Ο Ηγούμενος Γεννάδιος, η 18χρονη Τερψιχόρη Βλάχου και άλλοι ήρωες τουφεκίστηκαν από τους ναζί: Να λευθερωθούμε κι ας πεθάνουμε χίλιες φορές

 

 18/10/2023

 Ο Ηγούμενος Γεννάδιος έκρυβε τον ασύρματο της αντιστασιακής ομάδας κάτω από την Αγία Τράπεζα, συνεργάζονταν με την 18χρονη Ελληνίδα κατάσκοπο Τερψιχόρη Βλάχου και άλλους ήρωες της Αντίστασης, και εκτελέστηκαν όλοι μαζί από τους Γερμανούς ναζί.

Ο Ηγούμενος Γεννάδιος (κατά κόσμο Γεώργιος Συλλιγνάκης), γεννήθηκε στη Σφάκα Σητείας το 1896. 

Ήταν παιδί πολυμελούς οικογένειας, του Στεφάνου και της Μαρίας Συλλιγνάκη και είχε άλλα επτά αδέλφια, τη Δέσποινα, την Καλλιόπη, τη Θεόκλητη, το Μανώλη, το Μιχάλη, το Λάμπρο και το Γιάννη. 

Τα πρώτα γράμματα τα έμαθε στο σχολείο του χωριού και ακολούθως έμεινε με την οικογένειά του στο χωριό μέχρι την ηλικία των 18 ετών οπότε και έφυγε για να γίνει Μοναχός στο ιστορικό μοναστήρι Τοπλού Σητείας.
Σε ηλικία 24 ετών χειροτονήθηκε διάκονος από τον επίσκοπο Ιεροσητείας Αμβρόσιο με το όνομα Γεννάδιος.
Παρέμεινε κοντά στον επίσκοπο πέντε χρόνια και στη συνέχεια παρείχε εκκλησιαστική υπηρεσία ως ιερέας σε διάφορα χωριά της περιοχής Τοπλού και Σητείας και ακολούθως χειροτονήθηκε ηγούμενος της Μονής.
Δραστήριος και εργατικός καθώς ήταν κατόρθωσε με τις ενέργειές του να αυξήσει την παραγωγικότητα των εκτάσεων της Μονής και να παρέχει βοήθεια σε όλους τους απόρους και φτωχούς οικογενειάρχες της περιοχής που έβρισκαν καταφύγιο στην πλούσια Μονή και στην ευσπλαχνία του Ηγουμένου.
Η μεγάλη φυσιογνωμία του Ηγουμένου Γενναδίου αναδείχθηκε κατά την περίοδο του αγώνα του ελληνικού λαού κατά των δυνάμεων κατοχής την περίοδο 1940 - 44.
Την περίοδο αυτή ο Ηγούμενος Γεννάδιος ήταν επικεφαλής αντιστασιακής ομάδας με έδρα τη Μονή Τοπλού και μέλη αρκετούς κατοίκους της περιοχής αλλά και τους μοναχούς του μοναστηριού.

Η Μονή Τοπλού

Η αντιστασιακή ομάδα του Ηγουμένου ήταν εφοδιασμένη με ασύρματο και κατάφερνε να έχει επικοινωνία με τις εθνικές αντιστασιακές δυνάμεις και με τους συμμάχους στη Μέση Ανατολή, ώστε να εφοδιάζεται με πολεμοφόδια, τρόφιμα, όπλα κλπ και να τροφοδοτεί τους άνδρες της αντιστασιακής οργάνωσης αλλά και να προξενούν σαμποτάζ στις κατοχικές δυνάμεις των Ιταλών και των Γερμανών. Φλογερός πατριώτης, λεβέντης στην κορμοστασιά ο Γεννάδιος θέρμαινε τις ψυχές των συνεργατών του και συντόνιζε τη λειτουργία της οργάνωσης η οποία είχε καταφέρει σημαντικές δολιοφθορές στους κατακτητές. 

Μια από τις επιτυχίες τους ήταν ότι εξουδετέρωσαν το ναρκοπέδιο της Ερμούπολης ώστε να έχουν πρόσβαση στην περιοχή αυτή για να παραλαμβάνουν τη βοήθεια που άφηναν με προσοχή τα συμμαχικά πλοία.
Δεν δίσταζε συχνά να κρύβει τον ασύρματο της οργάνωσης κάτω από την Αγία Τράπεζα της εκκλησίας της Μονής ώστε να αποφύγει τις υπόνοιες των Γερμανών που περιφέρονταν τακτικά στην περιοχή κάνοντας συνεχείς ελέγχους.

