Πατρίδα, θρησκεία και οικογένεια στο στόχαστρο του ολοκληρωτικού καταναλωτισμού

Magical dreams by Tomasz Kopera, 1976

31/10/2025

Η μηχανή της αδηφαγίας, της δυτικής διαφθοράς, της αποιεροποίησης και της ασυδοσίας, για κάποιους είναι πηγή τεράστιου πλουτισμού...

Γράφει ο Γιώργος Κουτσαντώνης

Η μεταπολεμική εποχή έφερε τη ριζική μεταμόρφωση του τρόπου ζωής: η οικονομική ανάπτυξη όχι μόνο ανοικοδόμησε την Ευρώπη, αλλά δημιούργησε και μια άμετρα καταναλωτική κουλτούρα. Η αγορά αντικειμένων έγινε σύμβολο κύρους και ένδειξη κοινωνικής προόδου. Τα ΜΜΕ, ειδικά η τηλεόραση, και αργότερα η διαφήμιση μέσω διαδικτύου, επέβαλαν νέα ανθρωπολογικά και πολιτιστικά πρότυπα. Έτσι χτίστηκε μια σχέση με τα αγαθά βασισμένη στην ιδέα της κατανάλωσης. Η αρχικά δικαιολογημένη ανάγκη για κατανάλωση – από έναν μέχρι χθες σχεδόν κατεστραμμένο και στερημένο κόσμο – σταδιακά μετατράπηκε σε αδηφαγία και άπληστη συσσώρευση, αποκομμένη από κάθε πραγματική ανάγκη. Κάπως έτσι διαμορφώθηκε ο ακρογωνιαίος λίθος ολόκληρου του σύγχρονου παραδείγματος: η απεριόριστη οικονομική ανάπτυξη.

Εντωμεταξύ, το σοσιαλιστικό παράδειγμα αποτυγχάνει παντού. Όπου κι αν εφαρμόζεται στον πλανήτη φέρνει μιζέρια, δυστυχία, καταπίεση, βία και αίμα. Η ιδεολογικά ηττημένη Αριστερά – που σε τεράστιο βαθμό είχε βασίσει τα πολιτικά αφηγήματά της στην παρά φύση «θεολογία» του φθόνου, δηλαδή στον μαρξισμό – βρίσκεται χωρίς πολιτικό αφήγημα που θα μπορούσε να πείσει το κοινό της.

Μετά τον πόλεμο, ευκατάστατοι πολιτικοί στις ομιλίες τους, αν και διαθέτουν γκαρνταρόμπα με ολοκαίνουργια ρούχα, επιλέγουν το πιο φθαρμένο και τρύπιο πουκάμισο, για να δείξουν στους ψηφοφόρους ότι είναι, κοινοί και φτωχοί, σαν και εκείνους. Τις προάλλες στην Γαλλία, ένας βουλευτής της Αριστεράς θα κρύψει το Rolex αμέσως πριν την τηλεοπτική συνέντευξη – για κακή του τύχη όμως θα τον πιάσει ο φακός ενώ το βγάζει από το χέρι του. Ειδικά η Αριστερά, που ανέκαθεν είχε βασίσει το αφήγημά της στο ηθικό πλεονέκτημα και στην επιστημονική ανωτερότητα της «μεθόδου», έχει πλέον βρεθεί σε απόλυτο αδιέξοδο. Η μέθοδος είναι για τα σκουπίδια και η ηθική της ανωτερότητα έχει πλέον πάει περίπατο. Η αριστερή μελαγχολία στρέφεται στον πολιτισμικό μαρξισμό και στην Οικοφοβία και κάπως έτσι δημιουργείται μια νέα «αριστοκρατία» της σκέψης, που αντιμάχεται με λύσσα την αγία τριάδα του δυτικού πολιτισμού: Έθνος/πατρίδα, χριστιανική θρησκεία και πυρηνική οικογένεια.

