έρευνες και συνέλαβαν στις Γερακιές τρεις αντάρτες.  Ο Δράκος και οι αντάρτες του αντιλήφθηκαν τις κινήσεις των Άγγλων και στις 6.00 μ.μ. της 15ης Ιανουαρίου έφτασαν σε ορεινό σημείο της Ευρύχου, όπου παρέμειναν κρυμμένοι μέχρι το πρωί της 18ης Ιανουαρίου 1957. Άρχισαν να σκάβουν για να κατασκευάσουν λημέρι. Έσκαβαν μέχρι το μεσημέρι. Οι φρουροί παρατήρησαν ότι οι Εγγλέζοι, που κατέφθασαν με πολλά αυτοκίνητα, κατασκήνωσαν στη γύρω περιοχή, σε απόσταση ενός μιλίου. Γι’ αυτό οι αντάρτες, κατά το μεσημέρι, πήραν τα όπλα και προετοιμάζονταν να δεχτούν επίθεση. Το βράδυ, στις 7.30, έμεινε ένας φρουρός στο λημέρι κι οι άλλοι τέσσερις άνδρες ξεκίνησαν να συναντήσουν τον τροφοδότη σε καθορισμένο σημείο, για να τους δώσει τσίγκους για να στεγάσουν το λημέρι.

Η αφήγηση του Τεύκρου σ’ αυτό το σημείο θυμίζει περιγραφή στίχων του Βιργιλίου από την Αινειάδα. Έβρεχε, έριχνε χαλάζι, έπεφταν κεραυνοί, άστραφτε και βροντούσε ο ουρανός… Μετά από πορεία 10 λεπτών άκουσαν ριπές αυτομάτων. Οι Άγγλοι είχαν στήσει ενέδρα κι έβαλλαν άγρια. Οι αντάρτες έπεσαν κάτω για να προφυλαχτούν και να πάρουν θέσεις μάχης. Κατάφεραν ν’ απομακρυνθούν έρποντας και να επιστρέψουν στο λημέρι μετά από 2 ώρες. Με προτροπή του Δράκου, προσευχήθηκαν και ξεκίνησαν με πρώτο τον Μάρκο, που παρακάλεσε τον Τεύκρο να τραγουδήσει τον ύμνο που ο αρχηγός της ομάδας αγαπούσε:

«Όπου κι αν στρέψω τη ματιά μου

πάντα Εσέ Θεέ θα ιδώ

και με το νου και την καρδιά μου

στέκομαι κι όλο Σ’ ευλογώ.

Σε βλέπω πέρα μέσ’ στα δάση

με τα πουλιά που κελαϊδούν

που στα κλαδιά μέσα κρυμμένα

κάθε αυγούλα Σε υμνούν»… 

Ήταν το κύκνειο άσμα. Τραγουδούσε χαμηλόφωνα ο Τεύκρος και τον συνόδευαν ο Μάρκος κι η βροχή, που ασταμάτητα έπεφτε.

                                           Πηγή

 Το κονταροχτύπημα με το θάνατο

Από το λημέρι έφυγαν στις 10 τη νύχτα. Μια ώρα μετά σταμάτησαν λίγο να ξαποστάσουν κι άρχισαν ξανά πορεία προς τον ποταμό, που περνά κάτω από την Ευρύχου. Ο Κώστας Λοΐζου εισηγήθηκε ν’ αλλάξουν πορεία και να περάσουν πάνω από την Ευρύχου. Ο Μάρκος δέχτηκε και προχώρησε πρώτος. Κι έπεσαν στην ενέδρα των Άγγλων 30 μέτρα πιο πέρα. Οι Εγγλέζοι άρχισαν να βάλλουν σχεδόν εξ επαφής. Οι αντάρτες έπεσαν κατά γης. Ο Δράκος ανταπέδωσε τα πυρά. Οι άλλοι δεν μπορούσαν να πυροβολήσουν, γιατί μπροστά τους, ψηλότερα, βρισκόταν ο αρχηγός τους. Μια στιγμή ο Δράκος έπαψε να βάλλει. Έπεσε, ακούστηκε ρόγχος βαρύς, δύο-τρεις φορές και το παλληκάρι έμεινε ακίνητο. Ο Μάρκος ήταν νεκρός. Οι αντάρτες του έμειναν καθηλωμένοι για μερικά λεπτά. Τρεις πέτυχαν να διαφύγουν έρποντας. Ο Τεύκρος έμεινε τελευταίος. Όταν σηκώθηκε ν’ απομακρυνθεί, ένας Άγγλος φώναξε «ΑΛΤ». Ο αγωνιστής δεν σταμάτησε. Έφτασε στους δύο συντρόφους. Έψαξαν για τον τρίτο. Τον Κώστα Λοΐζου. Ήταν τραυματισμένος στο πόδι. Τον βρήκαν.  Συνεννοήθηκαν στα γρήγορα, έβγαλαν τις μπότες τους και γυμνόποδες μπόρεσαν να γλιστρήσουν και να φτάσουν μετά από 5 ώρες στα Κατύδατα. Όσο για τον Μάρκο Δράκο, ο Τεύκρος Λοΐζου σημειώνει πως δέχτηκε στο κορμί του περισσότερες από 40 σφαίρες. Οι Άγγλοι αρνήθηκαν να παραδώσουν το παλληκάρι στους δικούς του για ταφή. Κράτησαν φυλακισμένο το διάτρητο κορμί του. Τον έθαψε ο Παπαντώνης στις Κεντρικές Φυλακές. Αντάμα με φίλους του παλιούς. Τους συναγωνιστές. Τον Ανδρέα Ζάκο, τον Χαρίλαο Μιχαήλ, που συνελήφθηκαν στη μάχη των Σόλων, το Δεκέμβρη του 1955 και απαγχονίστηκαν τον Αύγουστο. Πηγή: philenews.com