Η Τερψιχόρη Βλάχου και ο Ιωσήφ Σακκαδάκης

Όπως περιγράφει στο βιβλίο της η συγγραφέας Μάϊρα Κρις, «ΤΕΡΨΙΧΟΡΗ ΒΛΑΧΟΥ Η ΕΛΛΗΝΙΔΑ ΜΑΤΑ ΧΑΡΙ», εκδόσεις «Αργώ», 1981, ο Ηγούμενος Γεννάδιος συμβούλευε τα μέλη της οργάνωσης να προσέχουν τις κινήσεις τους για να μη γίνουν αντιληπτοί από τους κατακτητές ή από τους καταδότες και σταματήσει αυτή τους η μεγάλη και τολμηρή δράση της ομάδας που είχε σημαντική συμβολή στον αγώνα της αντίστασης κατά των κατακτητών στην περιοχή της Σητείας.
Τους έλεγε: «Είναι γλυκό να δουλεύει κανείς για την πατρίδα, αλλά πρέπει να ζήσουμε για να τη δούμε ελεύθερη.»
Η συνεργάτιδά του ηρωίδα Τερψιχόρη Βλάχου, η Ελληνίδα Μάτα Χάρι όπως λέει η συγγραφέας, απαντούσε στον Ηγούμενο για τις συμβουλές του: 

«Σωστά αυτά που μας λες γέροντα αλλά εμένα δε με νοιάζει. Να λευτερωθούμε κι ας πεθάνω χίλιες φορές».

Οι Γερμανοί αφού κατάφεραν να πάρουν τις πληροφορίες για την ύπαρξη της αντιστασιακής ομάδας άρχισαν τις συλλήψεις και τις ανακρίσεις για να επιβεβαιωθούν. 

Οι πληροφορίες τους αποδείχθηκαν σωστές γιατί κατόρθωσαν να πάρουν στα χέρια τους αποδεικτική φωτογραφία που εικόνιζε τον Μοναχό, επίσης συγχωριανό μας Ιλαρίωνα Συντυχάκη να κρατά στα χέρια του τον ασύρματο της αντιστασιακής οργάνωσης και στο υψωμένο χέρι του ένα πολεμικό όπλο. 

Η αποδεικτική αυτή φωτογραφία καθώς και οι άλλες πληροφορίες ήταν αφορμή για να προβούν σε σύλληψη των μελών της ομάδας, κατοίκων της περιοχής αλλά και των Μοναχών.
Στο διάστημα αυτό των προκαταρτικών ενεργειών και των ερευνών των κατοχικών δυνάμεων γίνεται πρόταση στον Ηγούμενο Γεννάδιο από τα μέλη της οργάνωσης να διαφύγει από τη Μονή πριν συλληφθεί καθόσον υπάρχουν πληροφορίες για τη σύλληψή του. Όμως περήφανα αυτός αρνήθηκε να σώσει τη ζωή του και παρέμεινε πιστός στα πιστεύω του και στο καθήκον οπότε και συνελήφθη μαζί με όλους τους συνεργάτες του και φυλακίσθηκε.
Αλλά και κατά τη φυλάκισή του στη Σητεία και κατόπιν στη Νεάπολη του δίνεται η ευκαιρία να δραπετεύσει για να σωθεί αλλά αυτός αρνείται να αποχωριστεί τους συνεργάτες του και παραμένει μαζί τους μέχρι τέλους.
Συγχρόνως με τη σύλληψη του Ηγουμένου Γενναδίου συνελήφθησαν τα αδέλφια του ως συμμετέχοντες στην οργάνωση. Ο αδελφός του Λάμπρος υποβλήθηκε σε φρικτά βασανιστήρια για να ομολογήσει τη συμμετοχή του στην αντιστασιακή οργάνωση.
Ο άλλος επίσης αδελφός του ηγουμένου Ιωάννης (Στεφανογιάννης) αναγκάστηκε να καταφύγει στα βουνά για να αποφύγει τη σύλληψη και καταδικάστηκε ερήμην εις θάνατον αλλά γλίτωσε αφού δεν συνελήφθη ποτέ.
Ο έτερος συγχωριανός μας μοναχός Ιλαρίων Συντυχάκης κατάφερε να καταφύγει στη Μονή Καψά όπου και παλαιότερα είχε ηγουμενεύσει. Από κει κατάφερε να φύγει κρυφά με πλοίο προς την Αίγυπτο.
Η Τερψιχόρη Βλάχου αντιμετωπίζει το θάνατο με αξιοθαύμαστη ψυχραιμία. Η ηρωική αυτή Ελληνίδα γράφει στον τοίχο του κελιού της:
«Είμαι Ι8 χρονών. Με καταδίκασαν σε θάνατο. Περιμένω από στιγμή σε στιγμή το εκτελεστικό απόσπασμα. Ζήτω η Ελλάδα. Ζήτω η Κρήτη».
Ο Ηγούμενος Γεννάδιος και οι άλλοι συλληφθέντες της αντιστασιακής ομάδας (Μοναχός Καλλίνικος Παπαθανασάκης, Τερψιχόρη Βλάχου – Χρυσουλάκη, Ελένη Μαρκετάκη και Ιωάννης Ιερεμίας) οδηγήθηκαν στις φυλακές της Αγιάς Χανίων όπου μετά από εικονική δίκη καταδικάστηκαν σε θάνατο και τουφεκίσθηκαν στις 21 Αυγούστου 1944. 

Ο συμπολίτης μας φαρμακοποιός Ιωσήφ Σακκαδάκης εκτελέσθηκε από τους Γερμανούς στην παραλία Σισίου Λασιθίου ύστερα από φριχτά βασανιστήρια. 

Την άλλη μέρα μετά την εκτέλεση του, δυο Βραχασώτες έσκαβαν ένα σεμνό και απλό τάφο στα ίδια εκείνα χώματα που είδαν την τραγική σκηνή της νύκτας, για να θάψουν με προφύλαξη χωρίς θρησκευτική συμμετοχή το ιερό σκήνωμα του Ιωσήφ Σακκαδάκη.

Η επιγραφή στην περιοχή της θυσίας του Ιωσήφ Σακκαδάκη στο Σίσι Βραχασίου

Στον ξύλινο σταυρό που τοποθέτησαν πάνω στο μνήμα χάραξαν ένα υπέροχο επίγραμμα:

Εδώ μ΄ εφέραν οι Ναζί
τη μαύρη εκείνη νύκτα
μου ΄παν τ΄αμίλητα να πω,
κι είπα Ελλάδα νίκα!

Στην «Έκθεση της Κεντρικής Επιτροπής Διαπιστώσεως Ωμοτήτων Εν Κρήτη», (Δήμος Ηρακλείου, 1983) η οποία συστάθηκε κατ’ εντολή της Κυβέρνησης Βούλγαρη το 1945 και η οποία αποτελείτο από τους: Ιωάννη Καλιτσουνάκη, καθηγητή Πανεπιστημίου, Νικόλαο Καζαντζάκη, συγγραφέα, Ιωάννη Κακριδή, καθηγητή Πανεπιστημίου και Κων/νο Κουτουλάκη ως βοηθητικό μέλος, αναφέρεται (σελ. 88) η παρακάτω Γνωστοποίηση:

Γνωστοποίησις

«Τό δικαστήριον τού διοικητού Φρουρίου Κρήτης κατεδίκασεν είς θάνατον τόν Ηγούμενον τής Μονής Τοπλού Γεώργιον (γράφε: Γεννάδιον Συλλιγνάκην) καί τόν καλόγηρον Καλλίνικον Παπαθανασάκην διά τήν επί μήνας υποστήριξιν ενός Άγγλου πράκτορος. Ή καταδίκη εξετελέστη διά τυφεκισμού. Ό επίσης είς θάνατον καταδικασθείς καλόγηρος Ευμένιος Σταματάκης είς Τοπλού, ευηργετήθη υπό τού διοικητού Φρουρίου Κρήτης διά δεκαεπταετούς ειρκτής, διότι ούτος είπεν ανοικτά την αλήθεια.»
Έκ τού Στρατοδικείου

Σημ.: Μεγάλο μέρος του κειμένου συντάχθηκε από τον Kostas Solydakis (πρώην Δ/ντή Πρωτοβάθμιας Εκπ/σης Λασιθίου).

Πηγή: nostimonimar-online.com - Αναδημοσίευση αυτού του σημαντικού κειμένου από το χρονολόγιο του φίλου ΓΙΩΡΓΟΥ ΑΓΓΕΛΑΚΗ