Ο πολιτισμός, κάποτε ένας χώρος ελευθερίας έκφρασης του αριστοκρατικού και του λαϊκού πνεύματος, με τον καιρό γίνεται μια ολοκληρωμένη βιομηχανία, οργανωμένη σύμφωνα με τη λογική της μαζικής παραγωγής και με στόχο το απεριόριστο κέρδος. Η θεαματοποίηση του πολιτισμού γίνεται ένας από τους μηχανισμούς ελέγχου της μαζικής πλέον Κοινωνίας. Ένας μηχανισμός που παραποιεί την πραγματικότητα και διαβρώνει την κριτική σκέψη. Μάλιστα, στην εποχή των Μέσων Κοινωνικής Δικτύωσης, αυτή η λογική της παραποίησης, τώρα πιο ανεπαίσθητη και διάχυτη, διαμορφώνει επιθυμίες, γούστα και ταυτότητες, ακόμη πιο αποτελεσματικά. Η διαφωνία και η αντιπρόταση – που υπό τον δημοκρατικό μανδύα δεν καταστέλλονται ανοιχτά – κενώνονται και απορροφούνται σε έναν κύκλο ακτιβιστικού φεστιβισμού, όπου ακόμη και η ίδια η επιθυμία για αλλαγή παραδείγματος – για επανάσταση ή εξέγερση – μετατρέπεται σε καλό εμπόρευμα. Μπλουζάκια, καπελάκια και άλλα αξεσουάρ με κόκκινα αστέρια ή τη φάτσα του Τσε Γκεβάρα, μοσχοπουλάνε δίπλα στις σημαίες Παλαιστίνης. Η μαζική Κοινωνία στην οικονομία ακολουθεί τις επιταγές ενός πλέον αχαλίνωτου, σχεδόν αναρχικού καπιταλισμού, ενώ στον πολιτισμό οι ελίτ ασπάζονται τις διαβρωτικές ιδέες του μεταμοντερνισμού που δεν είναι κάτι άλλο πέρα από την ανομολόγητη συνέργεια και μιμητική αντιπαλότητα των αριστερών με τους πάλαι ποτέ φιλελεύθερους.

Σήμερα και οι τρεις πυλώνες του δυτικού πολιτισμού, πατρίδα, θρησκεία και οικογένεια, βάλλονται τόσο από τον λεγόμενο «φιλελεφτισμό» – το χυδαίο αμάλγαμα πολιτισμικού μαρξισμού και φιλελευθερισμού – όσο και από την επέλαση του Ισλάμ που προϋποθέτει ασύνορους χώρους, δηλαδή μη πατρίδες. Όμως η μηχανή της αδηφαγίας, της δυτικής διαφθοράς, της αποιεροποίησης και της ασυδοσίας, για κάποιους είναι πηγή τεράστιου πλουτισμού. Η κατανάλωση πρέπει να αυξάνεται συνεχώς και οι πυρηνικές οικογένειες – που συγκεντρώνονται γύρω από το κοινό τσουκάλι – δεν καταναλώνουν όσα θα ήθελε η μηχανή. Είναι σαφώς προτιμότερος ο άνθρωπος μονάδα, με τα ανελαστικά/πάγια έξοδα και την ακόρεστη δίψα για όλο και περισσότερα λούσα και ναρκισσισμό, όλο και λιγότερη εθνική ταυτότητα και πνευματικότητα. Αυτόν τον ανθρωπολογικό τύπο, σε ψευδαίσθηση αυτοπραγμάτωσης και υποχείριο της καταναλωτικής ηδονής, προτιμάει τόσο η μηχανή της παγκοσμιοποίησης, όσο και τα κρατικά ταμεία. Την ίδια στιγμή τα σύνορα, όπως και η χριστιανική θρησκεία, είναι πρόβλημα για τις βλέψεις του Ισλάμ που χρηματοδοτεί αδρά τους σκοπούς του, διαφθείροντας μαζί με την Κίνα το σύνολο του δυτικού κόσμου. Τα σύνορα, η παράδοση και ο εθνικός πολιτισμός – που έχει κοσμική, αλλά και θρησκευτική, δηλαδή πνευματική διάσταση – όλα πλέον είναι εμπόδια στο όραμα μιας πλήρως παγκοσμιοποιημένης κοινωνίας. Μια κοινωνίας, όμοιας με γκρίζο χυλό, που θα παράγει μαζικά όλο και περισσότερα αγαθά, χαμηλού κόστους, στην Κίνα και αλλού, ώστε να συνεχίζεται η αυταπάτη της γεωμετρικά αυξανόμενης κατανάλωσης. Για κάποιος μάλιστα, απώτερος σκοπός είναι η πολιτική ολοκλήρωση: μια κεντρική Κυβέρνηση πλανητικής εμβέλειας που θα ρυθμίζει την δυτική παρακμή και το χάος.

Συνεπώς, δεν πρέπει να πέφτουμε από τα σύννεφα όταν βλέπουμε έναν αριστερό με Rolex ή με αποκούμπια στο Λονδίνο, να στηρίζει τους τρομοκράτες της Παλαιστίνης, ενώ πουλάει φούμαρα περί οικονομικής και κοινωνικής δικαιοσύνης. Έχει ακριβώς τον ίδιο απώτερο ολοκληρωτικό σκοπό με τους κάθε λογής Σόρος, Αμερικανούς Democrats και άλλους φιλελεύθερους που έχουν ξεχάσει, εδώ και πολλά χρόνια, την αξία Συντήρησης του εθνικού πολιτισμού. Ας έχουμε το θάρρος να το παραδεχτούμε: τον προηγούμενο αιώνα ο ολοκληρωτισμός έχασε τις μάχες στο στρατιωτικό πεδίο, όχι όμως και στο ιδεολογικό. -Πηγή