20/7/2024
Τι έκαναν οι Σουλιώτισσες, με επικεφαλής την Μόσχω Τζαβέλλαινα, εκείνη την 20η Ιουλίου του 1792, όταν πίστεψαν ότι οι άντρες τους σκοτώθηκαν στην μάχη! Απίστευτες Ελληνίδες!...
Από το 1788, όπου έγινε πασάς στα Γιάννινα ο Αλής έβαλε στόχο με το καλό ή με το κακό, να απαλλαχτεί από τους Σουλιώτες. Είχε και άλλα μέτωπα ανοίξει και βιαζόταν με δολοπλοκίες, εξαγορές και πληροφοριοδότες, να μαθαίνει την κατάσταση των υποψήφιων αντιπάλων του για να τους καταφέρει αμαχητί ή να είναι πληροφορημένος κατάλληλα και να επιτεθεί σίγουρος ότι το πασαλίκι του θα μεγαλώσει.
Του Σωτήρη Λ. Δημητρίου
Έτσι άρχισε και με τους Σουλιώτες, με ένα γράμμα που απέστειλε στους οπλαρχηγούς του Σουλίου, καλώντας τους να ενώσουν τις δυνάμεις τους για να κτυπήσουν τον Ιμπραήμ πασά του Μπερατίου (βυζαντινό Βεράτιον), το Δέλβινο και το Αργυρόκαστρο. Όντως ο Αλής είχε συγκεντρώσει 10.000 άνδρες με στόχο όμως όχι τούς Αλβανούς μπέηδες, αλλά το Σούλι.
Αν και ήταν μεγάλη αριθμητικά η δύναμη εκείνος βασιζόταν περισσότερο στον αιφνιδιασμό κατά των Σουλιωτών. Είχε αφήσει να μαθευτεί ότι πηγαίνει κατά του Αργυροκάστρου, όπου ήδη οι μπέηδες ήσαν εχθροί του. Αυτό ήταν το σχέδιό του αλλά προσπάθησε να αποκοιμίσει τους Σουλιώτες και μάλιστα να τους αποδυναμώσει επαινώντας την παλικαριά και την γενναιότητά τους. Οπότε κατέφυγε σε ένα στρατήγημα, στέλνοντάς τους μια επιστολή.
«Μετά παρέλευσιν χρόνου τινός, Σουλιώτης τις ονόματι Γεώργιος Σταύρηνας ευρισκόμενος προ καιρού εν τη υπηρεσία του Αλή πασά και ων αφοσιωμένος προς αυτόν, απεστάλη παρά του Πασσά εις το Σούλι με μίαν επιστολήν προς τους προκρίτους καπεταναίους Σουλιώτας ενδιαλαμβάνουσαν ως εφεξής.
«Φίλοι μου καπετάν Μπότσαρη καί καπετάν Τσαβέλλα, εγώ ο Αλή Πασάς σάς χαιρετώ καί σάς φιλώ τά μάτια.
Επειδή καί εγώ ξεύρω πολλά καλά τήν ανδραγαθίαν σας καί τήν παλληκαρίαν σας, μού φαίνεται νά έχω μεγάλην χρείαν από λόγου σας. Λοιπόν μή κάμετε αλλέως, αλλά ευθύς οπού λάβετε τήν γραφήν μου νά ελθήτε νά μέ εύρετε διά νά πάγω νά πολεμήσω τούς εχθρούς μου. Ο λουφές (μισθός) σας θέλει είναι διπλούς απ’ όσον δίδω εις τούς Αρβανίτας, διατί καί η παλληκαριά σας ξεύρω πώς είνε μεγαλειτέρα από τήν ιδικήν τους.»
«Εις τήν αφεντιά σου Αλή Πασά σέ χαιρετούμεν.
Ελάβαμεν τό γράμμα σου καί εκαταλάβαμεν τά γραφόμενά σου. Λοιπόν σού στέλνομεν ιμντάτι (ελληνικά: ενισχύσεις), όπου μάς ζητάς εβδομήντα παλληκάρια μέ τόν καπετάν Λάμπρον Τζαβέλλαν καί τόσοι είνε αρκετοί εις κάθε νίκην σου καί οι άλλοι μένουν εδώ εις τό Σούλι διά φύλαξίν του καί εις κάθε ενάντιο. Ταύτα καί καλή αντάμωσι νά μάς δώση ο Θεός.»
Οι Σουλιώτες μόλις έλαβαν την επιστολή, μαζεύτηκαν και αποφάσισαν, μετά από πολλές υποψίες για επικείμενη μπαμπεσιά του Αλή, διότι από μπέης που ήταν, η δολιότητά του και η απιστία του ήταν γνωστή. Αποφάσισαν να μην πάνε, όμως, δεν πείστηκε ο Λάμπρος Τζαβέλλας και κάτω από τις ραδιουργίες του Γεώργιου Σταύραινα, πείστηκε να πάει με 40 γράφει ο Λάμπρος Κουτσονίκας, με 70 ο Αραβαντινός, μαχητές του και τον γιο του, τον Φώτο (18 ετών).
Το μικρό σώμα των Σουλιωτών, με αρχηγό τον Λάμπρο Τζαβέλα και το νεαρό γιο του, Φώτο, ενώθηκε με τις δυνάμεις του πασά στις όχθες του Θύαμη, κοντά στην Ζίτσα. Ο πασάς αγκάλιασε τον Τζαβέλα και αφού γλέντησαν, αποφάσισαν να γίνουν αγώνες στο πήδημα και στο λιθάρι, μεταξύ των Τουρκαλβανών του Αλή και των Σουλιωτών.
Οι Σουλιώτες άφησαν τα όπλα για να επιδοθούν στα αγωνίσματα. Έπεσαν στην παγίδα του Αλή να επιδοθούν σε αθλήματα της εποχής όπως, άλματα και πέταγμα της πέτρας και αφοπλισμένους πλέον τούς συνέλαβε ο Αλής. Ένας Σουλιώτης, ο οποίος έπεσε στο ποτάμι και παρά τα βόλια που έπεφταν γύρω του, γλύτωσε και έφτασε στον Γιώργο Μπότσαρη και τον ειδοποίησε για τα συμβάντα.
Ο Αλής, βέβαιος για τον θάνατο του Σουλιώτη, ορκίστηκε «δεν θα μου γλυτώσουν τα σκυλιά, θα τους ψήσω ισαλάχ (Θεού θέλοντος) ζωντανούς σαν τον Τσαούς πρίφτη (Χριστιανός από το Χόρμοβο) γυναίκες και παιδιά και το Σούλι θα το κάμω σαν το Χόρμοβο, χόρτο να μη φυτρώση.»
Αφού έπιασαν τους Σουλιώτες αιχμαλώτους τους μπουντρούμιασαν στα Γιάννινα. Όμως αναγκάστηκε ο Αλής κι έβγαλε τον Λ. Τζαβέλλα από το μπουντρούμι τάζοντάς του χιλιάδες γρόσια, να πάει στο Σούλι, να τους πείσει να παραδοθούν.
Ο Λ. Τζαβέλας έδωσε «μπέσα», αλλά πήγε στο Σούλι και έκανε ακριβώς το αντίθετο, καθώς βρήκε τους Σουλιώτες ειδοποιημένους από τον Σουλιώτη τον Νάση, να ετοιμάζονται για πόλεμο, μαζί με τον Γ. Μπότσαρη, οργάνωσαν την άμυνα. Βέβαιος ο Αλής πως θα τους αιφνιδιάσει, ξεκινάει για το Σούλι.
Στις 20 Ιουλίου 1792, χιλιάδες Τουρκαλβανοί με αρχηγό τον Ομέρ Βρυώνη επιτέθηκαν εναντίον των Σουλιωτών, οι οποίοι με υπόδειξη του Γιώργου Μπότσαρη, είχαν εγκαταλείψει το Σούλι, τη Σαμωνίβα και το Ναβαρίκο και είχαν οχυρωθεί στην απρόσιτη Κιάφα. Στα σπίτια της Κιάφας ήσαν οι οικογένειες. Το στενό ανάμεσα στην Μπίρα (Τρύπα) και το Κούγκι, κακοτράχαλο μέρος, περίμεναν οι Σουλιώτες ταμπουρωμένοι σε απρόσιτο μέρος και η μάχη μαίνονταν λυσσαλέα. Είχαν κοκκινίσει τα βράχια με το αίμα των Τουρκαλβανών αλλά δεν είχαν κάνει βήμα μπροστά. Η ζέστη και η κόπωση, ήταν ήδη μεγάλη και οι δυο αντίπαλοι αναγκάστηκαν να κάνουν παύση του πυρός.
Από την Κιάφα δεν άκουγαν πλέον οι οικογένειες των Σουλιωτών, βουή, αλαλαγμούς της μάχης ούτε ντουφεκιές και θεώρησαν οι Σουλιώτισσες, ότι οι άντρες έχασαν την μάχη. Τότε η Μόσχω η Τζαβέλλαινα, μαζί με όλες τις Σουλιώτισσες, χωρίς να ξέρουν τι είχε συμβεί, βγήκαν έξω και επιτέθηκαν με λύσσα ενώ άρχισαν να κατρακυλούν βράχους στην Δυτική πλαγιά, προς τα κάτω που ήσαν οι Τουρκαλβανοί. Εκείνοι βρέθηκαν σε σύγχυση και πανικό, ενώ τους επιτέθηκαν και οι Σουλιώτες. Γύρισαν τα νότα να φύγουν και οι Σουλιώτες του Γ. Μπότσαρη, κρυμμένοι εκεί από το πρωί τους πλαγιοκόπησαν και αφού τους έβλεπαν πλέον τα νώτα, επιτέθηκαν με τα σπαθιά στα χέρια. Οι εχθροί δε, πέφτοντας στην χαράδρα έπαθαν, την μεγαλύτερη ζημιά. Σε αυτή την μάχη σκοτώθηκαν 80 Σουλιώτες, μαζί ο Κίτσος Ζέρβας και ο Κίτσος Τζαβέλλας, ανιψιός του Λάμπρου.
Πώς θα μπορούσαν να χωρέσουν σε λίγες γραμμές όλα τα γεγονότα αυτής της πανούργας επιχείρησης του Αλή. Και πώς ο ηρωισμός αντρών και γυναικών, η εξυπνάδα κι αντρειοσύνη και μαχητικότητα των Σουλιωτών! Όμως το χρωστάμε στην ιστορία, να επανέλθουμε για την μνημόνευση κι άλλων γεγονότων που αφορούν αυτή την εκστρατεία του Αλή στο Σούλι.
Ήταν 20 Ιουλίου 1792.
Πηγές:
ΣΠ. ΑΡΑΒΑΝΤΙΝΟΣ – Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΛΑΗ ΠΑΣΑ
ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΕΩΣ – Λ. ΚΟΥΤΣΟΝΙΚΑ
ΙΣΤΟΡΙΑ ΑΛΗ ΠΑΣΑ-ΤΡΥΦΩΝΟΣ ΕΥΑΓΓΕΛΙΔΟΥ
Πηγή: infognomonpolitics.gr & Φωτογραφία: nradio.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου