Ο Άνθρωπος Πηνελόπη Δέλτα (24 Απριλίου 1874 – 2 Μαΐου 1941) - Μία μοναδική Ελληνίδα

 2/5/2024

Όταν η κόρη της μοναδικής Πηνελόπης Δέλτα, που λάτρεψε την Ελλάδα κι έγραψε τόσα γι΄ αυτήν, μιλούσε για την μάνα της στον Φρέντυ Γερμανό...

Η “είσοδος” των Γερμανών στη ζωή των Αθηναίων, στις 27 Απρίλη του 1941, στο μυαλό και στις καρδιές των περισσοτέρων φίλων της λογοτεχνίας, είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την “έξοδο” της Πηνελόπης Δέλτα από την ίδια τη ζωή.

Στο άκουσμα του “κύκνειου άσματος” της ελληνικής ραδιοφωνικής εκπομπής, πριν την επίσημη γερμανική “κατάληψη”, η Πηνελόπη αποφάσισε να δώσει τέλος στη βασανιστική από την σκλήρυνση κατά πλάκας ζωή της με δηλητήριο.

«…εγώ σκλάβα των Γερμανών δεν θα γίνω!…»

Επίδειξη θάρρους και ηρωισμού όταν πια η ελπίδα είχε εξανεμιστεί, δήλωση αγάπης και ενσυναίσθησης προς την Ελλάδα όταν πια η έννοια της Δημοκρατίας, Ανεξαρτησίας και Ελευθερίας είχε αποδομηθεί.

 «…τι δύναμη σου δίνει η γνώση πως έχεις λίγο θάνατο φυλαγμένο στην τσέπη…»

Ούτε μία φορά δεν καταδέχτηκε να κρυφτεί στο καταφύγιο κατά τη διάρκεια βομβαρδισμών, καθώς πίστευε ότι ο θάνατος για την πατρίδα είναι μια κοινή υπόθεση.

 «ΣΙΩΠΗ»

Αυτή η μία και μοναδική λέξη, τόσο λιτή στην εκφώνηση αλλά τόσο εκκωφαντική σε νόημα, αναγράφεται στον τάφο του αρχοντικού της στην Κηφισιά. 

Οι “σιωπηλές” εγκόσμιες επαναστάσεις του αδιαμφισβήτητου συγγραφικού ταλέντου της πήγαν και συνάντησαν τη “σιωπηλή” μεταθανάτια νηνεμία.

Η πληθωρικότητα του χαρακτήρα της ήταν τόσο ηχηρή που μόνο μέσα από προσωπικές “σιωπές” μπορούσε να τιθασευτεί, και κατ’ επέκταση να συμπορευθεί με την αυστηρότητα του οικογενειακού της περιβάλλοντος και τον συντηρητισμό της κοινωνίας εκείνης της εποχής.

Με τον αδελφό της Αντώνη Μπενάκη

 «…εγώ είμαι Δημοκράτισσα και Μπενάκισσα…»

Και τα εννοούσε με αυτή τη σειρά! Λόγια σπάνια και ξεχωριστά για εκείνη την περίοδο και ειδικά όταν ξεστομίζονται από γυναίκα. Με άκρως αντιδικτατορική συνείδηση στήριζε πάντα με πάθος τη Δημοκρατία. Ονειρευόταν μια κοινωνία με ανθρώπους που δεν υποφέρουν. Εξ’ ου και το σπουδαίο φιλανθρωπικό της έργο, τόσο στους φτωχούς συμπολίτες της όσο και στους στρατιώτες στο μέτωπο.

Παρότι μεγαλωμένη σε μεγαλοαστική πολυμελή οικογένεια – κόρη μεγαλοεμπόρου βάμβακος και μετέπειτα δημάρχου Αθηνών, του Εμμανουήλ Μπενάκη – και συναναστρεφόμενη με όλη την κοσμική και πολιτική αφρόκρεμα της εποχής σε εξωτερικό και Ελλάδα – ένας εκ των οποίων ήταν και ο πολύ καλός της φίλος Ελευθέριος Βενιζέλος – ο χαρακτήρας της όχι μόνο δεν αλλοιώθηκε, αλλά τουναντίον άνθισε.

