14/1/2023
Ο Μακεδονομάχος Ιωάννης Νταφώτης ήταν από την Κρήτη, αλλά όταν η Μακεδονία τον χρειάστηκε, έκανε τα αδύνατα δυνατά, για να αγωνιστεί για την απελευθέρωσή της από τούρκους και βουλγάρους.
ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΟΣ ΑΓΩΝΑΣ : Η Μάχη της Μονής της Αγίας Αναστασίας Βασιλικών Θεσσαλονίκης (2 Μαΐου 1905) και ο καπετάν Ιωάννης Νταφώτης
Την άνοιξη του έτους 1905, κατόπιν πρωτοβουλίας του Μακεδονικού κομιτάτου και με την υποστήριξη της Ελληνικής Κυβέρνησης, δημιουργείται στη Βουλιαγμένη Αττικής ειδικό κέντρο συγκρότησης και εκπαίδευσης των ανταρτικών σωμάτων που προορίζοντο για τη Μακεδονία. Πρώτο σώμα, το οποίο πέρασε και εκπαιδεύτηκε στο κέντρο αυτό, ήταν το σώμα του οπλαρχηγού ΝΤΑΦΩΤΗ Ιωάννη. Η συγκρότηση και η εκπαίδευση έγινε από τον υπολοχαγό ΜΑΖΑΡΑΚΗ Κων/νο, ο οποίος την εποχή εκείνη ευρίσκετο στην Αθήνα. Το σώμα αποτελείτο από ογδόντα άνδρες και προορίζετο για την περιοχή Νιγρίτας Σερρών. Το σώμα αυτό ακολούθησε και ο Ανθ/γός πεζικού ΜΠΟΥΚΟΥΒΑΛΑΣ Κωνσταντίνος, ο οποίος θα αναλάμβανε την αρχηγία της περιοχής.
Αρχές Απριλίου το τμήμα του ΝΤΑΦΩΤΗ επιβιβάσθη σε ένα πλοίο από το λιμάνι της Βουλιαγμένης και κατά τα μέσα Απριλίου αποβιβάσθηκε στην παραλία του κόλπου ΟΡΦΑΝΟΥ “Στρυμονικός” κοντά στη σημερινή παραλία των Κερδυλλίων. Οι οδηγοί που είχαν ορισθεί από το Ελληνικό κέντρο της περιοχής, από φόβο δεν πήγαν να υποδεχθούν το σώμα και ως εκ τούτου ο ΝΤΑΦΩΤΗΣ αναγκάσθηκε να επιτάξει περί τα εβδομήκοντα υποζύγια (ημιόνους) από τους εκεί καρβουνιάρηδες και αφού φόρτωσε τον οπλισμό, πυρομαχικά και ιματισμό κινήθηκε προς το όρος Κερδύλλια. Στο παλιό χωριό Κερδύλλια το σώμα προμηθεύτηκε τρόφιμα επί πληρωμή και άλλαξε τα μουλάρια των καρβουνιάρηδων με ζώα των χωρικών. Κινήθηκε εν συνεχεία προς την κορυφή των Κερδυλλίων και λημέριασε στην τοποθεσία “Τρεις κάμποι”. Εν τω μεταξύ η παρουσία του σώματος προδόθηκε στις Τουρκικές αρχές των Σερρών από τους ίδιους τους καρβουνιάρηδες, που ήταν όπως και σε όλη τη Μακεδονία νεοφερμένοι Βούλγαροι. Οι Τούρκοι πληροφορηθέντες την παρουσία ενός τόσου μεγάλου σώματος καταθορυβήθηκαν και κίνησαν εναντίον του ισχυρά έφιππα καταδιωκτικά αποσπάσματα.
Την 25ην Απριλίου, τα τουρκικά αποσπάσματα κτύπησαν το σώμα του ΝΤΑΦΩΤΗ στη θέση που λημέριασε “Τρεις κάμποι” βόρεια των Στεφανινών, με αποτέλεσμα να σκοτωθούν τέσσερις άνδρες και δύο να εξαφανισθούν. Από την πλευρά των Τούρκων υπολογίζεται ότι είχαν σκοτωθεί περίπου εβδομήκοντα. Μετά τη μάχη το σώμα Νταφώτη αναγκάσθηκε να στραφεί προς νότο και διά του χωριού Καβάκια “Λευκούδα” και του διαδρόμου μεταξύ των λιμνών Κορώνειας “Λαγκαδά” και Βόλβης, να κατευθυνθεί προς το χωριό Λειβάδι και από εκεί προς το μοναστήρι της Αγίας Αναστασίας, παρακολουθούμενο συνεχώς από τα τουρκικά καταδιωκτικά αποσπάσματα.
