Αυτός ο πίνακας για το 1821 είναι μεγαλειώδης, αλλά δεν αποκαλύφτηκε μόλις σήμερα όπως είπε η ΕΡΤ!

26/3/2021

Αδιαμφισβήτητα αυτός ο πίνακας που αποτυπώνει τους Έλληνες Αγωνιστές του 1821 είναι μεγαλειώδης και προκαλεί ρίγη στην ψυχή μας! Ωστόσο, δεν αποκαλύφθηκε μόλις σήμερα, όπως το παρουσίασε το πρωί η ΕΡΤ. Το παρακάτω άρθρο 

δημοσιεύτηκε 23/10/2020, και καταδεικνύει του λόγου μας το αληθές:

Ο άγνωστος πίνακας με τον Κολοκοτρώνη και τα ελληνικά στρατεύματα που βρίσκεται σε αξιόλογη Συλλογή στις ΗΠΑ

 Το άγνωστο (στους Έλληνες) έργο είναι του Théodore Leblanc, στρατιωτικού και ζωγράφου με τίτλο: «Έλληνες Στρατιώτες κατά τη διάρκεια των Εξεγέρσεων του 1829» και βρίσκεται στη συλλογή “The Anne SK Brown Military Collection”, στο Αμερικανικό Πανεπιστήμιο Brown

Γράφουν ο Ζαχαρίας Π.Γεωργούσης, δημοσιογράφος

και ο Nικόλαος Ι. Σοφιανίδης, ιστορικός ερευνητής

Το Αμερικανικό Πανεπιστήμιο Brown είναι από τα παλαιότερα της Νέας Αγγλίας. Ανάμεσα στους απόφοιτους του συμπεριλαμβάνει με υπερηφάνεια τον γνωστό Φιλέλληνα και διακεκριμένο γιατρό Samuel Howe, ο οποίος προσέφερε τις πολύτιμες υπηρεσίες του στους επαναστατημένους Έλληνες κατά την ελληνική επανάσταση.

Στο χώρο του συγκεκριμένου Πανεπιστημιακού Ιδρύματος εδράζεται η συλλογή: “The Anne SK Brown Military Collection”. Η εν λόγω συλλογή είναι η πλέον εκτεταμένη στις ΗΠΑ, με αντικείμενο την ιστορία και την εικονογράφηση των στρατιωτών και της στρατιωτικής ζωής. Αποτελεί, δε, μια από τις μεγαλύτερες στον κόσμο ως προς την παρουσίαση της πολεμικής ενδυμασίας.

Αρχικά, η έμφαση δόθηκε στην ιστορία και την εικονογράφηση των στρατιωτικών και ναυτικών στολών του κόσμου από τον 16^ο αι. μέχρι και σήμερα. Σταδιακά, επεκτάθηκε καλύπτοντας και άλλους τομείς, όπως στρατιωτική και ναυτική ιστορία, βιογραφίες, προσωπογραφίες, γελοιογραφίες, ενώ υπάρχουν τμήματα της συλλογής που ασχολούνται ακόμη και με μετάλλια, παράσημα, σημαίες, καθώς και την εξέλιξη της ενδυμασίας. Η συλλογή, αν και παγκοσμίου φάσματος, επικεντρώθηκε στην ευρωπαϊκή ιστορία και έχει ψηφιοποιηθεί σε εξαιρετικά μεγάλο βαθμό.

Στο πλαίσιο περιήγηση μας στην ψηφιακή πλατφόρμα «συναντήσαμε» ένα σημαντικό τμήμα αφιερωμένο σε θέματα ελληνικού ενδιαφέροντος, κάποια από αυτά ανέκδοτα.Η εικόνα που μας κατέπληξε, προκαλώντας ρίγη συγκίνησης, ήταν το έργο του Théodore Leblanc με τίτλο: «Έλληνες Στρατιώτες κατά τη διάρκεια των Εξεγέρσεων του 1829».

Και αυτό διότι για πρώτη φόρα αντικρίσαμε τη ρεαλιστική απεικόνιση μεγάλου αριθμού στρατοπεδευμένων ελληνικών στρατευμάτων της περιόδου της Ελληνικής Εθνεγερσίας. Μάλιστα, η προσεκτικότερη παρατήρηση του έργου, μας αποκάλυψε την παρουσία του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη και άλλων προσωπικοτήτων του αγώνα.

Λίγα λόγια για τον στρατιωτικό και ζωγράφο, Théodore Leblanc:

Ο Γάλλος στρατιωτικός και ζωγράφος, Théodore Leblanc (1800-1837), θεωρείται πως παρέμεινε στην Ελλάδα και την Ανατολή μεταξύ των ετών 1828-1831. Κινήθηκε ανεξάρτητα από τη Γαλλική Επιστημονική Αποστολή του Μοριά, που συνόδευσε το Γαλλικό Εκστρατευτικό Σώμα του Στρατηγού Maison. Αργότερα, συμμετείχε στη Γαλλική Εκστρατεία στην Αλγερία, απ’ όπου άφησε καλλιτεχνικό έργο.

Σύμφωνα με την Ιόλη Βιγγοπουλου «σχεδίαζε εκ του φυσικού και παρότι τα έργα του χαρακτηρίζουν στοιχεία καρικατούρας με γελοιογραφικό ύφος, καταφέρνουν ωστόσο να αποδώσουν μια έντονη συναισθηματική φόρτιση. Οι πινάκες του είναι εξαιρετικά σπάνιοι και εκτός από προσωπογραφίες περιλαμβάνουν και σκηνές με αγωνιστές της Ελληνικής Επανάστασης». Έργα του καλλιτέχνη συμπεριλήφθησαν στην έκδοση: “Croquis d’après nature faits pendant trois ans de sejour en Grèce et dans le Levant, Παρίσι, Gihaut, 1833-1834”.