Η συναναστροφή με την υψηλή διανόηση της έδωσε ιδιαίτερη ώθηση να ξεδιπλώσει το συγγραφικό της ταλέντο. Σ’ αυτό βεβαίως συνέβαλλε και ο σύζυγός της Στέφανος Δέλτα, επίσης βαμβακέμπορος, που δημιούργησε ένα περιβάλλον ευνοϊκό για την ανάδειξη της βαθιά ποιοτικής λογοτεχνικής γραφής της, η οποία απέρριπτε τα “καθαρευουσιάνικα”.

Η Πηνελόπη Δέλτα με τις τρεις κόρες της

Άνθρωπος με πολύ υψηλό αίσθημα ευθύνης και καθήκοντος απέναντι στα 3 παιδιά της, που προτίμησε να υποστεί συναισθηματικά κοινωνική καταπίεση που εν τέλει την οδήγησε σε 2 απόπειρες αυτοχειρίας, προκειμένου να μην γνωστοποιήσει τον ανεκπλήρωτο εκτός γάμου έρωτα που έζησε με τον Ίωνα Δραγούμη.

Άτομο με έντονα “αυτοθυσιαστικές” τάσεις που δυστυχώς λειτούργησαν εγκλωβιστικά και αυτοκαταστροφικά για εκείνη. Δύο υπήρξαν οι πιο μεγάλες αγάπες της ζωής της, αυτή για την πατρίδα και αυτή για τον Δραγούμη. Η δυσάρεστη εξέλιξη και των 2 σχέσεων την απομύζησαν και στο τέλος τη διέλυσαν.

Δεν κατάφερε δυστυχώς να ευτυχήσει σε προσωπικό επίπεδο, όμως προσέφερε ιδιαίτερη χαρά στα παιδιά της και στους αναγνώστες της μέσα από το πλούσιο έργο της. Μια ακόμη προσωπικότητα του πνεύματος, με υψηλή εσωτερικότητα και ιδιαίτερη αντιληπτική ικανότητα, που τα κοινωνικά της ιδεώδη και οι προσωπικοί της πόθοι όχι μόνο δεν ευδοκίμησαν, αλλά αντιθέτως της “όπλισαν” το χέρι.

Δαιδαλώδεις σκέψεις και κατακλυσμιαία συναισθήματα σε μια γυναικεία φιγούρα του 19ου αιώνα που φανατίζεται με τη ζωή και εγείρει αξιώσεις, μέχρι το σημείο που η Ηθική της εποχής της ανακόπτει αυτήν την πορεία. Είναι μεγάλη η φόρα για τα δεδομένα κατάφρακτα κοινωνικά πλαίσια μέσα στα οποία καλείται να δράσει. Η ίδια έλεγε ότι τα πάντα κάνει με φανατισμό, ακόμη και…

 «…πλέκω με φανατισμό…»

Αυτήν ήταν η Πηνελόπη Δέλτα! Μια ρομαντική γυναίκα που μισούσε τον πουριτανισμό και μια υπέροχη συγγραφέας που αγαπούσε τον δημοτικισμό. Ένα διαχρονικό σύμβολο για τη νέα Νέα Ελληνική Ιστορία.

Οι μαρτυρίες της Αλεξάνδρας Παπαδοπούλου, κόρης της Πηνελόπης Δέλτα, στην εκπομπή του Φρέντυ Γερμανού στην ΕΤ- 1 (Εκπομπές που αγάπησα – Πρώτη σελίδα), αποτέλεσαν έμπνευση γι’ αυτήν την αναδρομή.
www.macroskopio.gr & Ψηφιακή Βιβλιοθήκη "ΠΗΝΕΛΟΠΗ ΔΕΛΤΑ"