Οι Γερμανοί και το γάργαρο γέλιο του Ποσειδώνα

Οι Γερμανοί θαύμαζαν ανέκαθεν το αρχέγονο

21/5/2025

Το τελευταίο τεύχος του γερμανικού περιοδικού metamorphosen κυκλοφόρησε με ένα πλούσιο αφιέρωμα στη νεοελληνική λογοτεχνία. Μεταμορφώσεις και απόηχοι της αρχαιολατρίας.

«Τί θά ταν χωρίς εσένα ο κόσμος, Ελλάδα;», αναρωτιόταν στις αρχές του 19ου αιώνα ο στιχουργός και κλασσικός φιλόλογος Wilhelm Müller. Ήταν την εποχή που οι Γερμανοί είχαν χρίσει πνευματικούς τους προγόνους τους αρχαίους Έλληνες και οι κυρίες επιδείκνυαν την ελληνομάθειά τους στα πρωσικά σαλόνια. Οι καιροί ου μενετοί. Αλλά και σήμερα το παλαίμαχο λογοτεχνικό περιοδικό «metamorphosen» επέλεξε ένα σπάραγμα αυτού του στίχου για να τιτλοφορήσει το αφιέρωμά του στη νεοελληνική λογοτεχνία: «Χωρίς εσένα, Ελλάδα». Δράστης του εγχειρήματος είναι ο μικρός εκδοτικός οίκος του Βερολίνου Elfenbein, που διακρίθηκε επανειλημμένα τα τελευταία χρόνια μεταξύ των ανεξάρτητων και ποιοτικών γερμανικών οίκων. Ο Elfenbein έτεινε πάντα ευήκοον ους στα ελληνικά ακούσματα και έχει συμπεριλάβει στο πρόγραμμά του και μια "Μικρή ελληνική βιβλιοθήκη". Εκδότες με μεράκι.

Πάντως η καταγωγή και της σημερινής ελληνολατρίας παραμένει απαράλλακτη. Στην εισαγωγή του αφιερώματος αίφνης εμφανίζεται o Γερμανός ποιητής των αρχών του 20ού αιώνα Klabund, που υπενθυμίζει ότι οι άνθρωποι του Βορρά χτίζουν δια τον φόβον του υετού σκοτεινά και περίκλειστα σπίτια. Αντίθετα είναι βέβαιος ότι στην Ελλάδα, αν ο Ποσειδώνας δεν προλάβει να κρυφτεί στα κύματα και φάει κατακέφαλα μια νεροποντή, θα τινάξει αυθόρμητα τα νερά από πάνω του και θα ξεσπάσει σε τρανταχτά γέλια. Μέχρι σήμερα αυτά τα δύο στοιχεία συνιστούν την πεμπτουσία της γερμανικής ελληνολατρίας, ο σεβασμός προς τον αρχαίο πολιτισμό και ο θαυμασμός του αυθόρμητου και αρχέγονου.

Το αφιέρωμα του περιοδικού «metamorphosen» στην Ελλάδα - Εικόνα: Elfenbein Verlag

Στο αφιέρωμα παρελαύνουν οι κλασσικοί Γιώργος Σεφέρης, Γιάννης Ρίτσος, Ανδρέας Εμπειρίκος, αλλά και τόσα άλλα καλά ονόματα: Ρέα Γαλανάκη, Μιχάλης Γκανάς, Μαρία Στεφανοπούλου, Γιώργος Λίλλης, Θανάσης Λάμπρου, Φοίβη Γιανίσση και άλλοι. Μικρή έκπληξη και η ωραία απόδοση ατελών ποιημάτων του Κωνσταντίνου Καβάφη από τον Αστέρη και την Ίνα Κούτουλα, που θα ήταν τέλεια, αν για παράδειγμα στο ποίημα Μετά το Κολύμβημα οι Εθνικοί, δηλαδή οι ειδωλολάτρες, δεν μετατρέπονταν σε εθνικόφρονες. Το ερώτημα, που είναι νωρίς ακόμη για να απαντηθεί, είναι αν οι συγγραφείς του τεύχους θα εκπλήξουν και θα θαμβώσουν τη λογοτεχνική κριτική, όπως το κατάφεραν πριν από δέκα και πλέον χρόνια οι στριγκοί στίχοι του αποσυνάγωγου Έλληνα ποιητή από το Γκρόσνυ Jazra Khaleed. 

Η καθ’ όλα αγαθή προαίρεση των εκδοτών φαίνεται και από τη συμμετοχή και ορισμένων Γερμανών συγγραφέων στο αφιέρωμα που ρέπουν προς την Ελλάδα λόγω καταγωγής ή βιογραφίας ή εμμονής. Όπως για παράδειγμα ο Herbert Genzmer που στο δημοσιευόμενο απόσπασμα του νέου του μυθιστορήματος στέλνει τον ερωτευμένο ήρωα κρυφά στην Αθήνα μετά από μια εξαντλητική περιγραφή του αγαπημένου του ορμίσκου στην Αλόννησο. Στην πρωτεύουσα έχει σκοπό να προετοιμάσει ένα σκοτεινό του σχέδιο. Μόνο που περνάει τη νύχτα στους δρόμους γιατί τον πιάνουν αφόρητες καούρες μετά από τα σουβλάκια που καταβρόχθισε. Μα γιατί αυτοί οι συμπαθέστατοι φιλέλληνες δεν παραγγέλνουν μια φορά μετά από τόσες δεκαετίες και κάτι άλλο, αγκινάρες αλά πολίτα, ας πούμε, ή μια ψαρόσουπα; - Πηγή: Σπύρος Μοσκόβου Senior Editor στην Ευρωπαϊκή Σύνταξη της Deutsche Welle