Οι φοβεροί Κρήτες τοξότες από τον Όμηρο και τον Αλέξανδρο τον Μέγα ως το Βυζάντιο, κι έπειτα… στην λησμονιά

 

3/7/2025

Φημισμένοι πολεμιστές με ιδιαίτερες δεξιότητες πολέμου,

έδρασαν στον αρχαίο ελληνικό κόσμο (Αθήνα, Σπάρτη, Μακεδονία κ.α.), αλλά και στην Ρώμη και στο Βυζάντιο. Όλοι τούς χρειάζονταν, μια και είχαν εξόχως αναπτύξει την τέχνη της τοξοβολίας, χάρη στην τοπογραφία της Κρήτης.

Οι Κρήτες τοξότες ήταν οι πιο γρήγοροι και πιο ικανοί στον στόχο τους, από όλους τους Έλληνες!

Ο Μηριόνης, που ήταν φίλος του αρχηγού των Κρητών Ιδομενέα, λέγεται πως είναι ο πρώτος γνωστός Κρητικός τοξότης, μια και αναφέρεται στην Ιλιάδα.

Κρήτες τοξότες είχε μαζί του και ο Μέγας Αλέξανδρος για να βοηθήσουν την ασυναγώνιστη μακεδονική φάλαγγά του. Για παράδειγμα στην μάχη στον Γρανικό, έλαβαν μέρος 500 Κρήτες τοξότες με επικεφαλής τον Κλέαρχο.

Προφανώς η συμμετοχή τους στον στρατό του Αλεξάνδρου συνέβαλε στην εκτόξευση της φήμης τους και στην πάροδο του χρόνου έγιναν οι πιο σημαντικοί και διαβόητοι μισθοφόροι της Μεσογείου.

Αξίζει να σημειωθεί ότι και στα ελληνιστικά χρόνια οι Κρήτες τοξότες είχαν προσληφθεί κυρίως από τους Σελευκίδες και τους Πτολεμαίους, για να συνδράμουν στην υπεράσπιση των βασιλείων τους. Και ήταν εκείνη την εποχή που οι Κρητικοί απέκτησαν την φήμη πως ήταν οι καλύτεροι τοξότες! Ο Αντίοχος είχε κοντά του 2.500 τοξότες Κρητικούς!...

Όπλα και εκπαίδευση

Ενώ στα πρώτα χρόνια της δράσης τους δεν είχαν πανοπλία, αργότερα φορούσαν δερμάτινη πανοπλία ή λινοθώρακα. Το κράνος τους είχε μπροστά ανοίγματα για να έχουν μεγάλο οπτικό πεδίο, μικρό και ίσιο χείλος, και ήταν στολισμένα με εντυπωσιακά με θέματα από την φύση. Στο κράνος των βαθμοφόρων υπήρχαν λοφία για να ξεχωρίζουν από τους υπόλοιπους. Οι αρχηγοί των ομάδων τους (συνήθως 10 ατόμων) αποκαλούνταν τοξάρχες.

Σύμφωνα με τον Ξενοφώντα, φορούσαν κόκκινους χιτώνες και εκτός από τόξα, είχαν μαζί τους και ξίφος, μικρή ασπίδα και στιλέτο. Δηλαδή, είχαν τα όπλα που θα τους βοηθούσαν σε μάχες σώμα με σώμα, για τις οποίες ήταν, άλλωστε, άριστα εκπαιδευμένοι, κι αυτό τους ξεχώριζε από τους υπόλοιπους Έλληνες τοξότες και πελταστές που ήταν πιο ελαφρά εξοπλισμένοι.

Η εκπαίδευσή τους ήταν επίπονη, έμοιαζε με αυτή των Σπαρτιατών, και ξεκινούσε ήδη από την ηλικία των επτά ετών. Τα παιδιά ζούσαν και έτρωγαν μαζί, και εκπαιδεύονταν στα όπλα ώστε να είναι αργότερα ικανά να προστατεύσουν την πόλη τους. Στα πλαίσια της αυστηρής στρατιωτικής εκπαίδευσής τους, μάθαιναν κυνήγι, στο οποίο βασικό όπλο ήταν το τόξο (κατασκευασμένο, αρχικά, από ξύλο και κέρατα), αλλά και το ακόντιο. Αργότερα χρησιμοποιούσαν άλλης μορφής τόξα, που είχαν μεγαλύτερη εμβέλεια από τα ξύλινα τόξα.

Στα ελληνιστικά χρόνια, οι Κρήτες τοξότες έφεραν στην πλάτη ή στους ώμους τους φαρέτρα με φονικά τόξα με βεληνεκές 200 μέτρων περίπου και βέλη που είχαν σιδερένιες τριγωνικές ακίδες, εξίσου φοβερά αποτελεσματικές κατά του εχθρού.

Η μικρή στρόγγυλη ασπίδα των τοξοτών μας από την Κρήτη, ήταν κατασκευασμένη γερά (μάλλον από πλεγμένα κλαδιά λυγαριάς ή ξύλο), ώστε να τους προστατεύει αποτελεσματικά, και είχε πάνω της δημοφιλή σύμβολα του νησιού όπως ο λαβύρινθος. Την κρατούσαν, μαζί και το περιβόητο τόξου τους, στο αριστερό τους χέρι.

Οι άφοβοι Κρήτες τοξότες πολεμούσαν από αιώνα σε αιώνα, από τον Όμηρο, τον Αλέξανδρο τον Μέγα και την Ελληνιστική Εποχή στην Ρώμη και στα χρόνια της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας! Κι έπειτα, ο κόσμος εξελίχθηκε διαφορετικά, τα όπλα εκσυγχρονίστηκαν από χρόνο σε χρόνο τόσο πολύ, που οι τρομερές δεξιότητες των Κρητών τοξοτών πλέον δεν εξυπηρετούσαν τις πολεμικές ανάγκες κανενός!   

Αλλά, μέχρι τις μέρες μας, η εξέλιξη της πολεμικής βιομηχανίας έφτασε σε τέτοιο σημείο προόδου, που θέτει σε κίνδυνο την ίδια την ύπαρξη της ζωής. Και, αν ο μη γένοιτο, σχεδόν όλα καταστραφούν, θα ξαναγεννηθεί εκείνη η εποχή, που οι Κρήτες τοξότες θα φορέσουν πάλι την φοβερή ασπίδα και την φαρέτρα τους…