Ο άγνωστος Μακεδονομάχος Ηλίας Δεληγιαννάκης, 19 Μαΐου 1918: Τρία θανάσιμα βλήματα πολυβόλου στην κοιλιακή χώρα...

Ο Ηλίας Δεληγιαννάκης (Φωτογραφία από το αρχείο του Ε.Λ.Ι.Α.)

 20/5/2025

Ηλίας Ι. Δεληγιαννάκης (1877 – 1918), ο Μακεδονομάχος που δεν άφησε τους τραυματιοφορείς να τον μεταφέρουν σε φορείο «για να μην κουρασθούν» - Έπειτα άφησε την ύστατη πνοή του, 19 Μαΐου 1918

Ο Ηλίας Ιωάννου Δεληγιαννάκης ή Βασούλης γεννήθηκε στην Αργυρούπολη Ρεθύμνης την 30 Νοεμβρίου 1877.

Τέλη Μαρτίου του 1896 εφόνευσε δημοσίως στο χωριό Ρούστικα, πρωτεύουσα τότε της επαρχίας Ρεθύμνης, τον αρχηγό των Ρεθυμνιωτών Τούρκων Χαλήλ Αγά, και ένεκα του φόνου αυτού επισπεύθηκε η επανάσταση εις την επαρχία Ρεθύμνης και άρχισαν οι πολεμικές επιχειρήσεις, στις οποίες βεβαίως έλαβε μέρος, σαν αρχηγός σώματος ανταρτών και διακρίθηκε στις περί το Ρέθυμνο μάχες.

Συμμετείχε από τους πρώτους ως οπλαρχηγός με ίδιο σώμα από συντοπίτες του στο Μακεδόνικο αγώνα για μια τετραετία. Έδρασε στις περιοχές: Μονή Παναγίας Σισανίου το 1905, Βιτσίου και Καστανοχωρίων το 1906-7, Μεταμορφώσεως Καστοριάς και τέλος δυτικά της Φλώρινας-Κλεισούρας, στο Βίτσι, όπου, μετά τη μάχη στην περιοχή του χωριού Ποριάς Καστοριάς στις 4/2/1908, έπαθε πνευμονία και τον έστειλαν στην ελεύθερη Ελλάδα για νοσηλεία και ανάρρωση. Σε διάφορες ιστορικές πηγές φέρεται να ηγήται σώματος, του οποίου η δύναμις κατά καιρούς κυμαινόταν από 20-135 άνδρες.

Είχε εκλεγεί «τιμής ένεκεν» βουλευτής Ρεθύμνης επί Κρητικής Πολιτείας για την Ελληνική Βουλή αλλά κρατήθηκε μαζί με άλλους αγωνιστές στο Αγγλικό πολεμικό στη Σούδα για διπλωματικούς και Εθνικούς λόγους.

Κατά τον Ελληνοτουρκικό πόλεμο του 1912-13 το Γενικό Επιτελείο τον έστειλε στη Μακεδονία επικεφαλής ανεξαρτήτου σώματος με δική του πολεμική σημαία και αγωνίσθηκε μέχρις της απελευθερώσεως της Μακεδονίας. Αναφέρεται από τον Κ. Κλειδή16 μεταξύ των ανταρτικών σωμάτων που απελευθέρωσαν τη Σιάτιστα, μια ημέρα πριν φθάσει σ’ αυτή ο τακτικός στρατός. Ακολούθως διατάχθηκε και μετέβη εις την Ήπειρο, όπου και συναντήθηκε με τους μεγαλύτερους αδελφούς του Κανάκη και Μάρκο, αρχηγούς σωμάτων, που δρούσαν ο μεν πρώτος εις το ανατολικό τμήμα της Ηπείρου, στην περιοχή Μετσόβου-Δρίσκου, ο δε δεύτερος εις το Δυτικό τμήμα, στην περιοχή Παραμυθιά-Τσαμουριά-Σούλι και έλαβαν μέρος στη μάχη του Δρίσκου, που βοήθησε στην πτώση των Ιωαννίνων.

Στον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο κατετάγη εις τον τακτικό Ελληνικό Στρατό σαν αξιωματικός πεζικού και μαχόμενος στη Μάχη του Σκρα κατά των Βουλγάρων το 1918, τραυματίσθηκε θανάσιμα από τρία βλήματα πολυβόλου στην κοιλιακή χώρα, από τα οποία το ένα ετρύπησε τη λαβή του σπαθιού του και τα 2 την κοιλιά του. Επειδή ήτο υψηλός πολύ και βαρύς, δεν άφησε τους τραυματιοφορείς να τον μεταφέρουν σε φορείο «για να μην κουρασθούν» αλλά βάδιζε στηριζόμενος στους ώμους τους, μέχρι τον υγειονομικό σταθμό. Δυο μέρες αργότερα στις 19η Μαΐου 1918, υπέκυψε στα τραύματά του Έφερε το βαθμό του υπολοχαγού πεζικού.

Το 1924, ο αδελφός του Μάρκος, που υπηρετούσε στον Τακτικό Στρατό ως υπολοχαγός πεζικού, υπασπιστής του 8ου συντάγματος προκαλύψεως των Ελληνοβουλγαρικών συνόρων του νομού Σερρών, πήγε στην Αξιούπολι του Κιλκίς και παρέλαβε τα οστά του και το μαρμάρινο σταυρό που το σύνταγμα του είχε κάνει και τα μετέφερε στην ιδιαίτερη πατρίδα του την, Αργυρούπολη Ρεθύμνης, στο οικογενειακό νεκροταφείο των Δεληγιαννάκηδων, που ο ίδιος αδελφός Μάρκος είχε δημιουργήσει, όπου και φυλάσσονται σήμερα σε ίδιο τάφο, δίπλα στους τάφους του πατέρα του και των άλλων αδελφών του.

Τα κυάλια του και η πολεμική του σημαία βρίσκονται στο Εθνολογικό Μουσείο μαζί με τα όπλα του πατέρα του Ιωάννη Δεληγιαννάκη. Τα είχε δωρήσει ο αδελφός του Μάρκος I. Δεληγιαννάκης. Τα όπλα του διατηρεί ο εγγονός του Ηλίας.Προτομή του μαρμάρινη έχει στηθεί στην πλατεία της εκκλησίας της Αχειροποιήτου στη Θεσσαλονίκη, μαζί με προτομές άλλων σημαντικών Μακεδονομάχων, καθώς και στο Δημοτικό κήπο Ρεθύμνης, και στο χωριό του Αργυρούπολη Ρεθύμνης και σε ένα χωριό της Δυτικής Μακεδονίας, ίσως τη Βλάστη, ή το Βογατσικό. -Πηγή & Φωτογραφία