12/2/2023
Ο σλαβόφωνος Μακεδονομάχος Γεώργιος ή Γκόνος Γιώτας, όταν είδε τις βιαιότητες των Βούλγαρων και συνειδητοποίησε τις αρπαχτικές διαθέσεις τους εναντίον της Μακεδονίας, τάχθηκε υπέρ του αγώνα Απελευθέρωσης της Μακεδονίας και από τους σλάβους και από τους οθωμανούς. Αυτός ο γενναίος Μακεδονομάχος τιμήθηκε σήμερα στα Γιαννιτσά:
ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ ΤΙΜΗΣ ΣΤΗ ΜΝΗΜΗ ΤΟΥ ΜΑΚΕΔΟΝΟΜΑΧΟΥ ΟΠΛΑΡΧΗΓΟΥ ΓΚΟΝΟΥ ΓΙΩΤΑ
Επιμνημόσυνος Λόγος την Κυριακή 12-2-2023 στον
Ιερό Ναό Κοιμήσεως της Θεοτόκου Γιαννιτσών (Παλαιά Μητρόπολη)
Η λίμνη των Γιαννιτσών ήταν ένας ατέλειωτος βάλτος, κατάφυτος με ψηλά καλάμια και γεμάτος άπειρα κουνούπια, στο κέντρο της μεγάλης μακεδονικής πεδιάδας μεταξύ των Καζάδων Θεσσαλονίκης, Γιαννιτσών, Βεροίας και Βοδενών. Το νευραλγικό αυτό σημείο επέλεξαν οι Βούλγαροι Κομιτατζήδες ως κρησφύγετό τους, μετά την αποτυχία της εξέγερσης του Ίλιντεν (1903), καταλαμβάνοντας τις σημαντικότερες καλύβες, με αρχηγό τον βοεβόδα Αποστόλ Τερζίεφ Πετκώφ.
Το Ελληνικό Προξενείο στην Θεσσαλονίκη αντιλήφθηκε έγκαιρα την σημασία του βάλτου, ο έλεγχος του οποίου κατορθώθηκε μόνο χάρη στην μεθοδικότητά του προξένου Λάμπρου Κορομηλά και την πείρα και θέληση των ντόπιων αγωνιστών.
Το Αρχηγείο του Αγώνα κατά το διάστημα 1904-1908 έστειλε κρυφά πολλούς νέους και ικανούς αξιωματικούς για την καλύτερη οργάνωση του αγώνα και την ισχυροποίηση των ελληνικών θέσεων, ωστόσο η ιδιαιτερότητα του βάλτου και το βαρύ ανθυγιεινό κλίμα υποχρέωναν σε συχνή εναλλαγή των καπεταναίων. Οι περισσότεροι από αυτούς δεν ήταν συνηθισμένοι στον ανορθόδοξο και σκληρό πόλεμο μέσα στον υγρό λαβύρινθο, που έκρυβε παγίδες και ενέδρες.
Εδώ χρειαζόταν ψυχραιμία και υπομονή, πονηριά και στρατηγική αιφνιδιασμού. Αυτά τα προσόντα (μαζί με πολλά άλλα) διέθετε ο Γκόνος Γιώτας, το μνημόσυνο του οποίου τελούμε σήμερα.
Ο Γκόνος (δηλαδή Γεώργιος) Γιώτας γεννήθηκε στις 7 Ιουλίου 1880 στο χωριό Πλούγαρ κοντά στον σημερινό Άγιο Λουκά. Επαναστατικός και ανυπόταχτος από νεαρή ηλικία, στα 20 περίπου χρόνια του συγκινήθηκε από τα συνθήματα της Βουλγαρικής Οργάνωσης VMRO που μιλούσε για επιτακτική ανάγκη να συνενωθούν οι χριστιανοί της Μακεδονίας, ανεξάρτητα από εθνικότητα και γλώσσα, σε ένοπλη εξέγερση για να αποτινάξουν την δουλεία και την εκμετάλλευση των Τούρκων, γρήγορα όμως ανακάλυψε τους πραγματικούς σκοπούς, την ωμότητα και την βία της οργάνωσης και την εγκατέλειψε.
Πολλά ήταν τα περιστατικά που συνετέλεσαν στην μεταστροφή του αυτή:
α) Οι βιαιότητες των βουλγαριζόντων σε βάρος των καταστηματαρχών της αγοράς κατά την γιορτή των Αγίων Κυρίλλου και Μεθοδίου, γιατί την θεωρούσαν ως εθνική τους γιορτή και απαιτούσαν το κλείσιμο των καταστημάτων.
β) Οι προπηλακισμοί και ο λιθοβολισμός του Μητροπολίτη Βοδενών Στεφάνου που είχε έρθει να λειτουργήσει στα Γιαννιτσά.
γ) Μια Κυριακή του θέρους του 1904 κατά την διάρκεια της Θείας Λειτουργίας στο Μοναστήρι του Οσίου Λουκά, όρμησαν ξαφνικά μέσα στην εκκλησία τρεις ένοπλοι κομιτατζήδες και διέταξαν τον παπά, που ήταν πατριαρχικός, να διακόψει την λειτουργία και να φύγει από την εκκλησία, γιατί στο εξής θα λειτουργούσε εκεί δικός τους παπάς, εξαρχικός.
