Τι είναι το κατσιούλι και γιατί το φορούσαν οι αγέρωχες Δυτικομακεδόνισσες

Ελληνίδες του Βελβεντού με την τοπική ενδυμασία 

30/5/2024

Οι Ελληνίδες της Μακεδονίας έδιναν τον δικό τους αγέρωχο αγώνα κατά των τούρκων. Περήφανες και θαρραλέες, τις θαύμαζαν τόσο πολύ οι άντρες τους και γι΄ αυτό πρότειναν την καθιέρωση αυτού του συμβόλου! Το κατσιούλι όμως δεν ήταν ένα απλό σύμβολο, ήταν το άλυκο χυμένο αίμα τους!

Οι τούρκοι, αφού δάμασαν και την τελευταία αντίσταση των Δυτικομακεδόνων κυριεύοντας με προδοσία τα κάστρα τους, εγκατέστησαν στις εύφορες περιοχές Κονιάρους, άντρες σκληρούς φερμένους απ΄ το Ικόνιο, που καταπίεζαν τους ραγιάδες. 

Γι΄ αυτό κι εκείνοι έπαιρναν τις οικογένειες και σαν αλαφιασμένα αγρίμια ζητούσαν καταφυγή σ΄ απάτητες βουνοκορφές ή σ΄ άλλους χριστιανικούς οικισμούς. Μα κι εκεί οι τύραννοι τους έφταναν κι αδιάντροπα τους άρπαζαν το έχειν τους όλο, ακόμα κι αυτές τις γυναίκες, που για να υπερασπιστούν την τιμή κι αξιοπρέπειά τους δεν δίσταζαν να στήνουν φονικές μάχες. 

Στο Βελβεντό Κοζάνης θρυλείται ότι στα πρώτα χρόνια της σκλαβιάς, επειδή οι αντίπερα απ΄ τον Αλιάκμονα Κονιάροι δεν είχαν γυναίκες, μια καλοκαιριάτικη μέρα που οι βελβενδινοί έλειπαν σε χωραφοδουλειές, επέδραμαν να κλέψουν τις γυναίκες τους. 

Όμως αυτές πολεμώντας παλληκαρίσια τους έτρεψαν σε φυγή κι έπειτα έδεσαν τα τραύματά τους με κεφαλομάντιλα. Σαν γύρισαν οι άντρες και τις είδαν καταματωμένες, μα τίμιες, αγέρωχες κι ωραίες, τις θαύμασαν και πρότειναν στους Προεστούς να καθιερωθεί πια σαν επίσημος γυναικείος κεφαλόδεσμος της τοπικής φορεσιάς το κατσιούλι, που πολύ θυμίζει περικεφαλαία, για να διαλαλεί τη γενναιότητά τους. Και να δένεται από ύφασμα πολυτελές, μακρύ και κατακόκκινο, για να θυμίζει τη μεγάλη τους πάλη και το άλυκο χυμένο τους αίμα.

Πηγή: "Η Μακεδόνισσα στο Θρύλο και στην Ιστορία", Έρευνα-Καταγραφή Αθηνάς Τζινίκου-Κακούλη, εκδ. Θεσσαλονίκης