Όταν το σώμα του Νταφώτη ευρίσκετο στις χαράδρες, επάνω από το μοναστήρι της Αγίας Αναστασίας, προσεβλήθη εκ νέου από τα τουρκικά αποσπάσματα (3 Μαΐου 1905). Την 2 Μαΐου 1905 κατέφθασε από τη Θεσσαλονίκη ο υπολοχαγός Δημήτριος Κάκκαβος, ο οποίος υπηρετούσε στο προξενείο Θες/νίκης και διεβίβασε εντολή στον Νταφώτη, του προξένου Λάμπρου Κορομηλά, το σώμα να κινηθεί το ταχύτερο προς βορρά. Τούτο όμως δεν ήταν δυνατόν να επιτευχθεί, διότι οι τουρκικές δυνάμεις είχαν αποκλείσει όλες τις διαβάσεις.
Η μάχη άρχισε το μεσημέρι στις 3 Μαΐου 1905 και κράτησε έως τις απογευματινές ώρες. Η μάχη ήταν σφοδρή και άνιση. Κατά τη διάρκεια της μάχης ο Νταφώτης λόγω εδάφους και με μικρή δύναμη ήταν σε πολύ μειονεκτική θέση. Εν τω μεταξύ είχε ένδεκα νεκρούς συντρόφους του. Βλέποντας ο Νταφώτης ότι ο κλοιός περιεσφίγγετο και από στιγμή σε στιγμή ήταν δυνατόν να αποκοπεί η προς νότον διάβαση διαφυγή, και μη έχοντας άλλη επιλογή, κατακερμάτισε τους άνδρες του σε μικρές ομάδες, για να καταστούν πιο ευέλικτες και να μπορούν να κινούνται ανετότερα, ώστε να αποφύγουν την επισήμανση και την καταδίωξη του τουρκικού στρατού. Ο Νταφώτης με το μεγαλύτερο μέρος του σώματος διέφυγε προς Θεσ/νίκη μέσω Βασιλικών, αφού οι κάτοικοι τους περιέθαλψαν, τους έδωσαν ρούχα χωρικών και τους προώθησαν στη Θεσ/νίκη και από εκεί μερίμνη του προξενείου προωθήθηκαν προς Αθήνας.
Μία ομάς 10-12 ανδρών τις βραδινές ώρες της 3-5-1905 έφθασε στο Γαλαρινό. Εκεί συνάντησε το Δημήτρη Καραμόσχο, από τον οποίο ζήτησαν να τους πληροφορήσει εάν οι κάτοικοι του χωριού είναι χριστιανοί ή τούρκοι. Όταν πληροφορήθηκαν ότι το χωριό ήταν χριστιανικό, ζήτησαν να τους οδηγήσει στο σπίτι του παπά. Συμπτωματικά το σπίτι του παπά ήταν δίπλα στο σπίτι του Καραμόσχου. Όταν ειδοποιήθη ο παπάς – Μόσχος Γαβριήλ – χωρίς να χάσει την ψυχραιμία του, κατέβηκε κάτω άνοιξε την εξώπορτα και τους οδήγησε στον αυλόγυρο του σπιτιού του. Ο επικεφαλής των ανδρών ζήτησε λίγα τρόφιμα και να τους διαθέσει ένα έμπιστο οδηγό για να τους οδηγήσει προς τα παράλια της Νοτίου Χαλκιδικής. Ο παπάς αφού τους εφοδίασε με τα απαραίτητα τρόφιμα τους έδωσε ως οδηγούς τον επί θυγατρί γαμβρό του Ιωάννη Μουστάκα και τον ανεψιό του Εγγλέζο Χαράλαμπο, καταγομένους από το χωριό Κρήνη και οι οποίοι ευρίσκοντο στο Γαλαρινό, λόγω της πανήγυρης του Αγίου Αθανασίου (2 Μαΐου). Όταν έφθασαν έξω από την Κρήνη, ο Μουστάκας ήλθε σε επαφή με τους προεστούς του χωριού και εκείνοι απεφάσισαν να στείλουν στη Θεσ/νίκη τον συγχωριανό του Κόπανο, ο οποίος ήλθε σε επαφή με τον υπολοχαγό Κάκκαβο. Μετά ταύτα οι άνδρες μεταμφιεσμένοι σε χωρικούς οδηγήθηκαν στη Θεσ/νίκη και μέσω προξενείου προωθήθηκαν στην Αθήνα.
Στη μάχη της Αγίας Αναστασίας έλαβαν μέρος και οι Γεώργιος Πλούσιος και Δημήτριος Μαλάκας από τη Γαλάτιστα. Ο μεν Μαλάκας σκοτώθηκε κατά τη διάρκεια της μάχης, ο δε Πλούσιος με άλλους τρεις συντρόφους του, οι οποίοι μετά τη μάχη εκρύπτοντο στις απρόσιτες χαράδρες επάνω από το μοναστήρι, πλησίον του ησυχαστηρίου του Αγίου Θεωνά, συνελήφθησαν από τον τούρκικο στρατό, κλείσθηκαν στις φυλακές της Θεσ/νίκης, απ΄όπου αφέθησαν ελεύθεροι μετά την επικράτηση του κινήματος των νεοτούρκων 1908. Το κεντρικό κομιτάτο στην περίπτωση αυτή, όπως και σε άλλες δυο περιπτώσεις, διέπραξε σφάλμα τακτικής αποστέλλοντας για ανταρτική δράση τόσο πολυάριθμο σώμα, μολονότι στις οδηγίες του προς άλλα σώματα, και μάλιστα προς το Γενικό αρχηγό των σωμάτων βιλαετίου μοναστηρίου καπετάν Βάρδα συνιστούσε να αποφεύγεται η χρησιμοποίηση σωμάτων με μεγάλη δύναμη.
