Η ύπαρξη γυναικείων αγώνων στην αρχαία Ολυμπία είναι ένα από τα καλύτερα κρυμμένα μυστικά της ιστορίας

7/2/2023

Αρχαία Ελλάδα: Εκεί όπου μπλέκεται η πραγματικότητα με τον μύθο, αναδύονται και αλήθειες! Μία τέτοια αλήθεια, σκονισμένη στα ράφια της ιστορίας, είναι η ύπαρξη γυναικείων αγώνων στην αρχαία Ολυμπία!

Τα Ηραία ήταν αγώνες που τελούνταν κατά την αρχαιότητα προς τιμή της θεάς Ήρας. Πραγματοποιούνταν κάθε τέσσερα χρόνια στην Ολυμπία και αν και δευτερεύουσας σημασίας, μετά τους ολυμπιακούς αγώνες, λέγεται ότι προϋπήρχαν. Διεξάγονταν κατά τον μήνα Παρθένιο. Σύμφωνα με την παράδοση, τους αγώνες ίδρυσε η Ιπποδάμεια μετά τον γάμο της με τον Πέλοπα, για να τιμήσει τη θεά Ήρα. Η Ιπποδάμεια του Οινομάου στην ελληνική μυθολογία ήταν η πανέμορφη κόρη του Οινομάου και της συζύγου του Ευαρέτης (κατ' άλλους σύζυγός του ήταν η Στερόπη, ή η Ευρυθόη, κόρη του Δαναού). Ο Οινόμαος όμως κατά βάθος δεν επιθυμούσε να παντρέψει την Ιπποδάμεια, γιατί κατά μία εκδοχή την είχε ερωμένη του και κατά άλλη εκδοχή είχε πιστέψει σε ένα χρησμό, σύμφωνα με τον οποίο ο γαμπρός του θα τον σκότωνε. 

Διακήρυσσε λοιπόν ότι θα έδινε ως σύζυγο την Ιπποδάμεια σε όποιον τον νικούσε σε αρματοδρομία. Επειδή όμως τα άλογα του Οινομάου είχαν θεϊκή δύναμη και αντοχή, ο Οινόμαος νικούσε πάντα τον αντίπαλό του και υποψήφιο μνηστήρα της Ιπποδάμειας. Στη συνέχεια, του έκοβε το κεφάλι. Αφού είχε καρφώσει ήδη δώδεκα κεφάλια σε πασσάλους γύρω από το ανάκτορό του, εμφανίσθηκε μπροστά του ο Πέλοπας και ζήτησε την Ιπποδάμεια για γυναίκα.

Ο Πέλοπας είχε φροντίσει να εξαγοράσει προηγουμένως τον Μυρτίλο, τον ηνίοχο του Οινομάου, υποσχόμενος ότι θα του έδινε το μισό βασίλειο ή την Ιπποδάμεια για μια νύχτα. Τότε ο Μυρτίλος αντικατέστησε τα καρφιά στον άξονα του εμπρόσθιου τροχού στο άρμα του βασιλιά με κέρινα, ή δεν έβαλε καθόλου καρφιά. 

Μόλις λοιπόν ξεκίνησε ο αγώνας, το τέθριππο του βασιλιά αναποδογύρισε και ο Οινόμαος σκοτώθηκε. Σύμφωνα όμως με άλλη εκδοχή του μύθου, ο Πέλοπας νίκησε τον Οινόμαο χάρη στα άλογα που του είχε χαρίσει ο Ποσειδών και μετά σκότωσε ο ίδιος τον Οινόμαο. Μετά τη νίκη του ο Πέλοπας διέφυγε στην πατρίδα του με την Ιπποδάμεια και τον Μυρτίλο. Στην πορεία όμως ο Πέλοπας αθέτησε την υπόσχεσή του προς τον Μυρτίλο, οπότε ο τελευταίος προσπάθησε να απαγάγει την Ιπποδάμεια. Τότε ο Πέλοπας τον έριξε στη θάλασσα.

