Η κόρη του Μακεδονομάχου Παύλου Μελά, η Ζωή Μελά-Ιωαννίδη υπήρξε η πρώτη Ελληνίδα ερευνήτρια!

Ο Παύλος Μελάς με τα παιδιά του, Μιχαήλ και Ζωή, φωτογραφία του 1898

8/4/2025

Η Ζωή Μελά-Ιωαννίδη υπήρξε η πρώτη Ελληνίδα ερευνήτρια (1898-1996) 

Η Ζωή Μελά-Ιωαννίδη ήταν κόρη του ήρωα Μακεδονομάχου Παύλου Μελά και της Ναταλίας Δραγούμη. Κατ’ οίκον διδαχθείσα, με υπομονή και επιμονή, παρακάμπτει τις αντιρρήσεις των δικών της και εγγράφεται το 1918 στο νεοϊδρυθέν Χημικό Τμήμα της Σχολής Φυσικών και Μαθηματικών Επιστημών, από όπου αποφοιτά το 1922 με «Άριστα».

«Αποφάσισα να σπουδάσω πρώτα και μετά οπωσδήποτε να δουλέψω. Ο αδελφός μου και η υπόλοιπη οικογένεια δεν ήθελαν να πάω στο πανεπιστήμιο. Η μητέρα μου όμως ήταν πολύ προοδευτικός άνθρωπος. Με στήριξε και τους είπε:

«Αφήστε την, γιατί να μη σπουδάσει αφού το θέλει», ανέφερε η ίδια.

Στο Ινστιτούτο Παστέρ προσλαμβάνεται το 1925 και αποχωρεί με σύνταξη το 1962. Οργανώνει και διευθύνει το Βιοχημικό Εργαστήριο που αναδεικνύεται σε φυτώριο νέων επιστημόνων. Από το 1954 εκτελεί καθήκοντα αναπληρώτριας γενικής διευθύντριας. Έχει πρωτότυπο και πρωτοπόρο ερευνητικό έργο, που αποτυπώνεται στις δημοσιεύσεις της σε ελληνικά, γαλλικά, γερμανικά και αγγλικά περιοδικά και σε παρουσιάσεις σε διεθνή συνέδρια. Η συμβολή της στην ανάπτυξη της επιστήμης της Χημείας υπήρξε σημαντική: 

Το 1936 πρωτοστατεί στην έκδοση του Περιοδικού «Χημικά Χρονικά», έντυπο «αποσκοπούν την καλλιέργειαν, προαγωγήν και διάδοσιν της χημικής επιστήμης εν Ελλάδι και την προάσπισιν των επαγγελματικών συμφερόντων των χημικών». 

Το 1938 γίνεται μέλος της Οργανωτικής Επιτροπής και Γραμματέας του Επιστημονικού Τμήματος στη διοργάνωση του Α’ Πανελλήνιου Χημικού Συνεδρίου (7-17 Απριλίου 1938), όπου για πρώτη φορά παρουσιάζεται η ερευνητική προσπάθεια των Ελλήνων Χημικών. 

Το 1957 μπαίνει στην Οργανωτική Επιτροπή στο Παγκόσμιο Συνέδριο Βιομηχανικής Χημείας, Αθήνα Société de Chimie Industrielle, το οποίο διεξάγεται με συμμετοχή συνέδρων από 31 χώρες. 

Το 1960 πρωτοστατεί στην ίδρυση της επιστημονικής εταιρείας Κλινική Χημεία.

Υπήρξε ηγετική φυσιογνωμία του γυναικείου κινήματος και παρούσα στους κοινωνικούς και εθνικούς αγώνες. 

Το 1923 απολύεται από την ΧΡΩΠΕΙ λόγω συνδικαλιστικής δράσης. 

Το 1924 πρωτοστατεί στην ίδρυση της Ένωσης Ελλήνων Χημικών (ΕΕΧ) και γίνεται ιδρυτικό μέλος και μέλος του Δ.Σ. του Συνδέσμου Ελληνίδων Επιστημόνων, με αντιπρόεδρο την Αγνή Ρουσσοπούλου. Διοργανώνει συσσίτια, υποστηρίζει μαθητές, προσφέρει νομική βοήθεια και κάνει διαβήματα για θέματα φυλακισμένων που οδηγούνταν ενώπιον ποινικών δικαστηρίων και στρατοδικείων στα μαύρα χρόνια της γερμανικής κατοχής. Στρατεύθηκε λόγω του πολέμου το 1941 στο Κέντρο Ερευνών και Εμβολιοπαρασκευής της Υγειονομικής Υπηρεσίας του υπουργείου Στρατιωτικών, ενώ συμμετείχε στην Εθνική Αντίσταση κατά τα έτη 1941-1944, για την οποία και βραβεύτηκε το 1984 από την Ένωση Ελλήνων Χημικών (ΕΕΧ). Κρατήθηκε μάλιστα στην Ασφάλεια τη δεκαετία του 1950, γιατί αρνήθηκε να υπογράψει «πιστοποιητικό κοινωνικών φρονημάτων».

Πηγή: Ανθή Αγγελοπούλου –απόσπασμα άρθρου που δημοσιεύθηκε στο ένθετο Health by Nextdeal, τεύχος 07 & Φωτογραφία