Ο κόσμος έντρομος εγκατέλειψε την εκκλησία και μόνον ο Γκόνος Γιώτας, πάνοπλος κι αυτός, τους αντιμετώπισε με θάρρος, φωνάζοντάς τους αγριεμένος: «έτσι, θα διώξουμε τους Τούρκους;».
Με λίγους λοιπόν συντρόφους μπαίνει στον βάλτο τον Δεκέμβριο του 1904 στην καλύβα «Πρίζνα», για να αντιμετωπίσει τους Βούλγαρους κομιτατζήδες.
Ο Γκόνος Γιώτας γνώριζε την λίμνη σπιθαμή προς σπιθαμή. Μυστικά του Βάλτου δεν υπήρχαν για αυτόν. Ακόμη είχε φυσική σωματική αντοχή και ψυχική δύναμη, απέναντι στις αντιξοότητες του βάλτου. Είναι χαρακτηριστικά τα λόγια του καπετάν Τέλλου Άγρα: «Όχι μόνο δεν προσβάλλεται από την ελονοσία ο Γκόνος, αλλά και τα κουνούπια άμα τον τσιμπήσουν, ψοφάνε».
Η εξυπνάδα, η σύνεση και η άριστη γνώση των πονηριών των βουλγαρικών συμμοριών τον ανέδειξε σύντομα πρωταγωνιστή της λίμνης, το λεγόμενο «στοιχειό του βάλτου». Η δράση του βοήθησε πολλά χωριά που με την βία είχαν γίνει εξαρχικά να επιστρέψουν στο Πατριαρχείο, ενώ οι ομάδες των Ελλήνων οπλαρχηγών πέτυχαν καίρια πλήγματα σε βουλγαρικές θέσεις. Οι πολεμικές επιχειρήσεις του είναι αναρίθμητες. Παρέμεινε στο δυτικό τμήμα της λίμνης με 15 άντρες μέχρι τον Ιούλιο του 1908 οπότε και κηρύχτηκε το κίνημα των Νεοτούρκων και με το νέο σύνταγμά τους παραχωρήθηκε γενική αμνηστία στους αντιμαχόμενους.
Λίγο καιρό μετά μετέβη στην Αθήνα, θέτοντας τον εαυτό του στο Γενικό Επιτελείο Στρατού. Εκεί μαζί με άλλους Μακεδόνες οπλαρχηγούς (Λάζος Διογάμας, Γκραίκος κ.ά.) φιλοξενήθηκε «μαντρωμένος» στο περίφημο «Άσυλο των Μακεδόνων», για να προστατευθεί από τις μυστικές επιχειρήσεις εξόντωσής του από τους Νεότουρκους.
Μαθαίνοντας ότι ένα κρησφύγετό του στην λίμνη προδόθηκε στους Τούρκους, δραπέτευσε από το Άσυλο και έφυγε από την Αθήνα τον Νοέμβριο του 1910, με απόφαση να τιμωρήσει τον προδότη Αποστόλη Ματόπουλο, πρώην υπαρχηγό του.
Οι κινήσεις του Γκόνου προδόθηκαν στους Τούρκους και σε ενέδρα μέσα στην λίμνη ο Γκόνος τραυματίσθηκε θανάσιμα στις 13 Φεβρουαρίου 1911 σε ηλικία μόλις 31 χρόνων.
Αυτός ήταν ο ήρωας μακεδονομάχος Γκόνος Γιώτας, το Στοιχειό του Βάλτου, τολμηρός, γενναίος, δεν δίστασε ποτέ μπρος στον θάνατο κινούμενος από την αγάπη του για την πατρίδα, την Μακεδονία, την Ελλάδα. Αγωνίστηκε μέχρι τέλους για την απελευθέρωση της γλυκιάς Μακεδονίας, ωστόσο δεν πρόλαβε να δει την γαλανόλευκη να κυματίζει στα αγιασμένα χώματά της ενάμιση χρόνο μετά με τους Βαλκανικούς Πολέμους.
Τους αγώνες και την θυσία του μαζί με αυτήν του Παύλου Μελά, του Τέλλου Άγρα, του καπετάν Νικηφόρου και όλων των ηρώων της μακεδονικής εποποιίας πρέπει και μεις να τιμήσουμε όχι μόνο με τα λόγια, αλλά και με τα έργα μας. Να μην αφήσουμε καμία συμφωνία να διαγράψει τα ονόματά τους από τις ένδοξες σελίδες της ελληνικής ιστορίας.
Να μην ξεχάσουμε ποτέ και να μην πάψουμε ποτέ να αγωνιζόμαστε για μία, ελληνική και ορθόδοξη Μακεδονία!
Αιωνία η μνήμη σου Γκόνε Γιώτα!
Αιωνία η μνήμη όλων των αγωνιστών του Μακεδονικού Αγώνα!
Ζήτω η Μακεδονία!
Ζήτω η Ελλάδα!
Ανδρέας Κ. Χατζηδήμου, Ιστορικός – Θεολόγος
Γενικός Γραμματέας της Ιστορικής & Λαογραφικής Εταιρείας Γιαννιτσών «Ο Φίλιππος» - Κωνσταντίνος Κάμπτσης facebook
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου