Μακεδονικός Αγώνας: 9 Μαρτίου 1951 πεθαίνει η Ευαγγελία Τσιρόγκα που είχε κάνει το πανδοχείο της μυστικό κέντρο των Μακεδονομάχων

Η Ευαγγελία Τσιρόγκα (Φωτ. Ά. Ανεστοπούλου: Μακεδονικός Αγών 1903-1908)

8/3/2024

"Θα σου τεντώσουμε τα άντερα από πάσσαλο σε πάσσαλο", την απειλούσαν οι Βούλγαροι κομιτατζήδες. Η Ευαγγελία Τσιρόγκα, όμως, δεν φοβόταν τίποτα και κανέναν! Γιατί, η Μακεδονία έπρεπε να ελευθερωθεί! 

Η Ευαγγελία Ι. Τσιρόγκα, το γένος Αναστασίου Μπιλίτση, γεννημένη στην Άδεσσα το 1870, μετέβαλε το πανδοχείο της σε μυστικό κέντρο αγώνος και αναπαυτήριο των ανταρτών. Πρόσχαρη, άξια και περιποιητική, τους περιέβαλλε με μητρική αγάπη και γίνονταν φύλακάς τους σε κάθε δυσκολία.

Τον Μάρτιο του 1907 οι Τούρκοι περικύκλωσαν το πανδοχείο της και συνέλαβαν τον προδομένο απ΄ τους Βουλγάρους καπετάν Λεωνίδα, που όμως πρόλαβε και της παρέδωκε το περίστροφό του. Την άλλη μέρα πήγε να τον  ξεπροβοδήσει στο σταθμό φέρνοντάς του τυρί και φρέσκο ψωμί, μέσα στο οποίο είχε κρυμμένο το περίστροφο, με το οποίο στις φυλακές Βεροίας ο Λεωνίδας σκότωσε τον δεσμοφύλακα και δραπέτευσε. 

Την ίδια εποχή η Ευαγγελία φυγάδευσε έναν αντάρτη μεταμφιέζοντάς τον σε γυναίκα και μ΄ έναν συνοδό τούς ξεπροβόδησε απ΄ την πόλη σαν αντρόγυνο ταξειδιωτών. 

Μετά τη δολοφονία του Άγρα οι Βούλγαροι με σημειώματα και απειλές την εξεβίαζαν να προσχωρήσει στην Εξαρχία. Ο άντρας της τρομοκρατημένος τής πρότεινε να καλέσουν για αγιασμό Βούλγαρο παπά, μα θαρραλέα του απήντησε: 

"Θα διώξω και τον παπά και σένα αν τον φέρεις". 

Οι απειλές των Βουλγάρων: 

"Θα σου τεντώσουμε τα άντερα από πάσσαλο σε πάσσαλο", δεν την πτοούσαν. 

Μία νύχτα πήρε τ΄ αυτί της κάτω από το παραθύρι της συνωμοτικά σιγανομουρμουρίσματα δυο Βουλγάρων, που σχεδίαζαν να σκοτώσουν τον Χριστόδουλο Τουδίτσκα. Αμέσως άρπαξε το μωρό και τσιμπώντας το να κλαίει, παραμέρισε βιαστικά τους συνωμότες, δήθεν για να το πάει στη γιάτρισσα, κι ειδοποίησε τον μελλοθάνατο να εξαφανιστεί. 

Το 1912 πρωτοστάτησε στην υποδοχή και την περιποίηση των ελευθερωτών κάνοντας άριστη εντύπωση στον Διάδοχο Κωνσταντίνο με τα θαυμάσια ελληνικά της. Πέθανε στις 9 Μαρτίου του 1951. 

Πληροφορίες από κυρίες Ελένη Πολυχρονάκου και Αλίκη Στουγιαννάκη. Επίσης Άγγελου Ανεστοπούλου: "Μακεδονικός Αγών 1903-1908", τόμ. Α΄, σελ. 94 και "Η Μακεδόνισσα στο Θρύλο και στην Ιστορία", Αθηνά Τζινίκου-Κακούλη, εκδ. Θεσσαλονίκης.