19-21 Ιουνίου 1824, 3 ημέρες θάνατος – Η καταστροφή των Ψαρών

Suzanne Elisabeth Eynard (1775-1844) - Η καταστροφή των Ψαρών

20/6/2025

Ο χρόνος και ο Ελληνισμός εκείνες τις φοβερές τρεις ημέρες μαυροφορέθηκαν.

Τα Ψαρά, λόγω της γεωγραφικής τους θέσης, είχαν μπει στο στόχαστρο των τούρκων. Δεν ήταν όμως μόνο η θέση τους, ήταν και οι τολμηροί και αγέρωχοι κάτοικοι του νησιού που είχαν γίνει ο φόβος και ο τρόμος των τούρκων, οι οποίοι αποφάσισαν να το εξαφανίσουν με κάθε αθέμιτο τρόπο.

Η οργή και η εκδικητικότητά τους εναντίον των Ψαριανών ήταν τέτοια, που είχε επισκιάσει κάθε ανθρώπινη πτυχή τους.

Τον Ιούνιο του 1824 η οθωμανική κυβέρνηση αποφάσισε και έστειλε στα Ψαρά δέκα χιλιάδες στρατό. Μεταξύ αυτών ήταν τρεις χιλιάδες αλβανοί, υπό τους Ισμαήλ Πασά Πλιάσα και Μπανιούς Σέβρανη.

Οι άρχοντες του νησιού, όταν έμαθαν τα σχέδια των τούρκων, πραγματοποίησαν συνέλευση για να δουν πώς θα τους αντιμετωπίσουν. Άλλοι υποστήριζαν ότι θα έπρεπε η υπεράσπιση του νησιού να γίνει με τον στρατό και άλλοι με τα πλοία. Τελικά υπερίσχυσε η πρώτη γνώμη και τα αποτελέσματα για το νησί ήταν αιματοβαμμένα και τραγικά.

19 Ιουνίου έφτασαν οι τούρκοι απέναντι από τα Ψαρά και ακολούθως, έκαναν απόβαση στο νησί, από το πιο δύσβατο μέρος του. Η μαύρη μοίρα είχε σημάνει τις πένθιμες καμπάνες της…

20-21 Ιουνίου: Οι τούρκοι σκορπίστηκαν σε όλο το νησί και άρχισαν να σφάζουν ανηλεώς τους Έλληνες. Οι Ψαριανοί πάλεψαν με όσες δυνάμεις είχαν, αλλά η πάλη ήταν φοβερή και άνιση, και η γη καλυπτόταν από τα σφαγιασμένα κορμιά των Ελλήνων.

Οι πολυάριθμοι τούρκοι είχαν κυριεύσει την πόλη, εκτός του φρουρίου, όπου υπήρχε γενναία φρουρά που αντιστεκόταν με σθένος. Δυο μέρες οι Έλληνες, μεταξύ αυτών και 600 περίπου Θεσσαλοί και Μακεδόνες υπό τον Γούλα Κασάνδριο και τον Σκλαβούνο Ράδο, πολεμούσαν ατρόμητοι. Ο φόβος δεν είχε καμία θέση στις καρδιές τους.

Αλλά, μετά, έπεσε βόμβα στην δεξαμενή νερού και την διέρρηξε. Οι εχθροί μπήκαν στο φρούριο και τότε οι πολιορκημένοι έβαλαν φωτιά στην πυριτιδαποθήκη και ανατίναξαν στον αέρα τα οχυρώματα, τους εαυτούς τους μα και πολλούς τούρκους που είχαν μπει στο φρούριο.

Η πτώση του φρουρίου ουσιαστικά σήμαινε την ολοκληρωτική ήττα των Ελλήνων. Όσα ακολούθησαν της ήττας, ήταν φρικτά, τόσο φρικτά που ο ανθρώπινος νους δεν τα αντέχει. Σφαγές, αιχμαλωσίες, αρπαγές, σκλαβοπάζαρα, φωτιές, αίμα, δάκρυα, πόνος, κραυγές, Έλληνες με τα μάτια άδεια από ζωή και με καρδιές ανοιχτές πάνω στα καρβουνιασμένα κορμιά τους.

Στων Ψαρών την ολόμαυρη ράχη

περπατώντας η Δόξα μονάχη

μελετά τα λαμπρά παλικάρια

και στην κόμη στεφάνι φορεί  

γεναμένο από λίγα χορτάρια

που είχαν μείνει στην έρημη γη.

Με αυτές τις λέξεις έστειλε στην Αθανασία ο Διονύσιος Σολωμός την Καταστροφή των Ψαρών. 

Και αναρωτιέται ο σκεπτόμενος Έλληνας σήμερα, αν το Ολοκαύτωμα των Ψαρών, που δεν θα είχε συμβεί αν οι Έλληνες σε στεριά και θάλασσα ήταν ενωμένοι, έγινε μάθημα, ώστε να μην επαναληφθεί ποτέ παρόμοια συμφορά...  (Άνω Φωτογραφία)

Σημαία των Ψαρών από την Επανάσταση του 1821-ΕΘΝΙΚΟ ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ (Αίθουσα 9)