Τελικώς, η Ιπποδάμεια έζησε αρμονικά με τον Πέλοπα, και μαζί του έγινε μητέρα και γιαγιά ονομαστών μορφών της ελληνικής μυθολογίας: μητέρα του Ατρέα και του Θυέστη, γιαγιά του Αγαμέμνονα, του Μενελάου και του Ευρυσθέα, κ.ά..

Στα Ηραία συμμετείχαν μόνο παρθένες ( ανύπαντρες γυναίκες ) της Ήλιδας σε αγώνα δρόμου μήκους 160 μέτρων. Ο Παυσανίας περιγράφει την κόρη - αθλήτρια με μαλλιά λυτά στους ώμους, κοντό χιτώνα πάνω από το γόνατο, που αφήνει το δεξιό ώμο ακάλυπτο ως το στήθος. Το έπαθλο ήταν ένα στεφάνι από κλαδί ελιάς και μέρος από την αγελάδα που θυσιαζόταν στη θεά. Οι νικήτριες είχαν ακόμα το προνόμιο να αφιερώσουν στη θεά δική τους εικόνα που τοποθετούνταν στο Ηραίον.

Ηραίον ήταν το όνομα των ναών προς τιμήν της θεάς Ήρας. Μεγάλος αριθμός αρχαίων ελληνικών, ελληνιστικών και ελληνορωμαϊκών ναών, διάσπαρτων γύρω από τη Μεσόγειο και τη Μέση Ανατολή ήταν αφιερωμένοι στην Ήρα:

• Ηραίον Σάμου, στα νότια της Σάμου.
• Ηραίον της Ήρας Λιμενίας και Ήρας Ακραίας κοντά στην Περαχώρα Κορινθίας.
• Ηραίον Ολυμπίας ή Ναός της Ήρας στην Ολυμπία, στον ιερό χώρο της Άλτεως στην Ολυμπία.
• Ηραίον Άργους ή ναός της "Αργείας Ήρας", έξω από την πόλη του Άργους.
• Ηραίον της Ποσειδωνίας (550 π.Χ.), αποκαλούμενο και Basilica στην Ποσειδωνία (Paestum), στην εκβολή του ποταμού Σέλε (Heraion alla foce del Sele, Paestum), στην περιοχή Σαλέρνο της νότιας Ιταλίας (Μεγάλη Ελλάδα).
• Περίπτερος ναός της Ήρας στην Ποσειδωνία περίπου (450 π.Χ.), τον 18 αιώνα το αποκάλεσαν ναό του Ποσειδώνα, στην Ποσειδωνία (Paestum), ο νεώτερος ναός αφιερωμένος στην Ήρα, δίπλα στον παλαιό, στην εκβολή του ποταμού Σέλε (Sele), στην περιοχή Σαλέρνο της νότιας Ιταλίας (Μεγάλη Ελλάδα).
• Ηραίον της Ήρας Λακινίας (Tempio di Era Lacinia), ακρωτήριο Cappo Colona στον κόλπο του Τάραντα, κοντά στον Κρότωνα της Ιταλίας.
• Ηραίον Σελινούντα, στην Σικελία της Ιταλίας.
• Ναός της Ήρας στο Μεταπόντιο, κοντά στον σημερινό Τάραντα της Ιταλίας.

Τη διοργάνωση αναλάμβαναν δεκαέξι γερόντισσες από επιφανείς οικογένειες της Ήλιδας που ήταν και οι κριτές. 

Πηγή:elhalflashbacks.blogspot.com

Βιβλιογραφία

• Νικόλαος Καλτσάς, Ολυμπία, Υπουργείο Πολιτισμού, Ταμείο Αρχαιολογικών Πόρων και Απαλλοτριώσεων, Αθήνα 2005
• Παυσανίας, Ελλάδος Περιήγησις
• Emmy Patsi-Garin: Επίτομο λεξικό Ελληνικής Μυθολογίας, εκδ. οίκος «Χάρη Πάτση», Αθήνα 1969