 |
| Πού στον εγκέφαλό μας βρίσκεται η πηγή της δημιουργικότητας; © Bartoli et al./ Brain, 2024, doi: 10.1093/brain/awae199 |
Τα εγκεφαλικά κύματα αποκαλύπτουν το νευρωνικό σημείο μεταγωγής της δημιουργικής σκέψης
Πηγή ιδεών: Πού βρίσκεται στον εγκέφαλό μας η δημιουργικότητα; Μπορεί καν να εντοπιστεί; Οι ερευνητές βρήκαν τώρα μια απάντηση σε αυτό χρησιμοποιώντας αναλύσεις EEG. Σύμφωνα με αυτό, δεν υπάρχει σταθερή περιοχή του εγκεφάλου για δημιουργικότητα, αλλά υπάρχει ένα ευρέως διακλαδισμένο σημείο μεταγωγής σε διάφορες περιοχές του εγκεφάλου, χωρίς το οποίο δεν μπορούμε να δημιουργήσουμε ιδέες. Στο μέλλον, τα ευρήματα θα μπορούσαν επίσης να βοηθήσουν άτομα για τα οποία αυτό το δίκτυο μεταγωγής δεν λειτουργεί σωστά.
Μερικές φορές οι καλύτερες ιδέες μας έρχονται ξαφνικά και απροσδόκητα ενώ σκεφτόμαστε κάτι εντελώς διαφορετικό. Ωστόσο, το πώς λαμβάνει χώρα αυτή η παράδοξη δημιουργική διαδικασία στον εγκέφαλό μας ήταν προηγουμένως ασαφές, επειδή είναι δύσκολο να ερευνηθεί. «Σε αντίθεση με τις κινητικές δεξιότητες ή την όραση, οι υψηλότερες γνωστικές διαδικασίες όπως η δημιουργικότητα δεν εξαρτώνται από μια συγκεκριμένη θέση στον εγκέφαλο», εξηγεί ο Ben Shofty από το Πανεπιστήμιο της Γιούτα. «Δεν υπάρχει φλοιός δημιουργικότητας».
Ωστόσο, υπάρχουν ενδείξεις ότι η δημιουργικότητα είναι μια εγκεφαλική λειτουργία με καθορισμένη διαδικασία και προέλευση. Για παράδειγμα, ο τοπικός εγκεφαλικός τραυματισμός που προκύπτει από ένα εγκεφαλικό μπορεί να αλλάξει τις δημιουργικές μας ικανότητες τόσο θετικά όσο και αρνητικά. Αυτό υποδηλώνει ότι θα πρέπει να είναι θεωρητικά δυνατό να εντοπιστεί με ακρίβεια η νευρολογική βάση της δημιουργικότητας.
Εξετάζοντας τον εγκέφαλο των ασθενών με επιληψία
Μια ομάδα με επικεφαλής τον Shofty και την επικεφαλής συγγραφέα Eleonora Bartoli από το Baylor College of Medicine στο Χιούστον εξέτασε τώρα πώς συνεργάζονται διαφορετικές περιοχές του εγκεφάλου για να επιτρέψουν τη δημιουργική σκέψη. Η τεχνική ΗΕΓ που χρησιμοποιείται από νευροχειρουργούς παρέχει ακριβή στιγμιότυπα της εγκεφαλικής δραστηριότητας σε διαφορετικές περιοχές χρησιμοποιώντας μικροσκοπικά ηλεκτρόδια εμφυτευμένα στον εγκέφαλο. Συνήθως χρησιμοποιείται σε ασθενείς με επιληψία για τον εντοπισμό των κρίσεων στον εγκέφαλο.
Για την μελέτη τους, η Bartoli και οι
συνεργάτες της ζήτησαν από 13 τέτοιους ασθενείς με εμφυτευμένα ηλεκτρόδια να
ονομάσουν δημιουργικές νέες χρήσεις για καθημερινά αντικείμενα όπως μια καρέκλα
ή ένα φλιτζάνι. Για
σύγκριση, ζήτησαν από τα υποκείμενα της δοκιμής να αφήσουν τις σκέψεις τους να
περιπλανηθούν -χωρίς συγκεκριμένη εργασία- και να συγκεντρωθούν σε ένα σήμα σε
μια οθόνη. 
Οι έγχρωμες κουκκίδες δείχνουν τις θέσεις όλων των
ηλεκτροδίων σε όλους τους ασθενείς, με χρωματική κωδικοποίηση ανά περιοχή του
εγκεφάλου. Οι
κόκκινες κουκκίδες στις εικόνες δείχνουν τις θέσεις των ηλεκτροδίων
στο «δίκτυο προεπιλεγμένης λειτουργίας» (DMN). ©
Bartoli et al./Brain, 2024, doi: 10.1093/brain/awae199
Στις παρατηρήσεις των εγκεφαλικών κυμάτων, η ομάδα εστίασε στο λεγόμενο δίκτυο κατάστασης ηρεμίας (Default Mode Network, DMN). Αυτό το δίκτυο συνδέει διαφορετικά νευρικά κύτταρα σε διαφορετικές περιοχές του εγκεφαλικού φλοιού και είναι ενεργό, μεταξύ άλλων, όταν δεν κάνουμε τίποτα, διαλογιζόμαστε και ονειροπολούμε, ενώ ο εγκέφαλός μας δεν έχει να λύσει συγκεκριμένη εργασία. «Είναι ένα δίκτυο που ουσιαστικά λειτουργεί όλη την ώρα, διατηρώντας το αυθόρμητο ρεύμα της συνείδησής μας», εξηγεί ο Σόφτυ.
Οι επιστήμονες κατάφεραν να εντοπίσουν την πηγή της δημιουργικότητας
«Μπορέσαμε να δούμε τι συμβαίνει μέσα στα πρώτα χιλιοστά του δευτερολέπτου όταν προσπαθούμε να σκεφτούμε δημιουργικά», αναφέρει ο Shofty. Στην πραγματικότητα, το DMN ήταν κυρίως ενεργό στους ασθενείς ενώ αυτοί εκτελούσαν το έργο της δημιουργικότητας, αποκάλυψαν οι ηχογραφήσεις. Η δραστηριότητα DMN στη συνέχεια συγχρονίστηκε με άλλες περιοχές του εγκεφάλου που εμπλέκονται επίσης στην επίλυση προβλημάτων ή στη λήψη αποφάσεων.
Οι ερευνητές καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι η προέλευση των δημιουργικών ιδεών βρίσκεται στο DMN και ότι άλλες περιοχές του εγκεφάλου στη συνέχεια εξετάζουν και αξιολογούν τις ιδέες.
Χωρίς DMN (Δίκτυο Κατάστασης Ηρεμίας) δεν υπάρχει δημιουργικότητα
Προκειμένου να εξεταστούν λεπτομερέστερα οι διεργασίες στο δίκτυο προεπιλεγμένης λειτουργίας, η Bartoli και ο συνάδελφός της ύγραναν προσωρινά μεμονωμένα μέρη αυτού του δικτύου χρησιμοποιώντας τα ηλεκτρόδια κατά την διάρκεια μιας από τις δοκιμές. Στην πραγματικότητα, τα υποκείμενα της δοκιμής παρουσίασαν στη συνέχεια λιγότερο πρωτότυπες χρήσεις για καθημερινά αντικείμενα, αλλά συνέχισαν να χάνονται στην ονειροπόληση. Αυτό δείχνει ότι αυτά τα τμήματα του DMN είναι ειδικά και απολύτως απαραίτητα για δημιουργική σκέψη, σύμφωνα με την ομάδα.
«Τα αποτελέσματά μας υπογραμμίζουν τον αιτιολογικό ρόλο του DMN στην δημιουργική σκέψη», λέει ο Bartoli. Το δίκτυο είναι επίσης ενεργό σε παρόμοιες, μη κατευθυνόμενες διαδικασίες σκέψης, όπως η ονειροπόληση, αλλά οι περιοχές που χειραγωγούνται στο τεστ δεν είναι απαραίτητες για αυτές τις διαδικασίες. Επομένως, οι ερευνητές υποπτεύονται ότι η δημιουργικότητα μπορεί να βασίζεται στην αλληλεπίδραση του DMN με άλλες περιοχές του εγκεφάλου, ενώ η ονειροπόληση απαιτεί μόνο μεμονωμένα μέρη του DMN.
Μπορεί να βοηθηθούν άτομα με κατάθλιψη
Τα αποτελέσματα θα μπορούσαν ενδεχομένως να βοηθήσουν στο να τονωθεί συγκεκριμένα η δημιουργική σκέψη στο μέλλον. Θα μπορούσαν επίσης να βοηθήσουν άτομα με ψυχικές ασθένειες όπως η κατάθλιψη, στην οποία αυτές οι περιοχές του εγκεφάλου είναι υπερβολικά ενεργές, αναφέρει η ομάδα. Επομένως, η καλύτερη κατανόηση του δικτύου προεπιλεγμένης λειτουργίας θα μπορούσε να βοηθήσει στην ανάπτυξη καλύτερων θεραπειών.
Πηγές: (Brain, 2024; doi: 10.1093/brain/awae199), University of Utah & scinexx.de
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου