Μακεδονομάχος Παπαναστασίου: Μέχρι το 1903 ήμασταν ανοργάνωτοι, έρμαια στους εχθρούς, με το Προξενείο στο Μοναστήρι να μην κατανοεί πως χάνεται η Μακεδονία

Καπετάν Κώτας: Όταν κατάλαβε τα πραγματικά σχέδια των βούλγαρων, κατάφερε να ξεφύγει από την παγίδα που του είχαν στήσει, και να δημιουργήσει την δική του ηρωική ομάδα Μακεδονομάχων. 

5/2/2024

Γύρω από ποιες οικογένειες άρχισαν αργά μα σταθερά να συσπειρώνονται οι Έλληνες που διώκονταν βίαια από τους βουλγαροκομιτατζήδες, εκείνη την εποχή που το Προξενείο μας στο Μοναστήρι δεν βοηθούσε ουσιαστικά, ενώ και οι ξένες δυνάμεις στόχευαν στην αρπαγή της Μακεδονίας από την Ελλάδα. 

Δυστυχώς, εκείνη την εποχή του τρόμου και των σκοτεινών συμφερόντων, υπήρχαν Έλληνες που προτίμησαν να πιστέψουν την βουλγαρική εξαρχία και να συνεργαστούν μ΄ αυτήν φανερά ή κρυφά για την εξόντωση των ασυμβίβαστων Ελλήνων. Και τότε πραγματικά κινδύνεψε να αφανιστεί η Μακεδονία και ο Ελληνισμός... 

Το πώς ήταν η κατάσταση και πώς άρχισε να παίρνει αργά και σταθερά μορφή η αντίσταση των λιγοστών ηρωικών Ελλήνων, καταγράφεται από τον Μακεδονομάχο Πέτρο Παπαναστασίου: 

"Η εγκληματική δράση των βουλγαροκομιτατζήδων, εστάθη αδύνατον να αντισταθμιστεί μέχρι το 1903. Ήμασταν σχεδόν ανοργάνωτοι και το Προξενείο μας στο Μοναστήρι, δεν μπορούσε να μας συνδράμει, σε σημείο που να μπορέσουμε να δημιουργήσουμε την πρέπουσα αντίδραση κατά της εγκληματικότητας του αντιπάλου. Ό,τι κάναμε, έγινε αφ΄ εαυτού μας, με αποφάσεις ατομικές και ανεύθυνες. 

Οι σχισματικοί, σχεδόν σ΄ όλα τα χωριά, εκτός του Λεχόβου και Βογατσικού, πήραν την πλειοψηφία. Στο χωριό μας είχαμε μείνει όλο-όλο δέκα πέντε σπίτια ελληνικά. Οι άλλοι πίστεψαν στην Εξαρχία και βοηθούσαν φανερά ή κρυφά τους κομιτατζήδες. 

Όσοι είχαμε μείνει, στο κάθε χωριό, προσπαθούσαμε να συσπειρωθούμε, όσο πιο καλά μπορούσαμε, για ν΄ αποφύγουμε τα θανάσιμα χτυπήματα και το ξεχαρβάλωμα στο οποίο προσπαθούσαν να μας ρίξουν.

Έτσι δημιουργήσαμε τις πρώτες ομάδας, που αργότερα πλαισιώθηκαν με Μανιάτες, Κρητικούς και Βολιώτες και απετέλεσαν τις αντάρτικες ομάδες του Ελληνικού Κομιτάτου που έπαιξαν σημαντικό ρόλο στην απελευθέρωση του τόπου μας. 

Το Αμύνταιο συσπειρώθηκε γύρω απ΄ τις οικογένειες των Χατζήδων, στις οποίες αργότερα προστέθηκε και ο Γιάννης Βατραχάνης, νεαρός τότε δάσκαλος απ΄ το Βογατσικό. 

Η Βεύη γύρω απ΄ τις οικογένειες των Κωτσοπουλαίων. 

Η Τσεγάνη γύρω απ΄ τις οικογένειες των Τζήκα και Σιάντση.

Η Άρνισσα γύρω απ΄ τις οικογένειες του Χατζηχαρίση Παπαβαγγέλη, Φώτη Χρήστου και Βερυκούκη. 

Το Πατέλι γύρω απ΄ την οικογένεια του Μητσάρα. 

Το Πέτερτσκο γύρω απ΄ τις οικογένειες Χατζηκωνσταντίνου, Πετρίδη και Παπαλέξη, και η Κέλλη γύρω απ΄ τις οικογένειες του Γιάννη Ρώμα, Τάσσου Ρώμα, Σταύρου Τζώγα, Χαρίση Σταγγόλη, Παντελή Χριστοδούλου, των Σαπουντζήδων και την δική μας". 

Όπως μαρτυρεί ο Π. Παπαναστασίου, εκείνα τα ζοφερά χρόνια, οι βούλγαροι ήταν πολύ καλά οργανωμένοι, και, τραγικώς, υπήρχαν Έλληνες που αφέθηκαν να παρασυρθούν από αυτούς. Είτε γιατί δεν έβλεπαν τα ύπουλα σλαβικά σχέδια που τάχα ζητούσαν επανάσταση κατά των τούρκων, με σκοπό όμως την δημιουργία μίας ανεξάρτητης Μακεδονίας, αποκομμένη εντελώς από την Ελλάδα, είτε γιατί τα προσωπικά τους ματαιόδοξα κίνητρα ήταν πολύ ισχυρά, ενώ η εθνική τους συνείδηση κατέληγε... ανύπαρκτη.

Μόνο μετά την αποκαλούμενη επανάσταση του Ίλιντεν, 20 Ιουλίου του 1903, άρχισαν να διαφαίνονται οι σλαβικοί στόχοι για ανεξάρτητη Μακεδονία. Κομιτατζήδες, όπως οι Τσακαλάρωφ, Τάνεφ, Τζόλεφ και Νάϊντο, που είχαν καταφέρει να γλιτώσουν από τον τουρκικό στρατό, άρχισαν και πάλι να πηγαίνουν στα χωριά και να προπαγανδίζουν και να απειλούν και να ρημάζουν. Όμως, πια, πολλοί ήταν οι Έλληνες που είχαν αντιληφθεί τα σχέδια τους. Όπως ο Κότας από την Ρούλια της Καστοριάς. 

Γράφει ο Π. Παπαναστασίου: 

"Η αποτυχία της επαναστάσεως του Ίλιντεν φανέρωσε τα βουλγαρικά σχέδια. Ο Τάνεφ στην Κέλλη, κάλεσε τον Κότα απ΄ την Ρούλια της Καστοριάς και του πρότεινε το αξίωμα του βοϊβόδα στην περιοχή του. Έγινε άγρια συζήτηση, στην οποία ο Κότας αντέδρασε. Βλέποντας ότι δεν μπορούσε να τον πείσει κατ΄ αυτόν τον τρόπο, σκέφτηκε να τον αιχμαλωτίσει, και αν δεν δεχόταν, να τον καθαρίσει.

Ο Κότας αντελήφθηκε το σχέδιό του και κατάφερε να ξεφύγει την παγίδα. Έφθασε στην περιοχή του και συγκρότησε την ηρωϊκή ομάδα του Καπετάν Κότα".

Πηγή: "Θυσίες και Αγώνες στη Μακεδονία", Ιερέως Μακεδονομάχου Πέτρου Στ. Παπαναστασίου, Θεσσαλονίκη 1960. 

Διαβάστε επίσης:

-Κομιτατζήδες πυροβόλησαν και πέταξαν σε αναμμένο φούρνο 4 Έλληνες πριονιστάδες

-Μοναστήρι, 1904: Οι κομιτατζήδες δολοφόνησαν άγρια δύο Έλληνες μαθητές