Καπετάν Παπαπασχάλης, ο Μακεδονομάχος Ιερέας Οπλαρχηγός που πολεμούσε μόνος του για ώρες μέχρι να τον βρει ο ηρωικός θάνατος

 
11/12/2025

Ο Καπετάν Παπαπασχέλης ή Καπετάν Ανδρούτσος (1873-1907) ήταν ο πρώτος Ιερέας που έβγαλε τα ράσα για να γίνει Οπλαρχηγός - Πολεμούσε

κατά των τούρκων και των βουλγαροκομιτατζήδων που είχαν δολοφονήσει την οικογένειά του - Το ηρωικό και μαρτυρικό τέλος του Μακεδονομάχου Ιερέα που όλοι λησμονήσαμε... 

Ο Παπαπασχάλης Α. Τσιάγκας από τη Σακάφσκα (Λειβαδοχώρι) περιοχής Νιγρίτας Σερρών ασκούσε τα καθήκοντα του εφημερίου στο χωριό του. Θερμός πατριώτης, πιστός υπηρέτης και στυλοβάτης της Ορθοδοξίας στην περιοχή του, εμπόδιζε τον προσηλυτισμό των συγχωριανών του στη βουλγαρική εξαρχία.

Οι Βουλγαροκομιτατζήδες προσπάθησαν στις 15/9/1905 να τον δολοφονήσουν, αλλά αυτός τους διέφυγε και ειδοποίησε έγκαιρα τον τουρκικό στρατό στο Στρυμονικό. Ο στρατός καταδίωξε τη συμμορία των Βουλγαροκομιτατζήδων και την εξόντωσε. Βρέθηκε σ’ αυτή η αλληλογραφία του βουλγαρικού κομιτάτου, που καταδίκαζε σε θάνατο τον πρόξενο, το μητροπολίτη και πολλούς προκρίτους των Σερρών.

Ο αρχικομιτατζής Τάτσκας έγραφε: «Τσεκούρι στο ντόκτορ Γιάννη, μολύβι στον Έλληνα πρόξενο, μαχαίρι στον Έλληνα μητροπολίτη». Συνιστούσε να εκτελέσουν με τσεκούρι το γιατρό Ιωάννη Θεοδωρίδη, με σφαίρα το πρόξενο Σαχτούρη και με μαχαίρι το μητροπολίτη των Σερρών Γρηγόριο Φουρτουνιάδη.

Κινδύνευε η ζωή του Παπαπασχάλη και μετατέθηκε για ένα διάστημα ως εφημέριος στη ενορία του Αγίου Παντελεήμονα Σερρών.

Ζήτησε την προστασία των Τούρκων και άδεια να οπλοφορεί, αλλά του είπαν: «Πήγαινε στο διάβολο άπιστε σκύλε».

Μη μπορώντας οι Βούλγαροι να τον δολοφονήσουν του έκλεψαν τα ζώα και του καταστρέψανε τα σπαρτά.

Επιτέθηκαν στις 4/10/1906 για εκδίκηση στην οικογένειά του. Ήταν η ώρα του βραδινού φαγητού, 9.30 μ.μ., όταν πυροβόλησαν μέσα στο σπίτι του και τραυμάτισαν θανάσιμα τη μάνα του. Τα αδέλφια του έλαβαν αμέσως θέσεις άμυνας. Ένας συμμορίτης έβαλε το χέρι του από το παράθυρο μέσα στο σπίτι και πυροβολούσε την οικογένεια. Ο ετεροθαλής αδελφός του Γεώργιος Φλαμούρης στραμπούλησε το χέρι του Βουλγάρου και άρπαξε το όπλο, αλλά ο βούλγαρος πρόλαβε και του έκοψε ένα δάκτυλο με το μαχαίρι. Ο πατέρας του Παπαπασχάλη, ο Άγγελος, άρπαξε το όπλο και βγήκε στη πόρτα, για να αμυνθεί, αλλά τον πυροβόλησαν και τον σκότωσαν. Τραυμάτισαν θανάσιμα τη μάνα του και έβαλαν φωτιά στο σπίτι του. Για να σωθεί η υπόλοιπη οικογένειά του διέφυγε από τη στέγη του σπιτιού. Η γυναίκα του όμως κάηκε ζωντανή. Προσπάθησε ο Παπαπασχάλης να τη βγάλει μέσα από τη φωτιά, αλλά έπαθε σοβαρά εγκαύματα. Κατόπιν όλων τούτων παραιτήθηκε από ιερέας και με το ψευδώνυμο καπετάν Ανδρούτσος σχημάτισε αντάρτικο σώμα με έξι άνδρες.

Έγινε τιμωρός των τρομοκρατών και εκδικητής των άδικα φονευθέντων μελών της οικογένειάς του.

Έδρασε στη περιοχή της Βισαλτίας. Υπήρξε ένας αφανής, αλλά μεγάλος ήρωας, άξιος μνήμης.

Δρούσε δυναμικά και αποτελεσματικά στην περιφέρεια. Έγινε σωτήρας και προστάτης των κατοίκων των Ελλήνων και φόβος και τρόμος των Βουλγαρικών συμμοριών. Είχε συγχρόνως διμέτωπο αγώνα με τους Βουλγαροκομιτατζήδες και με το τουρκικό στρατό. Πληροφορήθηκε ότι μια συμμορία Βουλγάρων βρίσκονταν στη Νικοσλάβη (Νικόκλεια Νιγρίτας) και έσπευσε να την καταδιώξει. Έμεινε το βράδυ στο σπίτι του ιερέως Μητριτζίκη. Κάποιος Τούρκος υποκρινόμενος το φίλο τον πρόδωσε. 

Το πρωί της 24/2/1907 Τουρκικός στρατός με μπασιμπουζούκους πολιόρκησε το χωριό και περικύκλωσαν πανταχόθεν το σπίτι που φιλοξενούνταν. Οι κάτοικοι κλείστηκαν στα σπίτια τους. Του ζήτησαν να παραδοθεί για να σώσει τη ζωή του, σύμφωνα με υπόσχεση του μουτεσαρίφη, αλλά αυτός αρνήθηκε. Ο Παπαπασχάλης επιχείρησε έξοδο από σπίτι σε σπίτι προς την πλατεία του χωριού, για να διαφύγει από τη χαράδρα, αλλά κατέστη αδύνατο. Μάχονταν επί 2,5 ώρες με πολλούς Τούρκους στρατιώτες και μπασιμπουζούκους κρυμμένους πίσω από τα σπίτια.

Σκοτώθηκαν δίπλα του οι: Χρήστος Κουτσούκης, Κίτσος Στεφανιώτης και Γεώργιος Τσουλάς, μοναχός. Από τους Τούρκους σκοτώθηκαν δεκατέσσαρες. Συνέχισαν τη μάχη, αλλά τραυματίστηκε ο ίδιος στο αριστερό χέρι και πόδι. Διέταξε τους λοιπούς άνδρες του να φύγουν για να σωθούν, ενώ ο ίδιος τους κάλυπτε με πυροβολισμούς μέχρι τελευταίας στιγμής. Συνέχισε τη μάχη μόνος του με τους Τούρκους. Κανείς δεν τόλμησε να τον πλησιάσει, παρά μόνον όταν τελείωσαν τα πυρομαχικά του. Τότε όρμισαν όλοι μαζί αλαλάζοντας με τα μαχαίρια στα χέρια, για να τον αποτελειώσουν. Και νεκρό ακόμη τον εκδικιούνταν. Του έβγαλαν τα μάτια, του ξερίζωσαν τα γένια και έσερναν τη σορό του σαν ψόφιο ζώο.

Τον πέταξαν άθαφτο χωρίς νεκρώσιμη ακολουθία σε κάποιο λάκκο, για να τη φάνε τα σκυλιά. Σε μερικούς ναούς ψάλθηκε μυστικά επιμνημόσυνη ακολουθία. Είναι ο ορθόδοξος οπλαρχηγός αντάρτικου σώματος ιερέας που σφάχτηκε με αλλεπάλληλες μαχαιριές και εξέπνευσε ηρωικά μαχόμενος μέχρι τελευταίας στιγμής για την πίστη και την πατρίδα. Συνελήφθηκαν και φυλακίστηκαν ο ιερέας του χωριού και δεκάδες χωρικοί από τα γύρω χωριά καθώς και τα αδέλφια του Παπαπασχάλη. Οι Γάλλοι αντιπρόσωποι χάρηκαν στις Σέρρες από τα γεγονότα αυτά.

Ο Παπαπασχάλης άφησε ορφανό από μάνα και πατέρα το γιό του Νικόλαο. Στην αρχή τον ανέλαβε υπό την προστασία του ο θείος του και μετά τον έβαλαν στο Ορφανοτροφείο Σερρών. Με τις ενέργειες της Μητρόπολης Σερρών στάλθηκε σε οικότροφο σχολείο της Αθήνας και διακρίθηκε στη μάθηση. Εισήχθη στη Σχολή των Ευελπίδων αξιωματικών. Έγινε καθηγητής στη Σχολή και προάχθηκε μέχρι και το βαθμό του υποστρατήγου του σώματος μηχανικού.

Πηγή: "Ο Μακεδονικός Αγώνας στο Νομό Σερρών", Σέρρες 2012, Κυριάκος Παπακυριακού, Καθηγητής 

web.archive.org/web/20150924100620/http://www.serrelib.gr/pdf/makedonikos_agonas.pdf