Μακεδονικός Αγώνας: Πώς οι γυναίκες της Αλιστράτης κυνήγησαν τον κομιτατζή Πανίτσα

15/3/2024

Η Αλιστράτη με τον ακραιφνή ελληνικό πληθυσμό, μεταξύ των ετών 1900-1908 είχε γίνει πεδίο σφοδρών συγκρούσεων, καθώς ο αρχικομιτατζής Πανίτσας με ορμητήριο τη Σκρίτζοβα λυμαίνονταν τον τόπο.

Μα οι προκλήσεις του δεν έμεναν αναπάντητες. Γιατί κι από ελληνικής πλευράς υπήρχε οργανωμένη άμυνα με επικεφαλής τους Ι. Στοϊμενίδη και Ι. Σταμπουλάκη, που συνεργάζονταν στενά με τη νεαρή δασκάλα "κυρία Ελενίτσα". 

Οι βούλγαροι είχαν βάλει στόχο τα λαμπρά εκπαιδευτήρια της πόλεως και το διδακτικό τους προσωπικό, που γίνονταν κυματοθραύστης στα σχέδιά τους κι ένα βράδυ του Ιουλίου του 1907, εκατόν είκοσι κομιτατζήδες τους περικύκλωσαν το οικοτροφείο για να κατασφάξουν δασκάλους και μαθητές. 

Εκείνοι όμως έκαναν γενναία αντεπίθεση και στις κραυγές τους πετάχτηκαν άντρες και γυναίκες της γειτονιάς, που με πέτρες και ξύλα έτρεψαν σε φυγή τους εχθρούς.

Το ίδιο σχεδόν επαναλήφθη και το 1908, οπότε στις 12 Οκτωβρίου ο Πανίτσας μπήκε κρυφά στην Αλιστράτη, για να διαφθείρει με χρήματα συνειδήσεις, ώστε στο δημοψήφισμα, που θα γίνονταν μετά δυο μέρες, να επιπλεύσουν οι σχισματικοί. Ο Κωνσταντίνος Σταμπουλάκης, γεννημένος το 1902, θυμάται:

"Σαν μαθεύτηκε ότι ο Πανίτσας έφτασε στην Αλιστράτη, εξηγέρθηκαν οι γυναίκες και βαρώντας τενεκέδες, κατσαρόλες και τηγάνια έκαναν συλλαλητήριο διαμαρτυρίας. Το τι πανδαιμόνιο γίνηκε τότε δεν περιγράφεται.

-Έξω ο κακούργος!... Έξω ο ληστής!... Έξω ο κλεφτοκοτάς! Φώναζαν όλες μαζί και βάδιζαν οργισμένες κατά την αστυνομία όπου είχε καταφύγει ο Πανίτσας. Μάταια προσπαθούσαν οι τζαντερμάδες να τις διαλύσουν. Αυτές εκεί, ζητούσαν να φύγει, ώσπου ο διοικητής με συνοδεία οπλισμένων τον έβγαλε έξω από την Αλιστράτη, να μην τον ξεσχίσουν οι αγριεμένες γυναίκες που ματαίωσαν έτσι τα σχέδια του". 

Την ίδια χρονιά ιδρύθηκε και η Φιλόπτωχος Αδελφότης κυριών Αλιστράτης με επικεφαλής τη Μαρία Χατζηκαλού, για να βοηθά τους φτωχούς, ώστε να μη γίνονται από ανέχεια θύματα της βουλγαρικής προπαγάνδας, που για προσηλυτισμό δαπανούσε τεράστια ποσά.

Πηγή: Α. Γκισδαβίδη: "Σελίδες Μακεδονικού Ελληνισμού", σελ. 149-151. Διεύθυνσις Ιστορίας Στρατού: "Μακεδονικός Αγών και τα εν τη Θράκη γεγονότα" σελ. 271. "Επετηρίς των Μακεδόνων εν Αθήναις" σελ. 184. Π. Αργυροπούλου: "Απομνημονεύματα" σελ. 19. Και "Η Μακεδονία στο Θρύλο και στην Ιστορία", Έρευνα-Καταγραφή Αθηνάς Τζινίκου-Κακούλη.