Όμως, το εικαστικό ντοκουμέντο της συλλογής Anne S.K.Brown που παρουσιάζουμε, δεν συμπεριλαμβάνεται στην ανωτέρω έκδοση, ούτε στα μεμονωμένα έργα του δημιουργού τα οποία έχουν διασωθεί στην Ελλάδα.

Το ανέκδοτο έργο, στο οποίο αναφερόμαστε, αποτελεί υδατογραφία σε χαρτί διαστάσεων 75,8x33,4 cm, φέρει την υπογραφή του Leblanc, έχοντας ταυτόχρονα προσκολλημένη επιγραφή με τον τίτλο του έργου. Διακρίνεται για την εκ του φυσικού ρεαλιστική απεικόνιση του τοπίου, αλλά και των μορφών. Η πληθώρα των λεπτομερειών κόβει την ανάσα! Χαρακτηριστικό όσο και συγκινητικό παράδειγμα είναι η φιγούρα του εμφανώς λιμοκτονούντος σκύλου, η σκελετώδης μορφή του οποίου «αναδεικνύει» την κατάσταση ερήμωσης που είχε περιέλθει η Ελλάδα στο τέλος του αγώνα.

Πέρα από την εύκολα διακρινόμενη επιβλητική φυσιογνωμία του Γέρου του Μοριά με τις γνώριμες λεοντοκεφαλές στους ώμους του οποίου η ηγετική φυσιογνωμία τονίζεται από την χειρονομία του, εμφανίζεται γύρω του από αυτόν ένας κύκλος προσώπων, που τα μορφολογικά ενδυματολογικά δεδομένα μας οδηγούν στα… ίχνη της ταυτότητάς τους!

Έτσι, ο αγωνιστής με τον κεφαλόδεσμο απέναντι από τον «Θεοδωράκη» πρέπει να είναι ο Νικήτας Σταματελόπουλος, ο επιλεγόμενος Νικηταράς ο Τουρκοφάγος. Ο, δε πολεμιστής με το διακριτό μακρύ τσιμπούκι πιθανολογείται πως αντιπροσωπεύει τον Κίτσο Τζαβέλα.

Στην ίδια ομάδα, εντυπωσιάζει ο απεικονιζόμενος με την πλάτη άγνωστος αγωνιστής, με τον ιδιαίτερο πλούτο της ενδυμασίας του. Η τελευταία μας υπενθυμίζει την αντίστοιχη που υιοθετήθηκε από τους ενταχθέντες στην Φάλαγγα αγωνιστές, η οποία δημιουργήθηκε επί Όθωνα. Αυτή, μάλιστα, αποτελεί έως και σήμερα την επίσημη στολή των Αξιωματικών της Προεδρικής Φρουράς.

Πιο προσεκτική εξέταση του έργου θα μπορούσε να φανερώσει και άλλους πρωταγωνιστές της Ελληνικής Επανάστασης.

Επιπλέον, στο δεξί άκρο της εικόνας κάνει την εμφάνιση του, το άτακτο ελληνικό ιππικό του Χατζηχρήστου(;) Παρατηρούμε, επίσης, στα συγκεντρωμένα ελληνικά στρατεύματα στοιχεία υποτυπώδους τακτικής οργάνωσης και πειθαρχίας, εντύπωση η οποία ενισχύεται από την αυξημένη παρουσία πολεμικών σημαιών. Κάτι που ερμηνεύεται από την απόφαση του, Ιωάννη Καποδίστρια, αμέσως μετά την άφιξή του στην Ελλάδα για ένταξη των άτακτων στρατευμάτων σε οκτώ Χιλιαρχίες, και το οποίο ο αυτόπτης μάρτυρας Leblanc απέδωσε εύστοχα στο χαρτί.

Στα αξιοσημείωτα της εικόνας είναι η μαζική παρουσία καμηλών –ίσως σε ρόλο μεταγωγικών-όπως και η «εξωτική» ύπαρξη έγχρωμου στρατιώτη με φουστανέλα (σ.σ.: στο κέντρο Δεξιά της υδατογραφίας).

Πρόκειται, άραγε, για λιποτάκτη του στρατού του Ιμπραήμ, ο οποίος αυτομόλησε στις ελληνικές δυνάμεις;

Αυτό είναι ένα απόσπασμα του άρθρου που δημοσιεύτηκε στην σελίδα artviews.gr, με τις κάτωθι συμπληρωματικές διευκρινίσεις:

Ενδεικτική Βιβλιογραφία που χρησιμοποιήθηκε από τον ερευνητή

• Απομνημονεύματα Θ. Κολοκοτρώνη
• Χρήστος Βυζάντιος Τακτικός Στρατός από του 1821 έως του 1833
• Ιστοσελίδα «Με το βλέμμα των Περιηγητών» Ίδρυμα Αικατερίνης Λασκαρίδου
• Ευχαριστούμε τον Peter Harrington επιμελητή της “Anne S.K.Brown Military Collection”.

* Το άρθρο δημοσιεύτηκε στο περιοδικό “Στρατιωτική Ιστορία”, τεύχος Μαΐου 2018 και μας παραχωρήθηκε ευγενώς από τους ερευνητές με την ελπίδα ανάδειξης του έργου από τους αρμόδιους φορείς.