Ο Ιωάννης Νταφώτης κατήγητο από την Κρήτη. Ήταν υπαξιωματικός του ιππικού στον Ελληνικό στρατό, λόγω όμως πειθαρχικών παραπτωμάτων απελύθη. Εν συνεχεία μετέβη στην Αίγυπτο και εκεί υπηρέτησε στη Λεγεώνα των Ξένων. Κατά την Κρητική επανάσταση του 1896 γύρισε στην Κρήτη και πολέμησε γενναία στην περιοχή Αρχάνες. Μετά ταύτα δε μετέσχε στον Ελληνοτουρκικό πόλεμο. Μετά τη λήξη του πολέμου εκείνου παραπέφθηκε στο δικαστήριο για το παλιό παράπτωμα αλλά αθωώθηκε λόγω της πολεμικής του δράσης. Εν συνεχεία ξενιτεύθηκε στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου, διορισθείς στη Γαλλική εταιρεία του Σουέζ. Όταν άρχισε ο Μακεδονικός Αγώνας, ο ανήσυχος εκείνος πατριώτης, αφού συγκέντρωσε από τους ομογενείς της Αιγύπτου 100 χιλιάδες φράγκα, ήρθε στην Αθήνα το 1903 για να οργανώσει ανταρτικό σώμα και να αγωνισθεί στην Μακεδονία. Τότε δεν εγκρίθηκε το αίτημα του από την Ελληνική κυβέρνηση. Η επιθυμία του εκπληρώθηκε το 1905. Η αποτυχία του σώματος Νταφώτη Ιωάννη απεδόθη στον Αρχηγό, καταλογίζοντας άγνοια πραγμάτων και απερισκεψία... Συνήθως, ύστερα από κάθε στρατιωτικό ατύχημα, αναζητείται ένας υπεύθυνος που φορτώνεται ολόκληρο το βάρος της ευθύνης για την αποτυχία. Η ατυχία του σώματος Νταφώτη φορτώθηκε στον αρχηγό του. Υπάρχει όμως μια αδικία. Ανεξάρτητα από το φιλόδοξο του χαρακτήρος του Νταφώτη, εκείνος έκανε κάθε τι δυνατό για να πετύχει η αποστολή του σώματος. Το οδήγησε σωστά, μολονότι δεν είχε οδηγούς, διάλεξε χώρους σταθμεύσεως και πεδία μαχών κατάλληλα, ακολουθούσε ορθούς κανόνες τακτικής στις μάχες και τέλος αγωνίσθηκε ο ίδιος, σε όλες τις περιοχές, ΓΕΝΝΑΙΑ. Η ατυχία του σώματος οφείλεται κυρίως στην έλλειψη εσωτερικής οργανώσεως στην περιοχή της δράσεως. Οδηγοί δεν εμφανίσθηκαν όταν αποβιβάσθηκε, οι κάτοικοι μολονότι καλοί Έλληνες φοβούνταν να τον βοηθήσουν. Βούλγαροι πράκτορες πρόδιδαν τις κινήσεις, οι οδηγίες του κέντρου τον υποχρέωναν να αποφεύγει τις συγκρούσεις με τον τουρκικό στρατό. Πώς ήταν δυνατόν λοιπόν να επιζήσει το σώμα; Στον γενναίο αρχηγό Ιωάννη Νταφώτη αξίζει κάθε τιμή.
Ο Παγχαλκιδικός Σύλλογος Θεσ/νίκης “Ο ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ” στο μνημείο του καπετάν Χάψα που ανήγειρε, όσα οστά των Μακεδονομάχων εφυλάσσοντο στην Αγία Αναστασία, τα μετέφερε και τα τοποθέτησε σε ειδικό οστεοφυλάκιο. Τα τελευταία χρόνια οι κάτοικοι του χωριού του καπετάν Νταφώτη ανήγειραν σχετικό μνημείο, το οποίο είναι τοποθετημένο στην Ανατολική, κύρια είσοδο της Ι.Μ. Αγίας Αναστασίας.
Αθανάσιος Ν. Γουλιάς Υποστράτηγος Χωρ/κής Ε.Α. από το περιοδικό: ΠΑΓΧΑΛΚΙΔΙΚΟΣ ΛΟΓΟΣ, Τεύχος 18ο - antexoume.wordpress.com
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου