Η Εθνική Παλιγγενεσία του 1821 και η Παναγία

 24/3/2023

Το χέρι που άτρεμο έσπειρε το θάνατο... αυτό το ίδιο χέρι στην Παναγιά ανάβει τ΄ αγιοκέρι

Στα δύσκολα χρόνια της σκλαβιάς, το βαριά δοκιμαζόμενο Γένος, παρά τις αντιξοότητες, δεν έχασε το κουράγιο του. Αντίθετα υπέμεινε τον οθωμανικό ζυγό και προσπάθησε με όλες του τις δυνάμεις να διατηρήσει το εθνικό φρόνημά του, τη γλώσσα του, τη θρησκεία του και γενικότερα τον πολιτισμό του. 

Αμέτρητες ήταν οι φορές που οι καταδυναστευόμενοι Έλληνες ξεσηκώθηκαν για να αποτινάξουν την σκλαβιά και να κερδίσουν την ελευθερία τους. Αν και όλες οι προσπάθειες ήταν αποτυχημένες, η καθεμία από μόνη της αποτέλεσε μια δροσερή σταγόνα που πότιζε τις ρίζες του δέντρου των εθνικών αγώνων που κορυφώθηκαν με το μεγάλο Ξεσηκωμό του 1821. 

Όλη αυτή την περίοδο οι σκλαβωμένοι Έλληνες μοιράζονταν με την Παναγία τη θλίψη τους και την ελπίδα για λευτεριά. Στις γιορτές της Παναγίας συγκεντρώνονταν σε ξωκλήσια και μοναστήρια ψέλνοντας το τροπάριο "Τη Υπερμάχω Στρατηγώ τα νικητήρια" τονώνοντας το ηθικό τους. 

Ο ιεροκήρυκας Ηλίας Μανιάτης προσευχόταν στην Παναγία να απαλλάξει το Γένος από τα δεσμά της δυσβάστακτης σκλαβιάς:

"Έως πότε Πανακήρατε Κόρη, το τσισάλθιον γένος των Ελλήνων έχει να ευρίσκεται εις τα δεσμά μιας ανυποφέρτου δουλείας; Εύσπλαχνε, Μαρία, παρακακαλούμε Σε... χάρισέ του την προτέραν τιμήν".

Ο Νικηφόρος Θεοτόκης, άλλος ένας σπουδαίος ιεροκήρυκας και λόγιος του 18ου αιώνα, ικέτευε την Παναγία να ακούσει τις προσευχές των Ελλήνων και να μεσολαβήσει στον Θεό για την ελευθερία της Ελλάδας:

"Κόρη Παντάνασσα, πανύμνητε και πανακήρατε μήτηρ Θεού, Θεοδόξαστε Θρόνε πάγχρυσε και ηλιοστάλακτε, πόλις χρυσοπλοκώτατε και δωδεκάτειχε, ω Μαρία, Θεόνυμφε και Πανευλόγητε, όπου τόσην δόξαν από τον Υιόν Σου έλαβες και όπου ωσάν Βασίλισσα τώρα, εκ δεξιών του Υιού και Θεού Σου παραστέκεσαι... Επάκουσον την δέησίν μας. Εσέ όλοι οι ευσεβείς επικαλούμεθα, εις Εσέ όλοι καταφεύγομεν, εις την προστασίαν Σου όλοι έχομε την ελπίδα μας. Εις τους κινδύνους μας γενού βοηθός, εις τες θλίψεις μας γενού παρηγορία, εις τες ανάγκες μας φάνηθι πρόμαχος, εις την ζωήν μας κυβερνήτης... Δείξον τα μητρικά σπλάχνα Σου προς τον φιλάνθρωπον και ελεήμονα Κύριον και δυσώπησον Αυτόν, να συγχωρήσει τες αμαρτίες μας, να ελεήσει την ψυχήν μας, να κυβερνήσει την ζωή μας, να ευσπλαχνισθεί το ορθόδοξον γένος μας". (Από το μικρό βιβλίο "Η Παναγία των Ελλήνων και των θαυμάτων - Η πιο αγαπημένη μορφή στην ψυχή κάθε Ορθόδοξου, κάθε Έλληνα").

Και ο ποιητής Γεώργιος Δροσίνης αποτυπώνει την ευλάβεια και την ευγνωμοσύνη του ξακουστού πυρπολητή της τουρκικής ναυαρχίδας στη Χἰο, του Κωνσταντίνου Κανάρη, στην Παναγία στο ακόλουθο ποίημα:

"Μεσάνυχτα ο πυρπολητής εγύρισε

και πήδησε απ΄ γρήγορο καΐκι, 

πιστός να φέρη με τα πόδια ολόγυμνα 

στην εκκλησιά το τάμα για τη νίκη.

Το χέρι που άτρεμο έσπειρε το θάνατο

με το δαυλό - το φοβερό το χέρι -

τώρα ταπεινωμένο και τρεμάμενο

στην Παναγιά ανάβει έν' αγιοκέρι"