Εκεί που συρρικνώνεται ο χρόνος… Ο Ευαγόρας Παλληκαρίδης μέσα από τα γραπτά του

28/3/2022

Για σένα Κύπρο αθάνατη

πατρίδα σκλαβωμένη,

Θα δώσω απ’ το αίμα μου

κάθε σταλαματιά…

Για να σε δω ελεύθερη

και χιλιοδοξασμένη,

Δεν θα διστάσω, Κύπρο μου

να πέσω στη φωτιά.

Λόγια σε ένα τετράδιο, εξήντα τόσα χρόνια πριν. Προσεκτικά τοποθετημένα στις γραμμές με μπλε μελάνι της Ελλάδας.

Λόγια μεγαλύτερα από το έφηβο μπόι του. Που γράφτηκαν λίγο πριν να πάρει την ανηφοριά του. Λόγια του Ευαγόρα Παλληκαρίδη, του Βαγορή μας. Που πέρασε μικρός στην αθανασία για το μεγαλείο του. Που βρήκε ηρώων γη κι ηρώων μορφές κι έγινε ηρωική μορφή για όλους εμάς.

Τα χειρόγραφά του εκτίθενται αυτές τις ημέρες στο Μουσείο Αγώνος. Κοιτάζοντας τα συρρικνώνεται για λίγο ο χρόνος. Κι είναι δεκαετία του ’50, κάπου στην Πάφο. Κι είναι ένας έφηβος γεμάτος ζωή. Αθλητής, ερωτευμένος, Έλληνας. Πάνω από όλα Έλληνας. Και το μυαλό φτιάχνει εικόνες. Πού να καθόταν άραγε την ώρα που ξεπηδούσε από μέσα του ένα λογοτεχνικό έργο που άλλοι θέλουν μια ζωή να ολοκληρώσουν; Να ήτανε μέρα ή νύχτα; Κι ήτανε καλοκαίρι ή χειμώνας; Να το ήξερε, άραγε, πως μια μέρα η δική του η ψυχή θα γινότανε για εμάς θησαυρός;

Στα γραπτά του Ευαγόρα Παλληκαρίδη βλέπει κανείς το βάθος της σκέψης του. Και βλέπει ταυτόχρονα τον εφηβικό αυθορμητισμό του. Τις προσεκτικά στοιχισμένες γραμμές με μελάνι, τις γρήγορες σημειώσεις με μολύβι. Τις ζωγραφιές με τις οποίες έντυνε κάποιες φορές τις λέξεις του. Το όνειρο του έρωτα, που σμίγει με το όραμα του έθνους, κάτω από τον καθάριο ουρανό. Με την αγνότητα και το πάθος της εφηβείας, με τη βεβαιότητα πως θα εκπληρώσει την αποστολή της πατρίδας.

Τα τελευταία του λόγια δεν ήταν σε τετράδιο. «Μια φορά κανείς πεθαίνει», έλεγε, γιατί «είναι καλό πράγμα να πεθαίνει κανείς για την Ελλάδα». Μα η ψυχή του δεν πέθανε καμιά. Ο Ευαγόρας Παλληκαρίδης ξεκίνησε την αντίστασή του πριν καν ξεκινήσει η ΕΟΚΑ τη δράση της. Και τελείωσε τη ζωή του αντιστεκόμενος στους αποικιοκράτες, που πίστευαν πως η κρεμάλα μπορούσε να κάμψει το ηθικό του έστω για μια στιγμή. Δεν μπορούσε. Γιατί είχε ήδη πιει των αθανάτων το κρασί…

Ψηφίδες ιστορίας

Ανθρώπων όπως τον Παλληκαρίδη συχνά θυμόμαστε το τέλος τους αλλά δεν θυμόμαστε την αρχή τους. Η περιοδική έκδοση στο Μουσείο Αγώνος τιμά την μνήμη του ήρωά μας, βάζοντας μολύβι στα χέρια ενός μύθου κι ανοίγοντας μας μια χαραμάδα στο μέσα του. Στα δομικά στοιχεία που συνέθεσαν το μεγαλείο του. Στον τεράστιο εσωτερικό του κόσμο, που κατάφερε να παράγει, στα λίγα χρόνια της εφηβείας του, περισσότερα από 500 ποιήματα, με στοιχεία πατριωτικά, λυρικά, ερωτικά, θρησκευτικά και σατιρικά, καθώς και πεζό λόγο με λογοτεχνικά στοιχεία. Τα χειρόγραφά του έχουν ιστορική αξία, εφόσον περιλαμβάνουν τις σκέψεις, τις ανησυχίες και τους οραματισμούς του Ευαγόρα Παλληκαρίδη, αποτελώντας μια ακόμη πολύτιμη ψηφίδα του Αγώνα.