Μακεδονία, 1904: Όταν οι κομιτατζήδες σκότωσαν με φρικτό τρόπο την Ευδοξία Μιρκοπούλου και την Αμυγδαλιά Σιδερίδη

Ένα μοναδικό ντοκουμέντο. Στιγμιότυπο από τα συλλαλητήρια στην Καστοριά τον Μάιο του 1904 κατά την έλευση του εξαρχικού επισκόπου Γρηγορίου. Οι διαδηλωτές βρίσκονται στο προαύλιο του μητροπολιτικού ναού. 

3/4/2025

Μετά το θάνατο του Παύλου Μελά από παντού κατέφθαναν στη Μακεδονία εκδικητές του αίματός του. Μπροστά σ΄ εκείνους τους θριάμβους οι Βούλγαροι μη μπορώντας ν΄ αναμετρηθούν με τους πολεμιστές αποδεκάτιζαν τον άοπλο πληθυσμό κι αμέτρητες γυναίκες έπεσαν τότε θύματα της θηριωδίας τους. 

Την Τρίτη 17 Αυγούστου του 1904 στο "Ασπρόχωμα", μεταξύ Δαμασκηνιάς και Άργους Ορεστικού, καθώς επέστρεφαν απ΄ το παζάρι ανέμελα οι καστανοχωρίτες, δέχθηκαν επίθεση κομιτατζήδων, που καιροφυλακτούσαν στις λόχμες. Οι άνδρες όρμησαν να τους αντιμετωπίσουν, μα οι σφαίρες σκόρπισαν πανικό σκοτώνοντας τον Φώτη Δατσιάδη από το Νόστιμο και την Αγόρω Αδαμίδη από τη Δαμασκηνιά. 

Εν τω μεταξύ ένας κομιτατζής άρχισε να λογχίζει τις άλλες γυναίκες. Η Άννα Τόλιολιου απ΄ τη Δαμασκηνιά, η Αμυγδαλιά Σιδερίδη απ΄ το Νόστιμο κι η Ευδοξία Μιρκοπούλου απ΄ τον Άγιο Ηλία ρίχτηκαν να τον αφοπλίσουν. Ακολούθησε άγρια συμπλοκή, οπότε οι Βούλγαροι ξεκοίλιασαν τη Ζωή Μπαράτη και την Ευδοξία Μιρκοπούλου, ενώ τραυμάτισαν την Άννα Τόλιολιου, τη Ζωή Κυριαζοπούλου και τη Μαρία Μότση από τη Δαμασκηνιά, καθώς και τη Ζήσαινα Σερετοπούλου από τον Άγιο Ηλία. 

Οι κραυγές των θυμάτων έκαναν τις ξεκομμένες παρέες των καστανοχωριτών να σπεύσουν σε βοήθεια κι οι κομιτατζήδες τράπηκαν σε φυγή. 

Η Ευδοξία Μιρκοπούλου σηκώθηκε, μάζεψε τα έντερά της και κρατώντας την κοιλιά, με υπεράνθρωπες προσπάθειες έφτασε στο χωριό, όπου ξεψύχησε στο κατώφλι της. Η Αμυγδαλιά Σιδερίδη μεταφέρθηκε στο Νόστιμο, όπου πέθανε σε δεκαπέντε μέρες, ενώ οι δαμασκηνιώτισσες Άννα Τόλιολιου, Μαρία Μότση και Ζωή Κυριαζοπούλου, αιμόφυρτες, από άλλο δρόμο επέστρεψαν στο χωριό, μεταφέρθηκαν για νοσηλεία στη Νεάπολη και επέζησαν.

Πηγές: Α. Ανεστοπούλου "Μακεδονικός Αγών 1903-1908", τομ. Α, σ. 553 & "Η Μακεδονία στο Θρύλο και στην Ιστορία", Έρευνα-Καταγραφή Αθηνάς Τζινίκου-Κακούλη & Φωτογραφία