Λέων ο Στ΄ ο Σοφός: Ο αυτοκράτορας που υπερασπίστηκε τους ανθρώπους των γραμμάτων

Λεπτομέρεια από ψηφιδωτή παράσταση του 9ου αι. που απεικονίζει τον Λέοντα ΣΤ' να αποτίει φόρο τιμής στον Χριστό (Κωνσταντινούπολη, Αγία Σοφία)

3/10/2024

O αυτοκράτορας Λέων Στ' ήταν λόγιος με εξαιρετική παιδεία και ευρύτατο συγγραφικό έργο. Μαθητής του Φωτίου με εξαιρετική μόρφωση διακρίθηκε ως δόκιμος συγγραφέας και ενθουσιώδης ρήτορας.

Έγραψε εκτενή επιτάφιο για τον πατέρα του, ποιήματα, λόγους και ομιλίες, που συνήθιζε να εκφωνεί ο ίδιος στις εκκλησιαστικές γιορτές και στρατιωτικό εγχειρίδιο, τα «Τακτικά». Για τη συγγραφική του δραστηριότητα τιμήθηκε όσο ακόμη ζούσε με την προσωνυμία «Σοφός». Σ' αυτόν αποδίδονται, χωρίς πολλή βεβαιότητα, οκτώ επιγράμματα της Παλατινής Ανθολογίας επιγραφόμενα Λέοντος του Φιλοσόφου.             

Η μεγαλύτερη υπηρεσία που πρόσφερε έγκειται στις προσπάθειές του να ενισχύσει την πνευματική ατμόσφαιρα που δημιούργησε ο Φώτιος, «ετοιμάζοντας έτσι για τον εαυτό του», όπως λέει ένας ιστορικός, «μια τιμητική θέση στην ιστορία της βυζαντινής αγωγής γενικά και της εκκλησιαστικής της αγωγής ειδικά». Ο Λέων υποστήριξε και υπερασπίστηκε όλους τους ανθρώπους των γραμμάτων της εποχής του και «το αυτοκρατορικό ανάκτορο μεταμορφώθηκε μερικές φορές σε μια νέα Ακαδημία ή Λύκειο».

Aνέβηκε στο θρόνο μετά το θάνατο του πατέρα του και, όπως κι εκείνος, έδωσε μεγάλη σημασία στην κωδικοποίηση του δικαίου.

Την περίοδο της διακυβέρνησής του δημιουργήθηκαν τα "Βασιλικά", μία σειρά νόμων σε 60 βιβλία που αποτελούν κυρίως μετάφραση στα ελληνικά του παλαιότερου "Ιουστινιάνειου κώδικα", και εκδόθηκαν πολλές "Νεαρές", στα προοίμια των οποίων μπορεί κανείς να διακρίνει ένα πνεύμα ανθρωπισμού και συμπάθειας προς τους υπηκόους. Στα χρόνια του επίσης τοποθετείται και το "Επαρχικό Βιβλίο", μια συλλογή διατάξεων που καθόριζε τη λειτουργία των επαγγελματικών συντεχνιών της Κωνσταντινούπολης.

Παράλληλα, ο Λέων Στ' ανέπτυξε και βελτίωσε το βυζαντινό στρατό και, παρά το γεγονός ότι γνώρισε ήττες και μεγάλες καταστροφές στα δύο μέτωπα, στο Βορρά από το νέο ικανό βούλγαρο τσάρο Συμεών και στ' ανατολικά από τους 'Aραβες, κατόρθωσε να δώσει στην αυτοκρατορία τις μεγαλύτερες εδαφικές κατακτήσεις στην Ανατολή από τον 7ο αιώνα.

Ένα από τα βασικά ζητήματα που απασχόλησαν τη δημόσια και εκκλησιαστική ζωή την περίοδο της βασιλείας του ήταν το λεγόμενο τετραγαμικό ζήτημα. Συγκεκριμένα ο αυτοκράτορας χήρεψε άτεκνος τρεις φορές και κατά παράβαση των κανόνων της εκκλησίας παντρεύτηκε για τέταρτη φορά την παλλακίδα του Zωή, όταν αυτή του χάρισε τον πολυπόθητο διάδοχο, τον μετέπειτα αυτοκράτορα Κωνσταντίνου Πορφυρογέννητο. H γέννησή του έγινε στην αίθουσα της πορφύρας, σε μια προσπάθεια του Λέοντα να αποκτήσει το νεογέννητο παιδί δικαιώματα επί του θρόνου.

Ο τέταρτος αυτός γάμος προκάλεσε την έντονη αντίδραση του πατριάρχη Νικολάου Α΄ Μυστικού, που απαγόρευσε στο Λέοντα την είσοδο στο ναό της Αγίας Σοφίας, με συνέπεια την οργή του αυτοκράτορα ο οποίος τον καθαίρεσε. Το ζήτημα λύθηκε τελικά με τρόπο που εξυπηρετούσε την πολιτική σκοπιμότητα, εξασφαλίζοντας δηλαδή τη νόμιμη διαδοχή του θρόνου, προκάλεσε όμως αρκετές αντιδράσεις στους εκκλησιαστικούς κύκλους της Πρωτεύουσας και προβλήματα που ταλαιπώρησαν την Εκκλησία στα επόμενα χρόνια. -Πηγή